Microsoft Word Sinir Sistemi Histolojisi 2012-2013, Prof. Dr. Yusuf nergiZ. doc

biraz daha küçük olanlar ise gama motonöron adını alır ve bunlar kas mekiklerindeki 

intrafüzal çizgili kaslara gider). 

 

Yan boynuz’da (yan boynuz daha önce açıklandığı gibi sadece torako-lumbal 

ve  sacral  bölümde  mevcuttur)  otonom  sinir  hücreleri  bulunur.  Bunlar  da  efferent 

(motor)  özelliktedir.  Bu  hücrelerin  aksonları  istemdışı  çalışan  doku  ve  organları 

innerve ederler. Sempatik ve parasempatik iki ayrı gruptur. Sempatik olanlar torako-

lumbal bölgenin yan boynuzunda nukleus intermediolateralis'i oluştururlar. Bunlar 45 

mikron  çapında,  ovoid  veya  mekik  biçimlidir.  Bunların  sempatik  preganglioner  lifleri 

ön  köklerden  çıkarak  sempatik  ganglionlara  ulaşır,  burada  sinaps  yaptıkdan  sonra 

ayrılan 

 

2.Duyusal  (Funiküler)  nöronlar:  Arka    boynuzda  bulunurlar.  Bunların  hem  nöron 

gövdeleri hemde aksonları merkezi sinir sistemi içinde kalır. Bunlar duyusal bağlantı 

(ara duyusal bağlantı) nöronlarıdır. 

   

Arka  boynuz’da  bulunan  funiküler hücreler  duyusaldır.  Bunlar, periferik  spinal 

ganglion’lardaki duyusal nöronların aksonlarıyla  arka kökler içinde medulla spinalise 

gelen uyartıyı; dendritleriyle alıp , aksonlarıyla ileten duyusal ara nöronlardır  

(not: 

esas  duyusal  nöronlar  spinal  ganglionlardaki  nöronlardır,  psöydoünipolar  tiptirler; 

periferden  dendritleriyle  aldıkları  uyarımları  aksonlarıyla  merkeze  aktardıklarından 

dolayı  bunlara  afferent  nöronlar  da  denir.  Bu  psöydoünipolar  nöronların  terminal 

uçları    reseptörler  olarak  bilinirlerler,  ortak  genel  özellikleri;  bir  sitimülasyona  bağlı 

olarak  uyarım  üretmeleridir.  Uyarımın  orijinine  bağlı  olarak  reseptörler  üç  gruba 

ayrılırlar:  

1.  Exteroceptors;  ısı,  dokunma,  koku,  ses,  görüntü  gibi  sitümülasyonlarla 

uyarılırlar, 

2.  Enteroceptors;  vücut  içinden  kaynaklanan  sindirim  tüpü  ,  mesane,  damar  içi 

dolgunluğu gibi basınç sitimülasyonlarıyla uyarılırlar, 

3.  Proprioceptors;  vücut  pozisyonu,  kas  tonusu,  denge  gibi  işlevleri  sağlamak 

üzere  yine  vücut  içinden  üretilen  sitimülasyonlara  karşı  cevap  veren 

reseptörler ) 

 

Funiküler  hücreler  arka  boynuz  içinde  iki  belirgin  nukleus  yaparlar.  Bir  tanesi 

arka boynuz tabanının iç kısmında bulunan nukleus dorsalis (Clarke) dir. Nöronların 

çapı 70 mikron civarında, şekilleri yuvarlağımsı/poligonaldir. Diğeri arka boynuzun uc 

---

kısmında  yerleşik  olan  nukleus  proprius'dur.  Bunun  nöronlarının  çapı  yaklaşık  15 

mikron, şekilleri  üçgenimsi/yıldız/mekik’tir.  

 

Bu  funiküler  nöronların  aksonları  aynı  taraf  veya  karşı  taraf    substansiya 

alba’sına  geçerek  (N.  Clarke  aksonları  aynı  taraf,  n.  proprius  aksonları  ise  karşı 

tarafa geçerek ensefalona çıkan traktusları yaparlar) miyelin kılıfı ile sarılır, funikulus 

antero-lateralis  içinde  belirgin  demetler  (traktus’lar)  yaparlar.  Bu  aksonların 

sonlandığı  yere  göre  funiküler  nöronlar  ikiye  ayrılır:    1.  Aksonları  funikulus  lateralis 

içinde ansefalon’a çıkanlara suprasegmenter bağlantı nöronları denir.  2. Aksonları 

substansiya  alba  içinde,  T  şeklinde    inen  ve  çıkan    iki  dala  ayrılıp,  her  dal    2-6 

segment boyunca (fasikulus proprius’u yapıp)  medulla spinalis’in gri maddesine geri 

dönen  nöronlar,  komşu  segmentler  arasında  bağlantı  kurduklarından  bunlara; 

intersegmenter bağlantı nöronları denir. Bunlar ulaştıkları komşu segmentin motor 

nöronlarıyla sinaps yapar.  

