Microsoft Word Socialized Choices 31-12 pod docx

Socialized Choices - Labour Market Behaviour of Dutch Mothers 
228 
Peers 
De impact van ‘peers’ op de gender- en werkatttitude van moeders is onbeslist. 
De kwantitatieve analyse liet geen significant effect zien. Een reden zou kunnen 
zijn dat, zoals blijkt uit de interviewanalyse, moeders over het algemeen niet tot 
een homogene peer groep behoren, zoals adolescenten. Nederlandse moeders 
hebben eerder een mix van goede oude vrienden en nieuwe kennissen. Toch kan 
‘de buitenwereld’, zo voelen sommige geïnterviewden het althans, moeders 
gevoelens onder druk zetten. Vooral thuisblijfmoeders blijken gevoelig voor de 
kritische blik en reacties van andere mensen. Maar ook een aantal verhalen van 
egalitaire moeders onthullen dat ‘traditionele’ sociale milieus redenen voor hen 
waren om te verhuizen naar andere wijken, waar ze meer waren omringd door 
mensen met gelijksoortige attitudes. Een mechanisme dat laat zien dat mensen 
niet gemakkelijk hun attitudes aanpassen, maar eerder manieren vinden om ze 
met de realiteit in overeenstemming te brengen. 
De verhalen van moeders laten zien dat hun levenspaden al vanaf de 
kindertijd een zekere mate van continuïteit vertonen. Moeders met egalitaire 
rolopvattingen en genderattitudes die in de jeugd zijn ontstaan, geven relatief 
vaak aan dat zij op latere leeftijd relevante anderen hebben ontmoet, zoals 
docenten, partners en bazen en collega’s, die hen stimuleerden om zich 
professioneel te ontwikkelen.  
Conclusies 
Moeders arbeidskeuzes binnen gedeelde en persoonlijke sociale structuren  
In Nederland is ‘een goede moeder’ een moeder die in deeltijd werkt en 
bescheiden gebruik maakt van professionele dagopvang. Moeders krijgen maar 
weinig institutionele en morele ruimte om een andere invulling te geven aan hun 
moederrol, door geen betaald werk te hebben of juist fulltime te werken. Hoewel 
het tegenwoordig mogelijk is voor Nederlandse moeders om buiten de dominante 
normen van de maatschappij te handelen, moeten ze dan wel tegen – onschuldige 
en minder onschuldige - opmerkingen en vragen over hun manier van leven 
kunnen. Ondanks deze gedeelde maatschappelijke context, verschillen moeders 
duidelijk in hun opvattingen over wat men hoort te doen als moeder. Dit komt 
voort uit het feit dat een deel van de opvattingen en attitudes van moeders in de 
kindertijd verschillend zijn ‘gevormd’ en in hun verdere leven gedeeltelijk in 
stand zijn gehouden. Met andere woorden: de individuele keuzes van 
Nederlandse moeders zijn diep sociaal geworteld. Moeders worden bij hun 
beslissingen ‘geleid’ door (onzichtbare) sociale beperkingen en mogelijkheden, 
die hen binden binnen het dominante sociale systeem, maar hen onderscheiden op 
het persoonlijke microniveau. 

---

Dutch Summary - Ingebedde keuzes, onzichtbare beperkingen 
229 
Ten eerste liet de studie zien dat verschillende arbeidsurenwensen de uiteen-
lopende arbeidsmarktbeslissingen van moeders kunnen verklaren. De 
arbeidsurenwens van een moeder lijkt dan ook een goede indicator voor haar 
toekomstige arbeidsmarktbeslissingen. De arbeidsurenwens van moeders kan niet 
geheel worden opgevat als een vrije uiting, maar eerder als vaak een 
genderspecifieke en gesocialiseerde voorkeur. Het socialisatieproces vindt 
evenwel meestal buiten het bewustzijn plaats, en dus ziet een moeder haar 
arbeidsurenwens als haar eigen voorkeur, wat bijdraagt aan het voortbestaan van 
het discours van vrije keuze. 
De studie liet zien hoe individuele arbeidsurenwensen zijn ingebed in de 
sociale context, dat wil zeggen zijn verweven in gezamenlijke en persoonlijke 
sociale structuren die (onzichtbare) beperkingen en mogelijkheden bevatten. 
Voorbeelden van gedeelde sociale structuren zijn: het sociale script van de 
Nederlandse samenleving voor moeders om parttime te werken en de ‘magische’ 
grens van ten hoogste drie dagen kinderopvang (Kremer, 2007) met de 
bijbehorende maatschappelijke instellingen (bv. kinderopvang en schooltijd-
schema); het ‘niet-klagen’-discours over de ongelijkheid binnen de huiselijke 
kring onder alle geïnterviewde moeders (ongelijkheden die worden 
gerechtvaardigd door verschillen in karakter of de ‘natuurlijke’ verschillen tussen 
mannen en vrouwen); het genderspecifieke vasthouden van moeders aan 
intrinsieke werkwaarden en de onwil om zich te hechten aan instrumentale 
werkwaarden, zoals salarissen en carrières, en, ten slotte, de gedeelde 
herinneringen van moeders aan de geringe bijdragen van hun eigen vaders aan de 
huishoudelijke taken, die de bijdragen van hun mannen een grote verbetering 
doen lijken. 
Deze gedeelde sociale structuren worden niet door alle moeders op dezelfde 
manier ervaren en geïnternaliseerd, maar hebben een eigen samenstelling bij elke 
vrouw waarvan de basis is gevormd in de kindertijd. Binnen de studie kwamen 
een aantal specifieke en uiteenlopende ouderlijke mentale en verbale codes naar 
voren, die de Nederlandse moeders ‘leiden’ in hun arbeidsmarktgedrag. Mentale 
codes die konden worden onderscheiden waren bijvoorbeeld, een stille, 
instemmende, tevreden of vanzelfsprekende moederfiguur, of juist de herinnering 
aan een onwillige, ontevreden of sterke moeder en/of een die de enige kostwinner 
was. Verschillende overtuigende verbale codes waren ‘je moet werken om 
economisch onafhankelijk te worden’, of ‘zorgen voor anderen is belangrijk’. 
Overdrachten van deze mentale en verbale codes met betrekking tot ‘wat je hoort 
te doen’ volgens ouders, leraren, partners, mensen op het werk, en ‘de 
buitenwereld’ bleken vitale sociale contexten waarbinnen moeders hun eigen 
waarden en attitudes hebben ontwikkeld en beslissingen nemen over hun leven. 
Wensen en gedrag van moeders zijn dus stevig verankerd in hun gedeelde en 
persoonlijke sociale structuren. Bij het verkrijgen van een beter begrip van de 
keuzes van mensen, moeten we - in plaats van de nadruk te leggen op het verhaal 
van de vrije keuze - de collectiviteit en verbondenheid van mensen nader 

---