«mikroiqtisodiyot»

Narxlar janggi - bu raqobatlashadigan firmalar tomonidan oligopolik bozorda narxlarni bosqichma-bosqich tushirishidir.


Narx belgilashda liderlik-lider-firma narxni birinchi bo'lib, belgilaydi, qolganlar uning narxiga qarab o'z narxlarini belgilaydilar. Lider o'z foydasini maksimallashtiradigan narxni o’rnatadi, ergashuvchilar esa ushbu narxda qancha xohlasa, shuncha ishlab chiqarishi mumkin bo'ladi.


Mavzuga doir masalalar
1. Oligapolist bir oyda 3 ming dona tovar ishlab chiqarar edi, ammo kelasi oydan 4 ming dona mahsulot ishlab chiqarishni rejalashtirmoqda. Agar uning mahsulotlariga oylik talab funksiyasi Q=7000-P ko'rinishida bo'lsa, kelgusi oyda uning foydasi qanday o'zgaradi?
Yechimi:
Mahsulotga talab funksiyasi Q=7000-P dan narxni topsak P=7000-Q bo'ladi.
Q=3000 dona bo'lganda mahsulot narxi P=7000-3000=4000 boladidaromad esa TR=P×Q=3000×4000=12 mln ga teng.
Q=4000 dona bo'lganda mahsulot narxi P=7000-4000=3000 bo'ladi, daromad esa TR=P×Q=4000×3000=12 mln ga teng bo'ladi.
Ikkalasida ham bir xil daromad miqdori, lekin mahsulot hajmi ortganda uning harajatlari ham ortadi. Shuning uchun mahsulot hajmi 4000 dona bo'lgandan keyin oligapolist foydasi kamayadi.
Javob: Kamayadi.


2. Monopolist mahsulot ishlab chiqarish hajmini kelasi oydan kamaytirmoqchi. Hozir u oyiga 2 ming dona mahsulot ishlab chiqaradi keyingi oydan esa ishlab chiqarish hajmini 50% ga qisqartirmoqchi. Uning foydasi qanday o'zgaradi, agarda monopolist mahsulotiga bo'lgan bozor talabi funksiyasi 3000-2×P ko'rinishida bo'lsa?


Yechimi:
Mahsulotga talab funksiyasi Q=3000-2×P dan narxni topsak, P=1500-0.5Q teng bo'ladi.
Q=2000 dona bo'lganda mahsulot narxi P=1500-1000=500 bo'ladi, daromad esa TR=P×Q=2000×500=1 mln ga teng.
Kelasi oydan mahsulot hajmi 50 % ga kamaysa 2000×0.5=1000 dona mahsulot ishlab chiqariladi.
Q=1000 dona bo'lganda mahsulot narxi P=1500-500=1000 bo'ladi, daromad esa TR=P×Q=1000×1000=1 mln ga teng bo'ladi.
Ikkalasada ham bir xil daromad miqdori. Mahsulot hajmi ko'paysa uning harajatlari ham ortadi, shuning uchun mahsulot hajmi 1000 dona bo'lgandan keyin monopolistning foydasi ortadi.