Microsoft Word Son redakt?Araz b?y?

 
145
Qanadlarının ucu qırılmasın!„ 
 
(Kitabii D d  Qorqud)
215
 
 
 ”Toplum  yalnız  dövl til   mill tl
r!”  sözü  n   q d r  vur ulansa 
da, yen  vur ulanma a yeri vardır. Toplumu toparlayan, ona ideyal b x  
ed n ancaq dövl tçilik dü ünc sil  ortaya g l  bil r. Dövl tçilik dü ünc si 
olmadan  mill t  dü ünc si  d   özülünü  itirib,  siyasi  t f kkürün  altında 
inl m y   m hküm  qalar.  Dövl tin  n  ön mli  n sn l  irad si  siyas tdir. 
Siyasi  istiqlalı,  qanun  quruculu u,  qanuna  yön lik  hüquq  irad si  v  
bunlara  icra  imkanı  yaradan  ekonomik  güc,  bir  mill tin  dövl tçiliy  
yiy l nm sinin  t m lda ıdır.  Sözsüz  ki,  bunlar  olmadan  onu  qoruyacaq 
h r  hansı  güc  uy ulaması  da  imkansızdır.  Sad   anlamla  n  azından 
toplumlar qanunla, hakimiyy tl , q za hüququ il , tanınmı  sınırıyla ya ar. 
Lakin,  sınırlarına  hakim  olmayan  topluma  mill t  dem k  olmaz.  Çünki, 
sınırlarına  hakim  olmayan  toplum,  hüququna,  c za  qanunlarına, 
hakimiyy tin   d   yiy   deyildir.  Dem k  bu  toplum  k ndi  idar sini  ld  
tutacaq gücd  deyildir.  
 
Dövl tçilik  Az rbaycan  üçün  yalnız,  bir  stratejik  h d f  deyil.  O, 
eyn  zamanda  bölünmü   v t nin  birl dirici  gücü  v   ulusla manın  t m l 
daya ıdır.  Yalnız  dövl tçilikl   ulusun  g rç k  birliyi  v   v t n  anlayı ı 
ortaya  çıxar.  Bugün  50  milyonluq  Az rbaycandan  danı anda  h r  sözd n 
önc ,  b s  hanı  bu  mill tin  dövl ti  sor usu  ortaya  çıxmaqdadır.  Dünyada 
normal görün n, bu sad  sor u qar ısında, do ru, bilims l v  ehat li yanıt 
verm k öz-özlüyünd  bir mücadil  sayılır.  
 
Az rbaycan  Türk  mill ti,  tarix  boyu  b
riyy tin  n  ilkin 
dövl tçilik g l n yini ortaya qoymu dur. H l  M.Q. 3000-ci ill rd n b ri 
Hürril r,  Quttil r,  Lullubil r,  skitl r,  Mannalar,  Mediyalar, 
r kl r, 
Albanlar  v   Atropatenl r  kimi  bir  çox  el  birl m l ri  m hz  bu  günkü 
Az rbaycanda,  Türk  dövl tçilik  n n si  qurulmu durlar.  H min  dövl t 
                                                 
215
 "Kitabi-D d  Qorqud" O uz boylarının 12 söyl mini günümüz  da ıyan kitabdır.  
Az rbaycan milli  d biyyatının  n ya lı v   ski bitiyidir. Yazılma ill rinin 11,12-ci 
yüzilliy  aid olması deyilir. B zi qaynaqlada daha da  skil r  dayanması vur ulanır.  

---

axı ının 
ardından 
Q zn vil r, 
S lcuqlar, 
Elxanlar, 
Atab yl r, 
Qaraqoyunlular,  A qoyunlular,  S f vil r,  Af arlar,  Qacarlar,  Az rbaycan 
Demokratik  Cümhuriyy ti,  Azadistan  Dövl ti,  Az rbaycan  Demokrat 
Hükum ti  v   Az rbaycan  Cümruriyy ti  kimi  dövl t  sisteml ri 
günümüz d k 
ç kil n 
dövl tçilik 
g l n yimizin 
übh sizliyini 
göst rm kd dir.  B zi  tarixçil rin  f rzin   gör ,  h tta  sümerl r  d  
kiçayarası
216
köçm d n çox önc  Urmu Gölü yaxasında ya amı  v  ilkin 
dövl t  m d niyy tini  qurmu durlar.  D y rli  yazar  v   tarixçi,  Aydın 
Abbasov  yazır:  “...S.Lloyorun  fikrinc   umerl rin  Anadoludan  c nubi 
kiçayarasına g ldikl ri f rz edilir. B.Brenteys is  bu Türk soyunun  imal-
rqd n,  y` ni  Urmiy   gölü  hövz sind n,  y` ni  Güney  Az rbaycandan, 
yaxud 
rqd n  g ldiyini  ehtimal  etmi dir.  Fransız  t bi t ünas  filosofu 
Elize Reklyu  umerl rin Ural-altay dil qrupuna daxil oldu unu yazmı dır. 
Alman alimi F.Hommel Reklyunun bu fikrini t sdiql y r k qeyd edir ki, 
umerl r c nubi  kiçayarasına M rk zi Asiyadan g lmi l r v  onlar Altay 
dil qrupuna daxildir...”.
217
 
 
Dem k  bu  mill tin  tarixinin  n  d rinl rind   dövl tçilik  sistemi 
olmu dur.  Ancaq,  bu  z ngin  geçmi   baxmayaraq,  son  zamanlarda  rus- 
Fars    birl m si  qar ısında  ayaqdan  dü n  Türkün  siyasal  dövl tçilik 
sistemi d  yox olma a u ramı dır.  
 
