Microsoft Word ?Ziz? C?F?Rzad?docx
Yüklə 3,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
__________________Milli Kitabxana_________________ 354
Seyidin gözləri qəzəblə parladı: -Axı özünə də məlumdur ki, heç vaxt dürüst olmayan söz mənim dilimə gəlməyib. Mən hansı həqiqəti əhalidən gizləmişəm? Quranı! Onu kim başa düşür? Qoy savadlansınlar... -Sonra da hamı durub getsin Nəcəfə, ərəbcən öyrənsin, buna kimin gücü yetər? -Bəs çarə? -Bir baxın, ingilislər, fırənglər, hətta ruslar belə Quranı öz dillərincümə edib, əsil mənasını bilirlor. Bizdən başqa... -Bunu sən hardan bilirsən? Hardan bilməyimin mənası yoxdur. Məsələ bundadır ki, bilirəm. bizim camaat da Quranın mənasını dərk eləsə, anlasa, əvvəla ki, ordakı qanunlar ölülər üçün deyil, məhz dirilər üçündü. Və tərəfdən mollalar onu qazanc mənbəyi eləyib hər ölü yiyəsindən ilan qədər qoparda bilməz, bir də əsas budur ki, camaat tərəkə, və b. məsələlərdə aldanmaz. Qanunu bilər, fırıldaqçılara yem :... Sonra da özü bilər, ya bəyənər islam dininə, pərvərdigara ya da lap elə yezidilər kimi iblisin özünə ibadət elər, bu onun öz işidir. -İlahi, özün məni pənahında saxla, məni şübhələr bürüyüb... onun gözlərində nə qədər böyük həqiqət var. Ağaseyidəli ağa düşündükcə xəyalında canlanan səhnələr daha da güclənir, indiyə, buraya, məscidə keçir və elə bil ki, həmin mübahisənin davamı olaraq bütün mütərəqqi ziyalıların və füqəranın hörmətlə "Ağa" ucaltdığı şair Hacı Seyid Şirvani çıxışına davamla deyirdi: -..Tarixi-bəşər qanlardan, əzilən baş, bədən və gəmiklərdən yoğrulub , Həzrəti- Adəm əleyhüssəlam qəbirindən ricət edib gəlsə, məşriq övladını görüb dəhşətə gələr, bir zərrə tərəqqisiz, elə necə gedib, elə də qalmışıq. Şirvan tarixini yazmaq üçün tarix kitab-, müraciət elədim. Ataların rəyasət üstündə oğulları kor etdiyini, ogulların atalara, qardaşların qardaşlara xəyanət etdiyini, bir-birini didib parçaladığını gördüm. Bəşərin matəmli keçməyən günü olmayıb. Bəs nə vaxt insanın üzü güləcək? Bəs nə vaxt biz də gözümüzü xabi-qəflətdən açıb, qeyri millətlər kimi qardaş dərdi çəkəcəyik, övladlarımızın həqiqi dünyəvi elmlər öyrənməsinə, tərəqqi tapmasına çalışacayıq?.. -Sən ölməyəsən kafir oğlunun cəddindən uzaq yerdə bir danışıgına bax ha…
__________________Milli Kitabxana_________________ 355
-Dilim kəlməyə gəlməsin əgəm o babi deyilsə... Məşədi Alış xüsusilə yerində dinc farağat otura bilmirdi. O məsciddəki nüfuzlu sünnü cavanlarının eşidə biləcəyi bir sövtlə "pıçıldayırdı:" -Aadə, babi nədi, sünnüdü, o moltanı! Getdiyim qəriblər ağasına and olsun əgəm yalan deyirəmsə... uşaqların anası o gün gör mənə nə deyir ki, "Ağa sünnü- şiəliyi aradan götürmək istəyir..." Oğlu olub bu təzəlikdə, adını nə qoysa yaxşıdı: Seyid Osman, Ömər oğlu Ömər Aşanı, Öməri yığmışdı başına, bu da Osman... cəddinə qurban olduğum seyidlərin adını murdarlayıb... -Pay atonnan... əşi bir ağzına vuran da yoxdu... -Bizdə qeyrət hardadı?... -Neyşə yoxdu?.. Dalında duranların bazburuduna bir bax... biri o Mahmud ağa, Kərim bəy... -Hələ Ağaseyidəli ağanı demirsən?... -Əşi onun da payını verib!.. -Neynəyib ki? -Heç nə, deyib:
