Microsoft Word Son redakt?Araz b?y?

Toplum  içind   ekonomik  payla ımın  hakim  olması  üçün  sivil 
toplum  qurulu larına,  i   sendikalarına,  ba ımsız  v kal t  dayr l rin  
hüquqi istatistik yaratma a çalı ar.    
 
V.b. 
 
Güney Az rbaycan Milli H r katı v  Liderlik 
 
lk  görünü d   sadalanmı   tipik  liderlikl rin  (ist r  f rdi,  ist rs  
toplu)  özgür  v   ba ımsız  toplumlara  aid  oldu u  normal  görüns   d , 
idd t   u ramı   toplumlar  üçün  d   do al  olmasının  altını  dön -dön  
çizm k
175
 g r kir.  Bel   olmayan  durumda,  haqlı  olaraq  bu  sor u  ortaya 
g l bil r ki, Güney Az rbaycan kimi  sar td  olan bir toplumun bu çe idli 
liderlik tipl ri il  n  il gisi olabil r? Sözsüz ki, liderlik faktoru ist r özgür, 
ist rs   d   özgürlü ü  z d l nmi   toplumlar  üçün  öz l  g r k nliy  
dayanaraq  vaz  keçirilm z  bir  siyasal  t m ldir.  Zamanından,  durumundan 
v   stratejisind n  asılı  olmayaraq  bütün  toplum  h r katının  lider  v   ya 
liderl r   ehtiyacı  vardır.  T ki  bel   bir  sor u  ortaya  g l   bil r  ki: 
Az rbaycanın  Güneyin   gör ,  yuxarıda  sadalanan  hansı  liderlik  uy un 
görün  bil r? Bu çox ön mli sor uya yanıt verm d n önc , Az rbaycanın 
yerl diyi  g n l  geo  co rafik,  geo  poletik  durumunu  çe idli  açılardan 
ara dırmalı,  bu  bataqlıqdan  çıxma  yollarını  öyr nm k  g r kir.  Yalnız  bu 
a amadan  geç r k  yeniça   Az rbaycan  liderliyinin  örn kl ri  ld   oluna 
bil c kdir. Güneyd  lider ülgüsü hansı t m ll r üz rind  olu malıdır? Bu 
uy ulamanın  yönt mi  do ru  t m ll r  üz rind   qurularsa,  Az rnaycanın 
milli-siyasi alanında n  kimi  yüks li l r olabil r? 
 
K sinlikl   liderliyin  g li m si  b lli  toplumun  diriliyi  v   aktivliyi 
il   ba lıdır.  Bir  toplumun  (ist r  sir,  ist rs   özgür)  aktivlik  d r c si,  o 
toplumun lider do u unun  n do al ölçüsüdür. Milli (qurtulu ) v ya siyasi 
(demokrasi)  mücadil d   ardıcıl  aktivlik  sür n  toplumlar  içind   liderlik 
yeti dirm  sür ci durmadan davam ed r k demokratik sistem halına g l r. 
                                                                                                                         
174
 siyasal v  t bli at  antajlardan 
175
 x tl m k, x t ç km k 

---

 
117
T rsin , ölü toplumların iç v  dı  ç kisind n asılı olmayaraq lider yaratma 
kapasit si  a a ı  ölçüy   yen c kdir.  Avrupada  yerl
n  bir  çox  kiçik 
toplumların  böyük  dövl tl r  kontrolunda  olması  yeni  liderlik  yaratma 
sisteml rini  ortaya  g tirmi dir.  Bel   toplumlar  n  üstün  durumda 
lidersazlıq  proyekti  yola  salır,  üniversetetl rd   politik  liderlik  kurslarına 
daha  hız  verir.  Heç  praktik  t crüb   qazanmayan  liderl r  yön tilir.  H tta 
b zi hallarda topluma biçiml nmi  liderin dili v  ya am t rzi il  toplumun 
dili v  dü ünc  f ls f si tam bir-biril  qar ı hala g l  bilir. Bel  liderliyin 
topluma  verdiyi  xidm tl rin,  dünya  standardlı  olmasına  baxmayaraq, 
toplumu  b nz rsiz  örn kl r   götürür.  Çünki,  ba qa  ölk nin  metodları  v  
öz lliyi  il   eyitim  görmü   g nc  liderl rin  altyapı  dü ünc si  öz  mill tinin 
altyapı dü ünc si il  üst-üst  g lmiy  bil r. Bel  olan halda g nc liderlikl  
klasik  mill t  arasında  uy unsuzluq  yaranır  v   ondan  ortaya  g l n  böyük 
bo luq  v   polimikl rin  yaranmasına  n d n  olar.  Buna  baxmayaraq  g n l 
Avrupa  sistemin   uyum  sa layan  kiçik  dövl tl r,  kopiy   götürm kl   öz 
siyasi  gedi ini  sa lamaqda  zorluq  ç kmirl r.  Lükzamburk,  Malta,  Quzey 
Qibris  kimi  gücsüz  dövl tl rin  Almaniya,  Fransa  kimi  süper  dövl tl r 
qar ısında tutumu aydın örn kdir. Bu bir Avrupa v  batı klasikidir.  
 