1991-ci  ild   Az rbaycanin  quzeyind   özgür  dövl tin  yaranması 
qırılmı   dövl tçilik  n n sini  mill timiz   qazandırsa  da,  tam  olaraq 
Az rbaycan  dövl tçiliyin  hal n  optimal  h yatı  ya anmamaqdadır. 
Göründüyü  kimi  Az rbaycan  Türk  mill ti,  dövl tçiliyini  tam  qazanmaq 
üçün  yeni -yoxu lu  milli-qurtulu   sava ı  aparmaqdadır.  Bu  sava  
Quzeyd ,  dövl td   demokratikl m ,  hüquqs ll m   xarekteri  da ıyırsa, 
Güneyd  tam alanlı anti fa ist bir sava a sürükl nm kd dir. Dem k dava 
h r  iki  tayda  milli  davadır.  Biri  öz  dövl tçiliyimiz  çatı  altında  v  
demokratikl m   formasında,  ikincisi  is   i al  olunmu   torpaqlarımızda 
i alçı  fa ist  Fars    rejimil .  Sözsüz  ki,  H r  iki  davanın  n  aparıcı  ülkü 
                                                 
216
 (Mesopotamiya/D cl -F rat/) 
217
 (Aydın Abbasov. Milli Dövl tçilik M fkur si v  Layiqlik.., Bakı Univesiteti N riyyatı, 
2002.s19)
 

---

 
147
silahı  bütövçülük  ideyası  olmalıdır.  B` zil ri  bu  ülkünün  Quzey   g r kli 
olmadı ını ir li sürürl r. Onlar böyük yalnı lıqdadırlar. Çünkü, h r hansı 
demokratikl m ,  ça da la ma,  hüquqs ll m   davanın  n  ba ında  ulus 
dayanır.  Ulusa  söyk nm d n  h r  hansı  yuxarıdan  reform  çabası,  özü-
özlüyünd   avtoritarizm ,  totalitarizm   yeni  boyudlar  qazandıran  siyasi 
saxtakarlıq olar. Mill t bütövdür, mill t  söyk n n h r hansı sosial-siyasal 
çaba  is ,  bütövlük  ruhuna  söyk nm lidir.  Bel   olmasa  Quzeyd  
demokratikl m   sür ci  uzun  zaman  öz  ba ına  fırlanacaqdır.  Güneyin 
milli  dövl tçilik  davası  is ,  bir  ba a  bütövlük  ruhuyla  yo ranmı   ölüm-
dirim  sava ıdır.  Güneyd   bütövl m   ülküsü  büs-bütün  mill tl m   v  
dövl tl m   kimlik  bilincinin  öz tind dir.  Sözsüz  ki,  Bütövçülük 
ideyasının 
n  birinci  sonuc  a aması  GÜNEY  AZ RBAYCAN 
DÖVL TÇ L Y D R.
  
 
Güneyin  milli  dövl tçiliyi  neyinki  bütöv  Az rbaycan  birliyinin 
açarı,  eyni  zamanda  Türk  insanının  v   böyük  Türk  mill tinin  aydınlıq 
qapısı, habel  bölg  v  dünya barı ının ana yolu v   ahdamarıdır. Güneyin 
dövl tçiliyi bölg d  ged n daha çox reklam xarekterli siyasi oyunlara son 
qoymanın  ba lan ıcıdır.  Bölg d   ya ayan  bütün  xalqlar  azad  v   özgür 
ya amaq imkanı  ld  ed c kl r. Daha zalim v  q ddar sisteml rin siyasi, 
h rbi  basqısında  qalmayacaqlarından  arxayın  olacaqlar.  Güneyin 
dövl tçiliyinin  qurulmasıla  konfederativ  bir  Türk  varlı ının  (Ça da  
Turan  Evi)
  da  yaranmasına 
lveri li 
rayit  yaranacaqdır.    Fars  
dövl tçiliyi üzünd n bölg  xalqları içind  yaranan qar ılıqlı güv nsizli in 
yerini  dostluq  v   m kda lıq  alark n  yalnız  azad  olmu   xalqlara  deyil,  
Farsistan  dövl tçiliyin   d   ça da ,  demokratik  v   layik  ya amaq  üfüqi 
görün c kdir. Dövl tçilik h r mill tin  n ba da g l n amacı v  varlı ının 
n yüks k orqanıdır. Dövl tçilik bir mill tin dilinin, tarixinin, kültürünün, 
torpa ının,  dininin,  siyas tinin,  iqtisadiyyatının,  qanuns lliyinin, 
hüquqs lliyinin  v.b.  dirilik  t m li  v   eyniyy t  r mzidir.  Bu  üzd n  dövl t 
t m lind n  uzaqla mı   h r  hansı  bir  milli  varlıq  çox  da  geçm d n  özül 
t m l rini  sarsıdaraq,  ruh  bo lu una  v   içd n  bo alma  t hlük sin  
tu lanar. “Eline” olmu  mill t ruhani bo lu unu doldurmaq üçün h r hansı 
qalib  mahiyy ti  m nims m y   can  atark n,  n sil-n sil  öz  do ma 
özülünd n uzaqla ma a sürükl n r. 

---