 

 

3.  Golgi  II  tipi  nöronlar:  Özellikle  arka  boynuzda,  az  sayıdada  diğer  gri  madde 

içinde dağılmış küçük nöronlardır.  Bunların hücre gövdeleri, dendrit ve aksonları gri 

madde  içinde  kalır,  albaya  geçmezler.    Bu  hücrelere  intrasegmenter  bağlantı 

nöronları adı verilir. Bunlar duyusal ve motor nöronlar arasında bağlantı sağlarlar.  

 

Bu  açıklamalara  göre  fizyolojik  olarak  medulla  spinalis  grizea’sının  ön 

boynuzları  somatomotor,  yan  boynuzları  vejetatif  (visceral)  motor,  arka  boynuzları 

duyusaldır.  

 

 

SUBSTANSİYA ALBA 

 

Grizeayı  çepeçevre  sarmıştır.  Esas  itibariyle  myelinli  sinir  liflerinden, 

nöyrogliya  dokusundan  ve  kapillarlardan  oluşmuştur.  Substansiya  alba’da  gliya 

hücrelerinin çoğunu fibröz astrositler oluşturur.   

 

Medulla  spinalis’in  substansiya  alba’sında  bulunan  myelinli  sinir  liflerinin 

yapısal  organizasyonun  iyi  kavranması,  medulla  spinalis-ansefalon  arasındaki 

iletişimin  ve  bu  organların  fonksiyonel  işlevlerinin  daha  iyi  anlaşılmasını 

sağlayacaktır. Bu amaçla aşağıdaki bilgileri şekil 2 ile birlikte takip ediniz: 

 

Medulla spinalis substansiya albasındaki sinir tellerinin bazıları  ansefalondan 

medulla  spinalise  bilgi  iletir,  bazılarıda  medulla  spinalisden  ansefalona  bilgi  iletir.  

Bunların tümü, önce üç funikulus ( funiculus: kordon, şerit, huzme ) yaparlar. Bunlar 

---

her iki tarafta birer tane funikulus anterior , funikulus lateralis  ve funikulus posterior 

’dur. 

 

Funikuluslar  içindeki  aynı  işi  yapan  sinir  lifleri  belirgin  demetler  yaparak  

medulla  spinalis  uzunluğuna  paralel  traktus  (tractus:  bir  yerden  başlayıp  bir  yere 

uzanan liflerin teşkil ettiği demet, yol, band)’lar oluştururlar.  

 

Bu demetlerden bazıları medulla spinalis içinde kalan intersegmenter bağlantı 

demetleridir  (  fasikulus  proprius  (o)’u  oluştururlar  ).  Bu  demetler  medulla  spinalis 

grizeası  içine  geri  dönerek,  ulaştıkları  motor  nöronlarla  veya  bağlantı  nöronlarıyla 

sinaps yaparlar. 

 

Diğer  demetler  ansefalona  çıkan  veya  ansefalondan  medulla  spinalise  inen 

demetlerdir.  

 

Çıkan  traktuslar  duyu  yollarıdır.  Bunlar  funikulus  posterior’un  tümünde, 

funikulus  lateralis  ve  funikulus  anterior’un  dış  kısımlarında  yer  alırlar.  Funikulus 

posterior’da  yer  alan  fasikulus  grasilis  (1)  ve  fasikulus  kuneatus  (2)  arka  köklerin 

liflerinden  oluşur  ve  bilinçli  derin  duyu  uyartılarını  bulbus’a  iletirler.  Funikulus 

lateralis’in  dış  kısımlarında  yerleşik  olan    traktus  spinoserebellaris  posterior  (3)  ve  

traktus spinoserebellaris anterior (4), traktus spinotalamikus posterior (5) ile funikulus 

anterior’un  dış  kısımlarında  yerleşik  traktus  spinotalamikus  anterior  (6)  arka 

boynuzda  yerleşik  nöronların  aksonlarından  oluşurlar.    Bunlar  arka  köklerle  spinal 

ganglionlardan gelen bilinçsiz derin duyuyu ilgili ansefalon kısımlarına iletirler.  

    

MENINKSLER 

Santral  sinir  sistemi  yumuşak;  kolayca  zarar  görebilen  bir  dokudur.  Hem  yeterli 

biçimde  korunmaya,  hem  de  beslenmeye  gereksinimi  vardır.  Korunması  kranium  ve 

kolumna  vertebralisin  kemikleriyle  sağlanır.  Ayrıca  kemiğin  iç  tarafında  meninks 

denen 3 yapraklı bağ dokusu zar ile örtülüdür.Dıştan içe; 

  Duramater (pakimeninks), 

  Araknoid membran, 

  Piamater 

 

Duramater (pakimeninks) 

      Anatomik  özelliği:  altındaki  araknoid  membrandan  potansiyel  olarak  varolduğu 

düşünülen  subdural  aralık  ile  ayrılmıştır.  Beyin  durası  ile  spinal  dura  foramen 

magnum aracılığıyla birbirleriyle devam etmektedir. 

---