Microsoft Word sintaksise girish 03. 07. 2017. doc
Yüklə 2,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
B u l u d x a n X L L O V M Ü A S R A Z R B A Y C A N D L — 102 — Yüz n dir, min n dir, neç min ya ar nsana vers l r ist diyini. (B.Vahabzad ) “Üç”l rl vicdan veririk bada “Üç” – ba dan eyl m k, “üç” – natamaml q. (B.Vahabzad ) Siz qurban ged n 26-lar Döyü l r gününd n qal b yadigar. (S.Vur un) v zlikl r d mübt da v zif sind gen-bol i l nirl r. M s l n: M n d qartallar kimi qanadland m uçma a. (S.Vur un) O dedi, bu dand , bu dedi, o r dd el di. (M.C lal) M n oddan ya- ranm bir vücud, yüz min il Allaha ibad t etdim. (N.N rimanov) M n anam n oxudu u qal n cildli kitaba maraqla bax rd m. ( . f ndiyev) Teleqram vursayd n z, biz sizi qar layard q. ( . f ndiyev) Özüm d bilmir m bu ax am n d n, eird n, s n td n uzaq kimiy m. (S.Vur un) Amma heç k s gözünü atdan ç km di. ( . xl ) Kim ba n qoymam o mehriban dizin ? (S.Vur un) H r bir qapaz vurur, gözünü açma a qoymur. Heç n olmaz. Bir d bu sirri h l m nd n ba qa heç kim bilmir. Gec yar dan keçib, nlik sakitl nd n sonra onlar yen qay a oturdular. Onun kim oldu unu heç kim bilmirdi, sif td n müs lmana ox ay rd . ( . xl ) Tiflisi doland , Bak ya g ldi. Özünü göst rdi çox h kiml r , Ham s topland , m clis düz ldi, Yozdu x st liyi h r bir yer . (B.Vahabzad ) Qay d v zliyi özüm, özün, özü, özümüz, özünüz, özl ri, b z n t klikd , b z n is m n, s n, o, biz, siz, onlar v zlikl rin qo ularaq mübt da v zif sind i l nir. M s.: M n özüm soru dum. Biz özümüz bildik. Qoysunlar özüm apar m. Art q B u l u d x a n X L L O V M Ü A S R A Z R B A Y C A N D L — 103 — dayana bilm yib özü ir li at ld v Cahandar a aya mane olma a çal d . ( . xl ) Dilimizd i l n n “M n ölü, s n diri” tipli cüml l rd v zlik mübt da v zif sind dir. Feili sif tl r d mübt da v zif sind i l nir. Bu zaman feili sif t d sif tl r kimi isiml ir. M s l n: Ölsün inanmayanlar. Oxuyan bülbüldür, dinl y n qazd r. (S.Vur un) M sd rin ism m xsus xüsusiyy ti oldu u üçün mübt da v zif sind daha çox i l nir. M s l n: Ya amaq yanmaqd r, yanasan g r k, H yat n m nas yaln z ondad r. (B.Vahabzad ) Ya amaq sad bir sevgi deyildir. (B.Vahabzad ) Bel dir z ld n, bel dir qayda Tapmaq ç tin olur, itirm k asan. (B.Vahabzad ) Xo dur göz l görüb bütün elliyi Çal maq, ya amaq, sevm k, sevilm k. (M.Mü fiq) B z n z rfl r d cüml üzvü kimi mübt da ola bilir. M s l n: Oralar ç m nlik, buralar da l qd r. Ona gör d bura haqq t r fdarlar n n ma aras d r. (C.Cabbarl ) Bu onunçündür ki, buras vv l, do rudan da, quldurlar yuvas idi. (C.Cabbarl ) Mahn ya h sr t qalar qula m, O zaman sükuta dalar buralar. (Qabil) Feili sif t v m sd rl yana , feili sif t v m sd r t rkibl ri d cüml d mübt da ola bilir. M s l n: mperator h zr tl rini m mnun etm k m nim üçün r fdir. ( . f ndiyev) Ancaq sonra gördüm ki, Ofelyaya xör k yedirtm k o q d r d asan i deyilmi . B u l u d x a n X L L O V M Ü A S R A Z R B A Y C A N D L — 104 — (M.C lal) qda t k qalmaq m n a r görünürdü. ( . f ndiyev) M rd anadan süd m nl r m rd olar. airlikd n ba ç xan ona bir m