«mikroiqtisodiyot»

Ishlab chiqarish variantlari

1	2	3	4	5	6	7	8	9
Kokos	80	70	60	50	40	30	20	10	0
Baliq	0	5	10	15	20	25	30	35	40

Ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig'i

Robinzon bir soat kokos yiishdan voz kechsa u 10 ta kokos yonoidan voz kechgan bo'ladi, lekin u qo'shimcha 5 kg baliq ovlaydi. Demak, 10 ta kokos yonoining al’ternativ qiymati 5 kg baliqqa teng.

Robinzonning ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig'i formulasini aniqlaymiz. Robinzon bir kunda L soat ishlaydi deylik. Shundan L_b soatni baliq ovlashga, L_k soatni kokos yonoi yiishga sarflaydi.
D emak, L_b+ L_k=8 (1).
Robinzonning kokos yonoi va baliq ishlab chiqarish funksiyalarini yozamiz:
K=10× L_k B=5×L_b (2)
Bu erda: K – kokos miqdori (donada);
B – baliq miqdori (kg.da)
(2)-chi formulalardan L_k va L_b larni aniqlaymiz

Robinzon bir soat kokos yig’ishdan voz kechsa u 10 ta kokos yong’og’idan voz kechgan bo’ladi, lekin u qo’shimcha 5 kg baliq ovlaydi. Demak, 10 ta kokos yong’og’ining al’ternativ qiymati 5 kg baliqqa teng.

Robinzonning ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig’i formulasini aniqlaymiz. Robinzon bir kunda L soat ishlaydi deylik. Shundan L_b soatni baliq ovlashga, L_k soatni kokos yong’og’i yig’ishga sarflaydi.
Demak, L_b+ L_k=8 (1).
Robinzonning kokos yong’og’i va baliq ishlab chiqarish funksiyalarini yozamiz:
K=10× L_k B=5×L_b (2)
Bu erda: K – kokos miqdori (donada);
B – baliq miqdori (kg.da)
(2)-chi formulalardan L_k va L_b larni aniqlaymiz


Javob: (4) – funksiya orqali Robinzonni ishlab chiqarish imkoniyatlari chizig'ini va 8 soatlik ish kunida kokos va baliq ishlab chiqarishning barcha kombinatsiyalarini aniqlash mumkin.
3. Fermerda ball boniteti har-xil bo'lgan uchta ekin maydoni bor. U bu maydonlarga budoy yoki paxta ekishi mumkin. 1-maydondan 160 t kartoshka yoki 50 t budoy, 2-maydondan 300 t kartoshka yoki 100 t budoy, 3-maydondan esa 140 t kartoshka yoki 60 t budoy olishi mumkin. Fermerning hosil imkoniyati chizig'ini grafikda tasvirlang.


Yechimi:

1-maydondan 160 t kartoshka yoki 50 t bug’doy;

2-maydondan 300 t kartoshka yoki





Mustaqil ishlash uchun masala va topshiriqlar


1. Ma’lum bolishicha, “ABS” neft kompaniyasi kuniga 150 tonna mahsulotni iste’molchilarga yetkazib beradi. Kompaniya faqat 2 turdagi mahsulotlar benzin va dizel yoqilisini ishlab chiqaradi. Dizel yoqilisining benzinga nisbatan chekli transformatsiya koeffisenti - 0.5 ga teng.
a) Benzin va dizel yoqilisi uchun kompaniyaning 1 oylik ishlab chiqarish imkoniyati chizig'i chizilsin.
b) Yangi texnologiya kelishi bilan ishlab chiqarish hajmi 20% ga va benzin olish imkoniyati oldingiga nisbatan 30% ga ortdi. Kompaniyaning yangi ishlab chiqarish imkoniyati chizig'i oldingisidan qanday farq qilishini izohlang?
c) Agar, benzin ishlab chiqarishni grafikning X o’qiga joylashtiradigan bo'lsak, ishlab chiqarish imkoniyati chizig'ining yotiqlik koeffisenti oldingi ishlab chiqarish imkoniyati chizig'i yotiqlik koeffisentidan necha foizga farq qiladi?


2. Fermerda 3 ta bir xil olchamdagi lekin har xil unumdorlikka ega yer maydoni bor. Fermer bu yerlarda kartoshka, sholom va budoy yetishtirmoqchi. U birinchi maydondan 20 t kartoshka yoki 8 t sholom yoki 4 t budoy olishi mumkin, ikkinchi maydondan esa mos ravishda 15 t, 9 t va 2 t, uchinchisidan esa 12 t, 7 t va 3 t. Agar fermerda A t (A<15) sholom yetkazib berish majburiyati bo'lsa, fermerning ishlab chiqarish imkoniyati chizig'i aks ettirilsin.


3. Fermerda 2 ta har xil unumdorlikka ega yer maydoni mavjud. Bu maydonlarda u sabzi, turp va pomidor yetishtirmoqchi. Fermer birinchi maydondan 50 t sabzi yoki 20 t turp yoki 10 t pomidor yetishtira oladi, ikkinchi maydondan esa esa mos ravishda 20 t sabzi, 10 t turp, 8 t pomidor yetishtirishi mumkin.
a) Agar fermer uchun 10 t turp yetishtirish shart bo'lsa, uning ishlab chiqarish imkoniyati chizig'i chizilsin.
b) Fermer bir vaqtning o'zida 10 t sholom, 7 t pomidor va 25 t sabzi yetishtira oladimi?
4. Sirali tumanida 2 ta fermer xo’jaligi kartoshka va sabzi yetishtirish bilan shuullanadi. Birinchi fermer o'zining 100 gektarlik yeridan 3000 t kartoshka yoki 2000 t sabzi olishi mumkin, ikinchi fermer o'zining 150 gektarlik yer maydonidan 4800 t kartoshka yoki 2400 t sabzi olishi mumkin.
a) Umumiy ishlab chiqarish imkoniyati chizig'i chizilsin.
b) Agar fermer xo’jaliklari o’rtasida erkin savdo yo’lga qo’yilsa, umumiy ishlab chiqarish imkoniyati chizig'i qanday o'zgaradi?
5. Komilovlar va Zoirovlar oilasi soat va telefon ishlab chiqarishadi. 1 ta soat va 1 ta telefon ishlab chiqarish uchun ketgan vaqt soat hisobida jadvalda aks ettirilgan