36
Vəzir soruşdu:
–
Heç bilmək olmur ki, xəzinəsi, mülkü və qüvvəsi olmaya–ol-
maya Fridun hökmdarl
ığ
ı necə ələ ala bildi?
Hökmdar dedi:
–Məgər eşitmədinmi ki, cəmaət ona tərəfdar ç
ıx
ıb, ətraf
ında s
ıx
birləşmiş, taxt–tac
ı ələ gətirməsinə kömək etmişdir.
Vəzir dedi:
–Ey hökmdar, əgər camaat
ı ətraf
ında s
ıx birləşdirmək şahlağ
ın
əsas
ıd
ırsa, bəs nə üçün sən xalq
ı baş
ından dağ
ıd
ırsan? Məgər sən
şahl
ıq etmək istəmirsən?
Beyt
Ordunu can kimi bəslə hər zaman,
Orduyla say
ılar hər yerdə sultan.
Hökmdar dedi:
–Ordu
və camaatı ətraf
ım
ızda birləşdirməyin şərti nədir? Vəzir
dedi:
–Şah səxavətli olmal
ıd
ır ki, onun ətraf
ına toplans
ınlar; rəhmli
olmal
ıd
ır ki, ondan qorxub qaçmas
ınlar; səndə isə bunlar
ın heç biri
yoxdur.
Şer
Şahlara yaraşmaz zülm etmək bir an,
Qurddan ola bilməz sürüyə çoban.
Padişah
zülm etsə xalqına əgər.
Özü öz mülkünü tar–mar edər.
Ağ
ıll
ı vəzirin məsləhəti hökmdar
ın xoşuna gəlmədi, hiddətlənə-
rək onu zindana göndərdi. Çox çəkmədi ki, hökmdar
ın əmoğlanlar
ı
üsyan edib atalar
ın
ın haqq
ın
ı almaq üçün qoşun çəkdilər. Şah
ın zülm
və sitəminə davam gətirməyən, vətənini tərk etmiş adamlar da
qay
ıd
ıb onlara qoşuldular. Nəticədə hökmdar məğlub oldu və
hökmdarl
ıq əmoğlanlar
ın
ın əlinə keçdi.
Şer
37
Rəiyyətə zülm edərsə bir ağ
ıls
ız hökmdar.
Düşmən bir gün edər onun ölkəsini tar–mar.
Rəiyyətlə sülh edən şah dəf edər hər afəti.
Adil şah
ın ləşkəridir çünki öz rəiyyəti.
7. Hekayət
Bir şah öz əcəm qulu ilə gəmiyə minmişdi. Demə qul ömründə
gəmiyə minməmiş, dəniz səfərinin əziyyətini görməmiş imiş. O,
qorxudan əsməyə və ucadan ağlamağa başlad
ı. Gəmidəkilər nə qədər
çal
ışd
ılarsa onu sakit edə bilmədilər. Qulun bu hal
ı şah
ın kefini
pozdu. Lakin bir çarə tapa bilmirdilər. Gəmidə müdrik bir adam var
idi, vəziyyəti belə gördükdə dedi:
–İcazə versəniz, mən onu sakit edə bilərəm. Hökmdar dedi:
–Son dərəcə lütf göstərmiş olars
ın
ız.
Əmr etdi qulu dənizə atd
ılar, Qul bir neçə dəfə suya bat
ıb ç
ıxd
ı;
sonra saçlar
ından tutub onu
gəmiyə tərəf dartdılar. O, iki əlli
sükandan yap
ış
ıb salland
ı və elə ki, gəmiyə ç
ıxd
ı, susub dinməz,
söyləməz bir küncdə oturdu. Şaha bu qəribə gəldi, haman müdrik
adamdan soruşdu ki, bunda nə hikmət var?
Dedi:
–Bu qul dənizdə qərq olmaq qorxusunu keçirmədiyindən gəmi-
dəki əmin–amanl
ığ
ın qədrini bilmirdi. O da məlumdur ki,
fəlakətədüşməyən sakitliyin qədrini bilməz!
Şer
Ey tox, sənə xoş gəlməyir əgər arpa çörəyi,
Bil ki, sənə xoş gəlməyən bu şey mənə nemətdir.
Cənnət əhli
bir cəhənnəm sanar ikən erafı,
25
Cəhənnəmin əhli üçün eraf özü cənnətdir.
Beyt
Fərqi vard
ır: birisinin ağuşunda gözəl yar,
Digərinin iki gözü yolda qalm
ış intizar.
38
8. Hekayət
Hörmüzə dedilər: – Atan
ın vəzirləriidən nə xəta baş verib ki, on-
lar
ı həbs etdiribsən?
Dedi: – Elə bir xəta baş verməyib ki, həbsə səbəb olsun. Lakin
gördüm, zəhmim onlar
ın ürəyinə elə çöküb ki, verdiyim vədlərə belə
inanm
ırlar. Qorxdum canlar
ın
ın qorxusundan can
ıma qəsd etsinlər.
Ona görə də alimlərin sözürə əmal etdim. Alimlər deyiblər ki:
Şer
Kim səndən qorxursa, q
ıl
ondan həzər,
Olsan da yüz elə şəxsə bərabər.
Pişik aciz qalsa, görmürsən, dərhal,
Pələngin gözünə atacaq çənkal.
İlan ona görə çal
ır çoban
ı
Ki, qorxur çomaqla al
ıns
ın can
ı.
39
9. Hekayət
Ərəb hökmdarlar
ından biri qocal
ıq vaxt
ında xastələnib, həyatdan
ümidiyi kəsmişdi.
Bu zaman bir atlı gəlib, xoş xəbər verərək dedi:
–Hökmdar sağ olsun, düşmənin qalas
ın
ı dağ
ıd
ıb başç
ılar
ın
ı da
əsir ald
ıq. Düşmənin camaat
ı və qoşunlar
ı hökmdar
ın bayrağ
ı alt
ına
keçdilər.
Hökmdar kədərlə köksünü ötürüb dedi:
–Bu xoş xəbəri mənə yox, varislərimə ver!
Şer
Əziz ömür başa çatd
ı xoş arzular içində,
Dedim kaş ki, ürəyimdən gecən girsin qap
ımdan.
Ürəyimdən gecən gəldi, lakin ümid yoxdur ki,
Gecən
ömür geri dönə, mən də olam kamran.
Şer
Köç təblini vurdu əcəl əlilə,
Ey gözlərim başa deyin: əlvida.
Ey əl, bilək və qol daha ayr
ıl
ın.
Üzə, gözə, qaşa deyin: əlvida.
Düşmənlərin kam
ınça mən gedirəm,
Bar
ı bu yoldaşa deyin: əlvida!
Mən nadan yaşad
ım dunyada, bar
ı,
Dostum, sən xoş yaşa, deyin əlvida!
10. Hekayət
Dəməşq məscidində, Yəhya
peyğəmbərin məqbərəsində
olduğum zaman, ədalətsizlikdə şöhrət tapm
ış bir ərəb hökmdar
ı da
təsadüfən oraya ziyarətə gəlmişdi. O, namaz q
ıld
ıqdan sonra dua
oxuyub, allahdan köməkliklər istədi.
Beyt
Kas
ıb da, varl
ı da bu yerdə quldur.