Microsoft Word T?bi?td?n istifad?nin huquqi ?saslar?doc
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
olunmuş qaydada verilir. Təbiətdən fərdi istifadə daimi və ya müvəqqəti, ödənişli və ya əvəzsiz, ilkin və ya təkrar ola bilər. Təbiətdən fərdi istifadə və ya təbiətdən məhdud istifadə (servitutlar) hüquqlarmın yaranması qanunvericiliklə müəyyən edilir. Təbiətdən istifadəçilər hüquqi və fıziki şəxslər (xarici istifadəçilər də daxil olmaqla), dövlət, qeyri-dövlət təşkilatları, daimi və müvəqqəti, ilkin və təkrar istifadəçilər ola bilərlər: - xarici istifadəçilər - xarici hüquqi və fıziki şəxslər, beynəlxalq birliklər və təşkilatlar; daimi istifadəçilər - təbiətdən istifado hüququ müddətsiz verilən istifadəçilər; - müvəqqəti istifadəçilər - təbiətdən istifadə hüququ müəyyən müddətə verilən istifadəçilər; - ilkin istifadəçilər - təbiətdən istifadə hüququnu dövlətdən birbaşa alan istifadəçilər; - təkrar istifadəçilər - təbiətdən ilkin istifadəçidən müqavilə əsasında hüquq alan istifadəçilər («Ətraf mühitin müha-fızəsi haqqında» Qanun, maddə 8). Azərbaycan dövləti təbii ehtiyatların istifadəsini, bərpasmı və mühafızəsini tənzimləyir. Bu işin həyata keçirilməsi üçün dövlət proqramları tərtib edilir, təbii resurslarm kadastrı, monitorinqi və uçotu aparılır. Təbiətdən istifadənin normalaşdırılmasına görə qanunvericilikdə nozərdə tutulan limitlər və kvotalar müəyyən müddət üçün təbii ehtiyatların istifadəsinin, ətraf mühitə atılan zərərli maddələrin, məişət və istehsalat tullantılarının yerləşdirilməsinin son hədlərini müəyyən edir. Limitlər və kvotalar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilir. Təbiətdən istifadəyə xüsusi icazə təbiətdən istifadə sahəsində sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququnu təsdiq edir və müvafıq icra hakimiyyət orqanları tərəfindən verilir. Xüsusi razılıq hər bir fəaliyyət sahəsi üçün verilir. Hər bir lisenziyanın müddəti göstərilir (adətən icazə 1 ilə verilir). Eyni təbii ehtiyatdan istifadəyə icazə məhdudiyyəti qoyulur. cazə müraciət əsasmda verilir. Almmış lisenziyadan düzgün istifadə etmədikdə, onu başqasına verdikdə, sanitar və ekoloji normativləri pozduqda icazə verən dövlət təşkilatı lisenziyanı ləğv edə bilər. Əgər müraciət edən fıziki və hüquqi şəxsə qanunsuz olaraq icazə verilməzsə, onlar məhkəməyə və iqtisad məhkəməsinə şikayət edə bilərlər. cazənin verilməsi, ekoloji münasibətlərin inzibati-hüquqi metodlarla tənzimlənməsi deməkdir. Təbii ehtiyatlardan istifadə olunması üçün alman icazə mahiyyətcə üç əlaməti özündə birləşdirir: - icazə, həmin təbii ehtiyatm mülkiyyət və ya sahiblik aküdır, - təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə edilməsinin dövlət nəzarəti formasıdır; 3) təbiətdən istifadənin səmərəli tənzimləmə vasitəsidir. cazənin predmeti istifadə üçün müəyyənləşdirilmiş təbii ehtiyatlardır. stifadəsindən asıh olaraq iqtisadi (oduncaq hazırlanması, faydalı qazıntılarm çıxanlması üçün icazə), ekoloji (zərərli maddələri tullamaq, atmaq, basdırmaq üçün icazə), sağlamlaşdırıcı (təbii ehtiyatlardan müalicə məqsədləri üçün