sl h t görmü dü. (M.C lal) D rin bir a la malik olan xlaq n v vicdan n düzgündür. (C.Cabbarl ) Xumar-xumar baxmaq göz qaydas d r Lal t k q zarmaq üz qaydas d r. (S.Vur un) Ehey, b ri bax!.. Arxadan vurmaq gid yaramaz! (S.Vur un) Yar yoldan qay tmaq biz yara maz. Bu z man nin cahill rinin i l rini anlamaq ç tindir. (N.N rimanov) Bu bay n sözl r , bu d rin bax lara h sr t qalmaq n q d r a r imi ! (C.Cabbarl ) min de v özün d bilgin n ki, ayaqdan bula an tozu süpürg il t mizl m k mümkündür. ( .Haqverdiyev) Ölüm sevinm sin qoy!.. Ömrünü vermir bada, El q drini can ndan daha ziz bil nl r. irin bir xatir t k qalacaqd r dünyada, Sev r k ya ayanlar, sevil r k öl nl r. (S.Vur un) Zülmün q l nc n götür, sal q na, Gül l qad rmaq gücsüzlüyündür. (B.Vahabzad ) Ancaq ür yind ya as n v t n, V t nin öz dili, öz tarixi var. Ölsün v t nini tan mayanlar. (B.Vahabzad ) Sevdiyini alanlar altun q f s ba lanm bir bülbüld n ba qa bir ey deyildir. (C.Cabbarl ) Ocaq traf nda topla anlar buradan ayd n görünürdü. ( . xl ) sim v v zlikd n sonra mübt dan n n mühüm ifad vasit sind n biri II, III növ t yini söz birl m sidir. M s l n: Toy sahibi qona n kür yin döydü. Rayon komit si G ldiyevi bu i t hkim etmi di. (M.C lal) Lakin ta q dim zamandan dünyan n h r B u l u d x a n X L L O V M Ü A S R A Z R B A Y C A N D L — 105 — yerind insan h yat gözl nilm z döyü l rl dolu olmu v dolu- dur. (M. brahimov) Çar n beli tablamad yumru una milyonlar n. Sizin izdivac n z Az rbaycan xalq na da psixoloji c h td n müsb t t sir ed r. ( . f ndiyev) G linin bel sakit, t mkinli cavab amxal n qulaqlar nda ild r m kimi aqq ldad . ( . xl ) Onun qan qaçm dodaqlar araland . ( . xl ) Göyt p k ndinin yast , qazma damlar Kürün sahilin q d r s p l nmi di. ( . xl ) Yar anlar n kölg si suya dü mü dü. ( . xl ) A am cidin anas Bahar n qolundan b rk-b rk yap d . (M.C lal) Xosrovun sözl ri bir ox kimi Nurm h mm din sin sini de ib g nc ür yin batsa da, m s l nin bel ayd n qoyulu u Nurm h mm d d xo g ldi. (M. brahimov) Qeyd: Bir s ra köm kçi nitq hiss l ri canl dan q dilind yox, qrammatika kitablar n n dilind substan- tivl mi formada ç x ed r k mübt da v zif sind i l nir. M s l n: Üçün, ötrü, gör qo mad r, is qar l q bildir n ba lay c d r. fsus, d h t, hs n tör m nidalard r v s. Mübt da il qeyri-mü yy n vasit siz tamaml n ox ar v f rqli xüsusiyy tl ri. Mübt da il qeyri-mü yy n vasit siz tamaml q b z n bir-biri il qar d r l r. Mübt da adl q halda olan isim v dig r nitq hiss l ri il ifad olunur. Qeyri-mü yy n vasit siz tamaml q n ? sual na cavab verir v formaca mübt daya ox ay r. Ona gör d n ? sual na cavab ver n mübt da il qeyri- mü yy n vasit siz tamaml f rql ndirm k üçün a a dak lar bilm k vacibdir 1 : 1. B z n cüml d n ? sual il yana , kim? sual na cavab ver n söz olur. Onda kim? sual na cavab ver n söz mübt da, n ? sual na cavab ver n söz is qeyri-mü yy n vasit siz tamaml q v zif sind 1 M.H s nov. Az rbaycan dili sintaksisinin t drisind qar ya ç xan ç tinlikl r. “Maarif” n riyyat , Bak , 1987, s.87-93 Yüklə 2,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|