«mikroiqtisodiyot»

Ne’matlarning bir-birini o'rnini bosishi-- ne’matlarning bir-birini o'rnini bosish zonasi deb - bir ne’mat bilan ikkinchi ne’matni samarali almashtirish mumkin bo'lgan oraliqga aytiladi
O'rindosh tovarlarni almashtirish samarasi – iste’molchining iste'mol majmuasiga kiruvchi ne’matlardan birining narxi o'zgarishi natijasida iste'mol tarkibining o'zgarishi.
Daromad samarasi – iste'mol majmuasiga kiruvchi ne’matlardan birining narxi o'zgarishi natijasida hosil bo'lgan real daromad hisobidan iste'mol tarkibini o'zgarishi.
Almashtirish va daromad samarasi

(X₁-X₂) – almashtirish samarasi

(X₃-X₂) – daromad samarasi
( X₃-X₁) – umumiy samara
(X₃-X₁) (X₂ – X₁) (X₃ – X₂)


Iste’molchi tanlovi masalasi. Iste’molchining naflik funksiyasi 2 ta tovar uchun berilgan U(X₁X₂), daromadi R bo'lsa va P₁ va P₂ – 1-2-tovar narxlari ma’lum bo'lganda iste’molchi 1-2-tovardan shunday X₁ va X₂ miqdorda sotib olsinki, ular iste’molchining naflik funksiyasini maksimal qiymatga erishishini ta’minlasin.


Engel chiziqlari – iste'mol qilingan tovarlar miqdorini iste’molchi daromadining o'zgarishidan bog'liqligini ko’rsatuvchi chiziq.


Oliy kategoriyali tovar – daromad oshganda talab oshib ketadigan tovarlar.


Normal tovarlar – daromad oshganda talab oshadigan tovarlar.


Past kategoriyali tovarlar – daromad oshganda talab kamayadigan tovarlar.
Mavzuga doir masalalar


1. Ikkita X va Y tovarlarning naflik funksiyasi berilgan U₌XY. Iste’molchi daromadi 1200 somga, tovarlar narxi esa 30 som va 40 somga teng bo'lsa, muvozanat tovarlar majmuasi va naflik qiymati aniqlansin.

Maksimal naflik qiymati
U ₌ 20 × 15 ₌ 300