istifadə), mədəni (arxeoloji qazıntıların aparılması) və s. lisenziya növləri vardır. «Ətraf mühitin mühafizəsi haqqmda» Qanunun 11-ci maddəsində deyilir: «Təbiətdən istifadəyə xüsusi icazə təbiətdən istifadə sahəsində sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququnu təsdiq edir». Qanunda həmçinin təbii ehtiyatların ayrı-ayrı növlərindən istifadəyə, habelə aşağıdakı fəaliyyət növlərinin həyata keçirilməsinə xüsusi icazə tələb olunduğu sadalanır: - ətraf mühiti çirkləndirən maddələrin toplanması; - xüsusi təhlükəli olan istehsalat və məişət tullantılarımı daşınması, basdırılması və saxlanılması; - ekoloji auditor fəaliyyəti; - ekoloji cəhətdən təhlükə törədə bilən təsərrüfat fəaliyyəti (maddə 14). Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2002-ci il 2 sentyabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş, Azərbaycan Respubli-kasında bəzi fəaliyyət növlərinə xüsusi razılıq (lisenziya) verilməsi haqqında Qaydalarda 36 adda fəaliyyət növünə lisenziya verilməsi nəzərdə tutulmuşdur ki, onlardan yalnız üçü ekologiya və təbiətdən istifadəyə aiddir: 1. Radioaktiv və ionizə şüaları verən maddələrin tullantılarmın saxlanması və basdırılması; 2. Toksiki istehsalat tullantılarınm utilizasiyası və zərərsizləşdirilməsi; 3. Yabanı dərman bitkilərinin xammahnın yığılması. ' Qanunvericiliyə görə xüsusi icazə ilə yanaşı müqavilə forması da nəzərdə tutulmuşdur. Müqavilə əsasən təbii obyektlərin icazəyə verilməsi üçün bağlanır. Müqavilə (kontrakt) təbiətdən istifadəçi ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı arasında təbii resurslardan istifadəyə görə bağlanır. Təbiətdən istifadəçinin xüsusi icazəsi olmadıqda təbii resurslardan istifadə mü-qaviləsi (kontraktı) etibarsızdır. Müqavilənin şərtləri xüsusi icazə geri ahndıqda da müqavilə (kontrakt) etibarsız hesab olunur. Ətraf mühitin mühafızəsi sahəsində müvafiq icra hakimiyyəti orqanı ilə razılaşdırıldıqdan sonra təbii ehtiyatlardan istifadə müqaviləsi (kontraktı) qüvvəyə minir (maddə 15). Bağ-lanmış müqavilənin sahibi aşağıdakı əsas vəzifələri yerinə yetirməlidir: - istifadəyə verilmiş təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə etməsini; - təbii ehtiyatlann işlədilməsi, qorunması, bərpası və ar-tınlması məsələlərini kompleks həll etməsini; - ətraf mühitə mənfı təsirin qarşısını almaq üçün tədbirlər həyata keçirməsini; - təbii ehtiyatların istifadəçilərinin hüquqlarmı pozmamasını; - təbiətə, adamların həyatma və sağlamhğına, fiziki və hüquqi şəxslərin ə mlakına və mənafelərinə vurduqları zərəri ödəməsini və s. Təbiətin istifadə və ətraf mühitin mühafızəsinin dövlət tənzimlənməsinin formaları, ekoloji funksiyaları və metodları darəetmə forması hüquq sahəsinə tənzimləmə fəaliyyətinin hüquqi və qeyri-hüquqi formaların tətbiq edilməsinin meydana çıxan xarici görünüşüdür. Tənzimləmənin qeyri-hüquqi formaları iki əsas növdə ifadə olunur: a) ətraf təbii mühitin mühafızəsi və təbiətdən istifadə məsələlərində həyata keçirilən, qəbul edilməsi hüquqi xarakter daşımayan, deməli hüquqi tənzimləmə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|