«mikroiqtisodiyot»

Mashulotning maqsadi.

1. 
   Chegaraviy naflilik, uning umumiy naflilikdan farqi va chegaraviy naflilikning pasavish qonuni mohiyatlarini ochish.
   
2. 
   Naflilikni maksimallashtirish qoidasini tushuntirish.
   
3. 
   Befarqlik egri chiziqlari. befarqlik egri chiziqlari kartasiga xarakteristika berish va ularning har bir befarqlik egri chiziqlarini bir-biridan farqlay olish.
   
4. 
   Byudjet chizig'i va uning grafigiga ta'sir qiluvchi omillarni aniqlash. &g-lste'moI muvozanatiiii tushuntirish va qaysi xolallarda. qaysi omillar ta'sirida o'zgarishini aniqlash.
   

6. 
   "Daromad-lste'mol" va "Baho-lste’mol" chiziqlari qanday aks etishini tushuntirish.
   
7. 
   Daromad samarasi va ovinbosar rovarlariring samarasi mohiyatiri ochish va Iste'mol talabi miqdori tasiriri aniqlash.
   

Asosiy termin tushunchalar

1. 
   Istemolchining ma`lum tovarlarni istemol qilish yoki biror faoliyatni oshirishdan oladigan qoniqish darajasi.
   
2. 
   Bir xii naflilik keltiruvchi ikki xil tovarlar to'plamini tasvirlovchi egri chiziq.
   

2. 
   Mahsulot birligiga bo'lgan talab hajmining oshishi, uning umumiy foydaliligini ham oshiradi.
   
3. 
   Befarqlik egri chizig'i kartasida barcha muvozanat nuqtalarini tutashtiruvchi egri chiziq.
   
4. 
   Bir xil to'lov talab qiluvchi tovarlar to'plamining grafik ko'rinishi.
   
5. 
   Befarqli egri chizig'i kartasida bahoning o'zgarish natijasida iste'mol muvozanatining barcha nuqtalarini birlashtiruvchi egri chiziq.
   
6. 
   Bir xil naflilikkka ega bo'lgan iste'mol tanlovining variantlar to'plami.
   
7. 
   Iste’molchi arzonlashgan tovarlar o'rniga boshqa tovarlarni sotib olishi.
   
8. 
   Bahoning pasayishi iste’molchi talabini oshiradi.
   

1. 
   Naflilik.
   
2. 
   Befarqlik egri chiziqlari kartasi.
   
3. 
   Befarqlik egri chizig'i.
   
4. 
   Chegaraviy naflilik.
   
5. 
   "Daromad-iste’mol" chizig'i.
   
6. 
   Daromad chizig`i
   

4. 
   "Baho-iste'mol" chizig'i.
   
5. 
   Befarqlik chiziqlari to'plami.
   

2. 
   O'rinbosar tovarlaning samarasi.
   
3. 
   Daromad samarasi.
   

.
Mavzuga doir masalalar


Talaba har haftada ota-onasidan 20 $ pul oladi va uni ovqat va madaniy maqsadlarga ishlatadi. Quyidagi holatlar uchun talabaning daromad chizig'ini chizing.
ovqat (x). madaniy (y)


1) ovqat bahosi (O): 0.5 $, madaniy maqsadlar bahosi (M): 0.5 $

2. 
   0= 0.5$; M = I$.
   
3. 
   0=1$; M =0,5$.
   
4. 
   O = 0.4 $; M = 0,4 $
   

1. 
   Quyida berilgan jadvalda 2 tur tovar bo'yicha befarqlikni
   

ko'rsatuvchi 3 ta to'plam berilgan. ya’ni: oziq-ovqat va madaniy tovarlar.

1-to'plam		2-to'plam		3-to'plam
Oziq-ovqat tovarlari	Madaniy tovarlar	Oziq-ovqat tovarlari	Madaniy tovarlar	Oziq-ovqat tovarlari	Madaniy tovarlar
40	2	40	10	45	12
34	4	35	12	40	14
26	8	30	14	35	16
21	12	25	17	30	18
16	17	20	20	25	21

12	22	16	25	20	27
9	29	14	30	17	33
7	34	12	37	15	38
5	40	10	43	13	44
4	45	8	50	12	50

Ushbu jadval ma'lumotlari asosida 3 ta befarqlik egri chizig'ini chizing. Ulardan qaysi biri nafliliknung eng yuqori darajasini va qaysi biri eng past darajasini ko'rsatadi. Grafikka I-masaladagi byudjet chizig'ini kiritib, talaba maksimum naflilik oladigan tovarlar to’plamini aniqlang.

