Microsoft Word Socialized Choices 31-12 pod docx

Socialized Choices - Labour Market Behaviour of Dutch Mothers 
226 
door moeder ervaren steun van significante anderen met betrekking tot hun 
loopbaankeuzes en carrièreambities. De theoretische keuze is eveneens genomen 
op basis van de inzichten van de socialisatietheorie van Berger en Luckmann 
(1967), de theorie van gepland gedrag (Ajzen en Fishbein, 1991, 2005) en de 
sociale leertheorie van Bandura (1977), en door verschillende partiële 
theoretische begrippen (Grube en Morgan, 1990; Tiemeijer et al., 2009, p.142). 
De theorieën hebben allemaal benadrukt dat de ervaren goedkeuring van 
significante anderen van specifiek gedrag een positieve invloed uitoefent op de 
eigen waarden en attitudes met betrekking tot dit gedrag. Ik ga hieronder in op de 
relatie tussen de ervaren steun van docenten, partners, vrienden, collega’s en 
bazen en de rolopvatting en attitudes van moeders.  
Docenten 
De kwalitatieve bevindingen lieten zien dat in het algemeen moeders zich geen 
docenten konden herinneren die hen zouden hebben gestimuleerd of gesteund bij 
het kiezen van een bepaalde beroepsrichting. Moeders die zich wel iets 
herinneren, vooral fulltime huisvrouwen, bleken nogal negatief over de 
begeleiding die ze op (de middelbare) school hadden gekregen. Slechts enkele 
geïnterviewden beschreven hoe leraren op de middelbare school hen hadden 
aangemoedigd om over hun beroepsleven na te denken, verhalen die duiden op 
een potentiële positieve invloed van leraren op de werkaspiraties van  moeders. 
Het voor de hand liggende voordeel van kwantitatieve analyses is dat grotere 
groepen respondenten worden aangesproken, en verbanden op een meer 
statistische manier kunnen worden bekeken. De kwantitatieve analyse liet 
inderdaad zien dat het aanmoedigen van de beroepskeuze van de moeder door 
(een van) haar leraren, significant gerelateerd is aan haar egalitaire persoonlijke 
genderattitude (d.w.z. haar ideale gezinsleven). 
Partners 
Eerder onderzoek heeft aangetoond dat rolopvattingen tussen partners vaak 
vergelijkbaar zijn en dat de attitude van beide partners belangrijk is bij de 
beslissing van moeders om al of niet te werken (Inman-Amos et al., 1994; Geist, 
2005; Philliber en Vannoy-Hiller, 1990; Uunk, 1996; Vlasblom en Schippers, 
2005). Die conclusie wordt bevestigd door zowel de kwalitatieve als de 
kwantitatieve resultaten van dit onderzoek. Ten eerste toonde de kwantitatieve 
analyse dat egalitairdere algemene rolopvattingen (en daarmee ook haar  ideale 
gezinsleven) samenhangen met in hoeverre een moeder zich gesteund voelt in 
haar werkambities door haar partner. Vanwege de relatief beperkte informatie uit 
de kwantitatieve analyse, is het bijzonder interessant om dit resultaat te 
vergelijken met de kwalitatieve resultaten. 
De levenslopen van moeders laten zien dat moeders eerder zoeken naar 
relaties die de in de kindertijd gevormde zelf-identiteiten in stand houden dan 

---

Dutch Summary - Ingebedde keuzes, onzichtbare beperkingen 
227 
relaties die deze afwijzen. De egalitaire geïnterviewden deelden vaak hun leven 
met partners die hun carrièreambities ondersteunden en die bereid waren om een 
(bijna) gelijk deel van de onbetaalde taken in huis op zich te nemen. Egalitaire 
moeders hoefden dus over het algemeen niet minder te gaan werken wanneer hun 
man een veeleisende baan had. Verhalen van traditionele/adaptieve moeders 
lieten tegenovergestelde patronen zien: hun werkambities, met name met 
betrekking tot de wekelijkse werkuren, werden zelden expliciet besproken met 
hun partners, zoals ook blijkt uit eerder Nederlands onderzoek van Portegijs 
(2008b; ook Keuzenkamp, 2009). Bovendien voerden deze moeders de veel-
eisende baan van hun partners aan als een van de redenen waarom zij voor de 
thuisblijfoptie hadden gekozen. De studie toont echter aan dat dit recht-
vaardigingsmechanisme mank gaat, zoals eerder ook betoogd door Van Doorne-
Huiskes en Schippers (2010). Hun vroegere beslissingen met betrekking tot werk, 
die vaak het terugschroeven van hun aantal gewerkte uren inhielden, waren 
gebaseerd - althans gedeeltelijk en lang niet altijd uit volle overtuiging - op hun 
eigen traditionele of adaptieve genderattitudes, waardoor het voor hun partners 
mogelijk werd hun veeleisende baan voort te zetten. 
Niettemin had het selectieproces voor sommige traditionele/adaptieve 
moeders onbedoeld nadelige gevolgen voor hun eigen leven. Ze leefden voort in 
sociaal-relationele contexten waarin hun beroepsleven geen aandacht kreeg. Geen 
van beide partners was zich waarschijnlijk bewust hoe rolpatroonbevestigend hun 
inrichting van het dagelijks leven is. Een seksestereotiepe taakverdeling kan 
bovendien negatieve gevolgen hebben voor de vaders, omdat hun betrokkenheid 
als vader (onbedoeld) in de kiem wordt gesmoord door de keuze van de moeder 
om minder te werken.  
Mensen op het werk 
De kwantitatieve analyse toonde een relatief sterke relatie tussen de ervaren steun 
van motiverende leidinggevenden en/of collega’s bij het realiseren van het 
volledige potentieel van een moeder op het werk en van moeders egalitaire 
genderwaarden en -attitudes. De kwalitatieve bevindingen lieten (opnieuw) zien 
hoe een proces van zelfselectie kan verlopen: moeders die een egalitaire attitude 
hadden ‘geërfd’, ontmoetten relatief vaak, althans in vergelijking met traditionele/ 
adaptieve moeders leidinggevenden die hen stimuleerden om op werkterrein alles 
uit zich zelf te halen.  Een stimulerende leidinggevende ontmoeten lijkt dan ook 
eerder een gevolg van moeders eigen attitudes dan een oorzaak. Opvallend is dat 
eerder onderzoek juist het tegenovergestelde patroon heeft aangetoond: de 
ambities en potenties van moeders worden vaak genegeerd door leidinggevenden 
(Estes, 2005; Karatepe en Kilic, 2007; King, 2008; Moen en Yu, 2000), wat bij 
draagt aan het terugtrekken van moeders uit de arbeidsmarkt.  

---