Microsoft Word Son redakt?Araz b?y?

adlı  böyük  bir  m kanda  formala ıblar  v   onların  ruhu  bütövdür,  m n vi 
bütövlüyü var. Sad c , rus imperiyası onu zorla cism n parçaladı. Amma 
biz  heç  bir  c h td n  (etnoloji,  m d ni  ,m n vi,  dini,  psixoloji  v   b. 
baxımdan)  parçalanmı   xalq  deyilik  –  m n  parçalanma  fikrini  q bul 
etmir m. N  üçün? Çox adam cavabı materialist kimi dü ünür, halbuki bu 
m s l y  idealistc sin  yana maq lazimdir. 
 
   Biz  bu  h r kata  materialist  kimi  yox,  idealist  kimi  ba ladıq, 
çünki  materializm  n inki  köm y   g lmir,  ksin ,  man`e  olur.  Ancaq 
idealizm  söyk n nd  bir torpa ın ortasından ç kilmi  d mir p rd nin heç 
bir  h miyy ti  yoxdur,  onu  parçalaya  bilm z.  Çünkü  insanın  ruhunun 
m hsulu  onun  d biyyatıdır,  tarixidir,  f ls f sidir.”
212
 Mill tin  bütöv 
olmasının  zati  özlüyünd dir.  Ulus  bir  ruhdur.  Ruhun  parçalanması 
mümkün  deyildir.  Ruh  cismin  ölm sil   mübahis li  qonuya  çevril   bil r. 
Dövl tl   mill t  arasındaki  f rq  ruhla  can  arasındaki  f rq   b nz r.  Dövl t 
yaralanır, zaman keç yind  aradan gedir. Ancaq Mill t böyük ruh olunca 
ölm yir,  aradan  getm yir.  Bir  zaman  olur  ki,  öz  dövl tini  yenid n 
canlandırır.  Sözsüz  ki,  bu  yenid n  canlanma  a ır  h zin l r   mal  olur. 
Milyonlarla can itirilir. Lakin bir mill t yenid n öz m nliyind  özl ir v  
bütünl ir. O mill t, dild  canlanır, ya amda canlanır. Dünyada v  tarixd  
öz  yerini  yenid n  qazanır.  Bunlar  bir  qissa  zamanda  olmayır.  Milli 
dü m nl r  ld   etdiyi  bütün  iç  v   dı   imkanlardan  yararlanaraq  milli 
qurtulu   yolunu  tutma a  çalı ır.  Ancaq  ayaqlanmı   bir  ulusun  qar ısında 
sonucda  yenik  duruma  dü ür.  Mill t  bütövlüyü  fikird n  ba lark n  i d  
dirç li   yön lir.  Ulusun  h r k t   g lm si  qar ıda  olan  bütün  ng ll ri 
a araq  qutsal  amaca  sarı  h r  gün  bir  atdım  daha  yaxınla ır.  V   sonunda 
ba ımsızlıq, özgürlük, insanlıq v  dövl tl m  sür ci dayanmadan d vam 
edir.  
Özgürlük  sevdalısı  olan  h r  hansı  insan  toplusunun  r-gec  yolu 
azadlıqdır.  Dem k  insan  irad sinin  birl m sind n  yaranan  mill t  irad si 
olunca,  qar ısında  dünyanın  n  yırtıcı  ng li  bel   dayana  bilm z.  Yalnız 
mill t  ruhuyla  dövl tçilik  irad si,  varolu una  dön   bil r.  Mill ti,  qutsal 
irad y   s f rb r  ed n  yolbaylıq  rolu  danılmaz  ölçüd   ön mlidir.  Bir 
                                                 
212
 ( dal t Tahirzad , Qurtulu  v  Bütövlük yolu, /Elçib yl  6 söhb t/,Elçib y 
kitabxanası, Baki, 2003. S200)
 

---

 
143
ulusun milli qurtulu  sava ını do ru yön  da ıyan imanlı, irad li, ulus v  
torpa ının  qurtulu unu  h r  ehtirasdan  üstün  tutan,  kütl sil ,  aydınıyla 
sevib-sevil n,  onların  azadlı ı  v   g l c yi  yolunda  ölm yi  bacaran 
yolbayların olması özlüyünd  bir qurtulu  dem kdir:  
 