Tövbə sındırmağıma şeyx məlul olsa əgər, Piri-meyxanə bu işdən təki dilşad olsun. -Bundan sonra çətin dura dalında... -Mən də elə-belə qanıram... -Amma Məşədi, səndə də yaddaş var ha!.. Maşalla, namxuda, göz dəyməsin, harda bir nəzm eşitdin yadında qalır... -Hə, Alışınkı yaddaş deyil, Allah vergisidir... Məscidin silsiləcumanı bu tərəflərə keçib "ağalar, cənablar, xahiş eləyirəm.... Ağaseyidəli ağa bura baxır, sükut... rəncidəxatir olar", -deyə pıçıldadı. Xosunlaşanlar arasına sükut çökdü. -Qardaş düş deyir. Səs eləməyin, görürsüz ki, ürednik də, dilmanc da bizə tərəf baxıb işarə eləyir... -Neynək, qalsın qırmızı qulluğunda, o kafir, biz müsəlman!.. -Haqqına çatar!.. -İndilik dilinizi qatdayın qoyun dişinizin dalına, o durub, biz durmuşuq, ağa durub, ağacan durub.
__________________Milli Kitabxana_________________ 356
Məscidin aşağı tərəfındə Seyid Əzimin şagirdləri və pərəstişkarlarından bir neçə cavan oturmuş, bu xısın-xısın danışıqları da eşidirdi; həmin cərgədə cavan bir şair də diz üstündə çökmüşdü. Bu acı mənzərəni gördükcə onun qəlbində bir səs ucalırdı. Bu səs şairin bütün etirazını, qəzəb və nifrətini özündə cəmləmişdi, gur bir atılğan kimi fəvvarə vurur, pərran olur, fışqırtı ilə aşıb-daşırdı:
Kafir olub, vurun, vurun, Rişteyi-ülfətin qırın, Yazdığı şerini cırın,
Dinə sataşdı, qoymayın! Küfrə bulaşdı, qoymayın!
İlahi, bu necə şeydir? Bu necə nəzmdir! Axı mən əbədən belə şeir görməmişəm. Heç bir qanuni-şerə sığmır". (O nə bileydi ki, bir on-on beş il keçəcək, Seyyidin şagirdi, "Molla Nəsrəddin" səhifələrində həmin qəbildən olan şeirləri ilə aləmə səs salacaq, ustadının da adını göylərə ucaldacaq, onun mübarizəsini daha böyük bir əzmlə davam etdirəcək! Hələlik o, qəlbində doğan bu kimi misraları dilinə gətirməkdən, onları nəzm, şeir adlandırmaqdan da ehtiyat edirdi. Nə olar, o durur, biz dururuq, dostum, irəli niyə qaçırıq ki, zaman gələr, oxuyarıq...) O gün hələ qara fikirlilərin boğaza döyməsi elə bir şey eləyə bilmədi, qarşıları tez alınmışdı. Bir yandan Şirvanlılıq təəssübü, qonaq yanında başaşağı eləməmək arzusu, Ağanın çıxışı, cənab Ünsizadənin xitabları nəticəsiz qalmamış, məsciddə məktəb üçün bir xeyli ianə toplanmış; bəylərdən, ziyalılardan, qismən tərəqqiyə qol qoyduğunu söyləyən, divan-dərə, vəzifə qorxusu istəyi ilə ruhanilərdən və xüsusilə gözuaçıq tacirlərdən xeylisi Ünsizadənin qəzetinə abunə yazılmışdı.
Şair bağda gəzdikcə, ağaclara, kollara tamaşa etdikcə ürəyi fərəhdən əsirdi... Ağac budaqlarına elə bil ki, narın qar ələnmişdi, ağ çiçəklər hələ yarpaqsız budaqlan sım-sıq örtmüş, onlara Şamaxıda dəb olan ağ qaymağı xaradan gəlinlik paltarı geyindirmişdi...
Yüklə 3,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|