Mikroorganizmlar ishlab chiqaradigan fermentlarni biotexnologiyada foydalanilishi va biotexnologik xususiyatlari

Mikroorganizmlar ishlab chiqaradigan fermentlar fermentlarni biotexnologiyada foydalanilishi va biotexnologik xususiyatlari

Reja:

1. 
   Farmatsevtika sanoatida bakteriya fermentlarining foydalanishi.
   
2. 
   Fermentlarning turlari xaqida ma’lumot berish.
   
3. 
   Fermentlar orqali bakteriyalarni identifikatsiya qilinishi.
   
4. 
   Doimiy va konstuktiv ferment turlari.
   

Tirik organizmlar tarkibida fermentlar borligini birinchi bo’lib rus olimi G. N. Kirxgof (1814) aniqlagan. U arpa maysasidan ajratib olingan modda ta’sirida kraxmal parchalanganligini kuzatib, uni amilaza deb atagan.
Saxaraza, maltaza va laktaza fermentlari ham absolyut o‘ziga xos
fermentlar hisoblanadi. Lipaza fermenti esa faqat efir borlarini uzishda ishtirok etadi. Ba’zi fermentlar jumladan, peroksidaza bir necha xil peroksidlarning, shu jumladan, vodorod peroksidning parchalanishini ham jadallashtiradi.
Fermentlarning miqdori kam bo’lishiga qaramay, ular ishtirokida parchalanadigan moddalarning miqdori ancha ko’p bo’ladi. Masalan, 1 g saxaraza fermenta 48 soatda 1 t shakarni fruktoza va glyukozaga parchalaydi. O’zida 1 atom temir saqlagan katalaza fermenti 1 minutda 5 000 000 molekula vodorod peroksidni suv va kislorodga parchalaydi:
Oshqozonda ishlab chiqariladigan pepsin fermentining 2 grami 2 soat davomida 100 kg pishirilgan tuxum oqsilini parchalasa, oshqozon osti bezi ishtirokida ishlab chiqarilgan 1,6 g amilaza fermenti 1 kecha-kunduzda 175 kg kraxmalni parchalaydi.

Flavin fermentlar (flavoproteidlar) ham ikki komponentli fermentlar qatoriga kiradi va har qaysi ferment maxsus oqsil va aktiv guruxdan (V₂ vitamindan) tashkil topgan. Flavin fermentlarining ba’zilari

1. 
   Flavinmononukleotid (FMN), boshqalari
   

2. Flavinadenindinukleotid (FAD) deb atalgan aktiv guruxni o’zida saqlaydi. Ular ximiyaviy tuzilishiga ko’ra bir-biridan ancha farq qiladi.

Uglevodlar uglerod, kislorod va vodoroddan tashkil topgan bo’lib, uch guruhga bo’linadi:








Oddiy uglevodlarga 3 uglerodli triozalardan glitserin aldegid va dioksiatsetonni, 5 uglerodli pentozalardan ksiloza, arabinoza, riboza va dezoksiribozani; 6 uglerodli, ya’ni geksozalardan glyukoza, fruktoza, galaktoza, sarboza, mannozalarni misol qilib ko’rsatish mumkin.
Monosaxaridlar tarkibida SNON, SN₃ON guruxlar borligidan ular suvda erish va kristallanish xususiyatiga ega.


Liazalar (ajratuvchi-parchalovchi fermentlar).

Liazalar organik birikmalar tarkibidagi ayrim

guruhlarning ajralish jarayonini jadallashtiradi. Ular 2 bog’li birikmalarga boshqa turli modda molekulalarining ayrim radikallarini yoki guruhlarini borlashda ishtirok etadi.

1. karbon-karbonliaza birikmalardagi S0₂ guruhni

ajratib olishda yoki qo’shishda ishtirok etadi.

2. aldolaza nafas olish va bijg’ish jarayonlarida

muhim o’rin egallaydi.
v) fumaratgidrataza (fumaraza) olma kislotadan suv molekulalarini ajratib olib, fumarat kislota hosil bo’lishini jadallashtiradi.







Oddiy va murakkab oqsillar. Oqsil
molekulalarining sintezlanishi.
Oqsillar ximiyaviy tuzilishiga ko’ra, oddiy va
murakkab oqsillarga bo’linadi.
Oddiy oqsillar - proteinlar,
Murakkab oqsillar - proteidlar deb ataladi.

Adabiyotlar:

1. 
   Muhamedov E.M., Eshboev E.X. Mikrobiologiya, immunologiya, virusologiya. T., “O‘zbekiston milliy ensiklopediyasi” Davlat ilmiy nashriyoti. 2002.
   
2. 
   Bakulina N.A., Kraeva E.L. Mikrobiologiya. T.,
   

“Meditsina” nashri-yoti. 1979.

3. 
   Vorobyov A.A., Bыkov A.S. «Mikrobiologiya». M., izd-vo
   

«Vыsshaya shkola». 2003.

4. 
   Pyatkin N.D., Krivoshein YU.S. Mikrobiologiya va immunologiya. M., izd-vo «Meditsina» 1980.
   
5. 
   Sinyushina M.N., Samsonova M.N. Rukovodstvo k
   

laboratornыm zanyatiyam po mikrobiologii. M., 1981.