Sözsüz ki, Avrupa liderliyini sosial-siyasal boyudlarda deyil, daha 
çox  ekonomi  liberalizmind   anlamaq  g r kir.  Bu  d y rl r  Avrupa  üçün 
do al sayılarsa da, Asiya, Afriqa v  Latin Amerikanın böyük bölümü üçün 
h l  üstü açılmamı  gizli sirdir. Demokrasi v  demokratik liderlik sistemi 
uzun  sür lik  teorik  v   praktik  sava ının  yetirm sidir.  Bu  mücadil ni 
ver m d n,  bel   sonuca  varmaq  yalnız  kopiy   modelidir.  Alman  tekniki 
Mersedes  Benzin  anasıdır.  Bu  gün  Mersedes  Benz  demokratik  bir  t rzin 
örünü olaraq bir çox ölk nin montaj s n tin  liderlik edir.  c ba, Alman 
Mersedesini  kopi  ed nl rin  yeni  Mersedes  yaratma  izinl ri  ola  bil rmi? 
Yanıt  h   olarsa,  sözsüz  ki,  Alman  demokrasisinin  içind   d   ba qa 
demokrasi  do ula  bil r!!  Amerika,  Fransa,  ingilt r   v   ba qa  böyük 
dövl tl r  Afriqa,  Asiya  v   Latin  Amerikada  milyonlar  insanın  qan 
bahasına  olsa  bel ,  özl rin   öz l  kiçik  modell r  axtarı ında,  liderl r 
yaratma a  çalı ırlar.  Lakin,  olunan  bu  çabalara  r m n  sömürül nl r 
sarından g rgin dir ni l r il  üzl ir. B z n haqlı, b z n is  haqsız olaraq 
gec qondu  demokrasi  il   onu  kopi  ed c k  liderin  qar ısında  böyük  kütl  

---

gücü  dayanır.  Üz rind   umud  b sl nilmi   gec qondu  demokrasi  il  
qora dırılmı  liderin b z kli sarayı bir anda sahibinin t p sin  uçdurulur. 
Çünki, ortaya qoyulan bu yeniliyin kütl  qafası il  yaxından–uzaqdan heç 
ili gisi yoxdur. Toplum üçün ist r olumlu, ist rs  olumsuz  olsun, liderin 
çıxarlarının kütl  ç kisil  yaxın olması g r kir. Mill tin m hsulu olmayan 
h r hansı dü ünc nin toplum t r find n m nims m si çox zordur.  
 
B lli  özüll r   gör ,  do uçu  duy uları  il   a ıb-da an  Az rbaycan 
toplusuna  gör ,  batı  eyitimi  il   sisteml
n  h r  hansı  liderlik  biçimi 
Az rbaycan  Türklüyü  üçün  uy un  sayıla  bilm y c kdir.  Bir  deyimi 
unutmamalıyıq ki, Demokrasiya yalnız demokrasiyanı g l n ks l qullanan 
toplumlar  üçün  demokrasiyadır.  Kökd n  g l n  Türk  öz lli i,  islam- r b 
istilasından  qalan  c hal t  izl ri,  Rus  dövl tinin  uzun  sür kli  basqıları, 
Türk  dövl tl rinin  qar ılıqlı  dü m nlikl ri  v   Qacar  dövl tinin  sonunda 
ölk nin  böyük  bölümünün  panFars  dövl t   t slim  olması,  Az rbaycanın 
demokratik  sistem   gir m m sinin  ba lıca  s b bl ri  idi.  Bu  üzd n 
Az rbaycanda  kütl   v   toplum  g li m si  g r k n  s viy ni  bulamamı , 
siyas t  alanı  olduqca  dar  qalmı ,  dü ünc   meydanı  yuxarıda  sadalanmı  
amill r   gör   Avrupa  standardlarına  çatabilm mi dir.  El   h min  n d n  
gör   d ,  liderlik  alanı  olduqca  dar  qalmı ,  lider  olacaq  insanlarımızın 
dünya  görü ü,  siyasal  v   sosial  savadları  bir  toplumu  qaldıracaq  q d r 
olmamı dır.  
 
Günümüz   g linc ,  Güneyin  milli-qurtulu   sava ında  lider 
adaylarının    psikolojik  durumu  keçmi l rd n  bir  o  q d r  d   f rqli 
görünmür.  Lider  adaylarının  bacarı ına  he   übh   yoxdur.  Ancaq, 
Güneyin  milli-qurtulu   sava ının  qar ısında  olan  sorunlar  v   ona  qar ı 
çözüm  yolları  söz  qonusu  olunca,  limizin  bir  o  q d r  d   dolu  oldu unu 
dü ünm k  olmur.  “Az rbaycan  Milli  H r katı„nın  toplumçu  kimliyinin 
duraq  böqt sinin  orta  qatmanlarda  dü ün rs k,  d yi k n  oldu unu  da 
dü ünm liyik. Bu, o dem kdir ki, ortada tam standardla mı  milli h r kat 
yoxdur.  Kims ,  Güneyin  Milli  H r katını  tam  qapsamlı  olaraq  tanıta 
bilm z!  Bütün  tanıtımlar  nisbidir,  tanıtanın  bir y  dü ünc sil   ölçülüdür. 
Bu is , çox normaldır. H r katın g ncli i, geni li i, çe itli qatmanlara mal 
oldu u,  qopuqlu u/Güneyl   diaspora  qopuqlu u/  sözsüz  ki,  ana  sorunlar 

---