7. 
   3. Iste’molchi daromadi 10 $ ni tashkil etadi. U bu daromadni a va b turdagi mahsulotlarga sarflaydi. Jadvalda mahsulot birliklari va ularning nafliligi berilgan, a mahsulot birligi - 1 $, b mahsulot birligii - 2 $. Iste’molchining maksimum nafliligini va umumiy naflilikni hisoblang:
   

Mahsulot birligi	PA=1$		PB=2$
	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik
1	10		24
2	8		20
3	7		18
4	6		16
5	5		12
6	4		6
7	3		4

8. 
   Ushbu jadval ma'lumotlari asosida 3 ta befarqlik egri chizig'ini chizing. Ulardan qaysi biri nafliliknung eng yuqori darajasini va qaysi biri eng past darajasini ko'rsatadi. Grafikka I-masaladagi byudjet chizig'ini kiritib, talaba maksimum naflilik oladigan tovarlar toplamini aniqlang.
   
9. 
   4. Iste’molchi daromadi 10 $ ni tashkil etadi. U bu daromadni a va b turdagi mahsulotlarga sarflaydi. Jadvalda mahsulot birliklari va ularning nafliligi berilgan, a mahsulot birligi - 1 $, b mahsulot birligii - 2 $. Iste’molchining maksimum nafliligini va umumiy naflilikni hisoblang:
   

Mahsulot birligi	PA=1$		PB=2$
	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik
1	10		24
2	8		20
3	7		18
4	6		16
5	5		12
6	4		6
7	3		4

5. Iste’molchi x va y tovarlari orasida tanlovni amalga oshirmoqda. Ularning miqdori va nafliligi jadvalda keltirilgan. Iste’molchi daromadi 9 $ ga teng. U maksimum naflilik olish uchun har bir tovardan qanchadan sotib olishi kerak va umumiy naflilik hisoblansin.

Mahsulot birligi	PA=2$		PB=1$
	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik
1	10		8
2	8		7
3	6		6
4	4		5
5	3		4
6	2		3

6 . Bir kg olmaning narxi 4000 som, nokniki esa 6000 somga teng. Iste’molchining
daromadi 60000 som
Aniqlansin:
a) Byudjet chizig'i chizilsin.
b) Byudjet chizig'ining yotiqlik burchagi aniqlansin.
c) Daromad 10 %ga oshsa ushbu burchak koeffitsienti qanday o'zgaradi?
d) Nok narxi 20 foizga tushsa byudjet chizig'i yotiqligi aniqlansin.
e) Iste’molchi 2 kg nokdan voz kechsa uni qancha kg olma bilan almashtiradi?


7. Birinchi ne’mat narxi 1500 som. Ikkinchisiniki – 3000 som. Iste’molchi daromadlari R₁₌ 15000, R_{2 =} 18000, R_{3 =} 30000
Naflik funksiyalari
1) U₁ X₁X₂
“Daromad-iste'mol” chizig'i chizilsin.
7. MAVZU . DAROMAD SAMARASI VA ALMASHTIRISH SAMARASI.


Reja:

1. 
   Daromad – iste`mol chizig`i
   
2. 
   Normal tovarlar uchun daromad samarasi va almashtirish samarasi
   
3. 
   Past kategoriyali tovarlar uchun daromad samarasi va almashtirish samarasi
   

Umumiy naflik – iste'mol qilingan ne’matlardan olingan jami naflik.
Chekli naflik – oxirgi yoki navbatdagi birlik ne’matni iste'mol qilishdan olinadigan naflik.
Chekli naflikning kamayish qonuni - biror-bir ne’matdan har birlik qo'shimcha iste'mol (boshqa ne’matlar iste'moli hajmi o'zgarmaganda) oldingisiga nisbatan kamroq naf berib borishi tushuniladi.
Naflik funksiyasi – iste'mol qilingan ne’matlar miqdorining o'zgarishi natijasida olinadigan naflikni o'zgarishini ifodalovchi funksiya. ; U – naflik; x₁x₂…x_n – iste'mol qilingan ne’matlar miqdorlari.
Ne’matning chekli nafligi naflik funksiyasidan ne’mat miqdori bo'yicha olingan xususiy hosilaga teng:
MUx_i – i- ne’matning chekli nafligi, bu yerda i=1,2,3……n.
P_i – i- ne’matning narxi.