“Özgürlük  ve  ba ımsızlık  benim  karakterimdir.  Ben 
milletimin  en  büyük  ve  ecdadımın  en  de erli  mirası  olan 
ba ımsızlık  a kı  ile  dolu  bir  adamım.  Çocuklu umdan  bugüne 
kadar ailevî, hususî ve resmî hayatımın her safhasını yakından 
bilenlere  bu  a kım  malumdur.  Bence  bir  millete  erefin, 
haysiyetin,  namusun  ve  insanlı ın  vücut  ve  beka  bulabilmesi 
mutlaka  o  milletin  özgürlük  ve  ba ımsızlı ına  sahip  olmasıyla 
kaimdir.  Ben  ahsen  bu  saydı ım  vazıflara,  çok  ehemmiyet 
veririm.  Ve  bu  vazıfların  kendimde  mevcut  oldu unu  iddia 
edebilmek  için  milletimin  de  aynı  vazıfları  ta ımasını  esas  art 
bilirim.  Ben  ya ayabilmek  için  mutlaka  ba ımsız  bir  milletin 
evladı kalmalıyım. Bu sebeple milli ba ımsızlık bence bir hayat 
meselesidir.  Millet  ve  memleketin  menfaatleri  icap  ettirirse, 
insanlı ı  te kil  eden  milletlerden  her  biriyle  medeniyet  icabı 
olan  dostluk  ve  siyaset  münasebetlerini  büyük  bir  hassasiyetle 
takdir  ederim.  Ancak,  benim  milletimi  esir  etmek  isteyen 
herhangi  bir  milletin,  bu  arzusundan  vazgeçinceye  kadar, 
amansız dü manıyım.” 
213
  
 
Ulusu  AtaTürk  saya ı  sevm k,  ulus  özgürlüyü  yolunda  canını 
qoymaq  yalnız  böyük  ruhdan  ir li  g l   bil r.  Siyasi  n d nl rd n  deyil, 
daha  d rin  kökd n  mill ti  sevm k  ulusal  kimlikd n  ir li  g l r.  M n 
mill timin  sevdalısıyam,  m nim  uçun  mill tim  böyük  ruhdur.  Bu  ruh 
dövl tind  ya ar, mill ti üz rind  uçu ar. Bu ruh sınır tanımaz. Onun sınırı 
sınırsızlı ıdır. Bosnalı  air ”M nim Türkcem”  erind  yuxarıdaki s tirl ri 
daha da göz l ifadeyl  açır:  
 
 
 
                                                 
213
 (MUSTAFA KEMAL ATATÜRK qayaq://www.1915turk.net/ataturke-ait-soz-soyleyin 

---

 
”Menim Türkcem” 
 
Bir ben varım, 
Benimle birlikte Türkçem, 
Türkçemle birlikte bir ben varım. 
Ne ba ında ne sonunda gelir uygar dillerin. 
Azeri'den tut, Balkanlara çık, 
O Türkçe benim, ben o Türkçenin. 
 
Bir ulusum var, 
Ulusumla birlikte Türkçem, 
Türkçemle birlikte bir ulusum var. 
Ne ba ında ne sonunda gelir uygar uluslarım. 
Orta Asya'dan tut, Orta Anadolu'ya çık, 
O ulus benim, ben o ulusun. 
 
Bir ben varım, 
Benimle birlikte Türkçem, 
Türkçemle birlikte bir ulusum var. 
Ne ba ında ne sonunda gelir uygar dil ve ulusların. 
Türkçem ba lar Azeri'den Balkanlara, 
Ulusum Orta Asya'dan Anadolu'ya çıkar.”
214
 
              
Dövl td  Bütövl m .  
 
“ Yerli uca da ın yıxılmasın! 
 
Kölg li iri a acın k silm sin! 
 
Co qun axan göz l suyun qurumasın! 
 
                                                 
214
(Nusret  Di o  Ülkü  /BOSNALI/  H. rqi/Soytürk/,  Müs lman  türk  dünyasi  d bi 
örn kl ri. Tehran.2000.s34) 
 

---