Mikroprosessorli avtomatika va telemexanika tizimlari

---

0 ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA 0 ‘RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI 
0 ‘RTA MAXSUS, KASB-HUNAR TA'LIMI MARKAZI
A.AZIZOV
B. FAYZULLAYEV
TEMIR YO‘L TRANSPORTIDA
MIKROPROSESSORLI
AVTOMATIKA VA
TELEMEXANIKA TIZIMLARI
Kasb-hunar kollejlari uchun o ‘quv qo ‘Uanma
TOSHKENT 
«YANGI NASHR» 
2012
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

UDK 625.1:004
39.275
A99
Oliy va o 'rta maxsus, kasb-hunar ta 'limi o ‘quv metodik birlashmalar
faoliyatini muvofiqlashtiruvchi kengash nashrga tavsiya etgan.
Azizov, A sadulla
\
99
Temir yo‘l transportida mikroprosessorli avtomatika va 
telemexanika tizimlari: kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv 
qoMlanma /A. Azizov, B. Fayzullayev; 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Oliy va o ‘rta-maxsus taTim vazirligi; 0 ‘rta-maxsus kasb-hunar 
taTimi markazi. - T.: Yangi nashr, 2012. - 64 b.
ISBN-978-9943-22-117-8
Taqrizchilar:
N. Hasanov-DATK « 0 ‘zbekiston temir y o‘llari» signallashtirish 
va aloqa markazining bolim boshligi.
Sh. R. Xorunov-TTY M I dotsenti, t. f. n.
0
‘quv qo‘ llanmada temir yo
‘1
tarmoqlarida avtomatika va telemexa- 
nika tizimlaridan foydalanishda ilmiy texnik rivojlanish talablariga 
javob bermasligi tahlil qilingan. Hozirgi vaqtda qo‘yilgan talablarga 
javob beruvchi tizim sifatida, yo
‘1
qismida o‘qlami elektron hisoblash 
qurilmalari olingan. Qabul qilingan tizim foydalanishda ishonchliligi 
past boTgan rels zanjirlaridan voz kechish imkoniyatini yaratadi.
0 ‘quv qoTlanmada yangi avtomatika va telemehanika tizimlarini 
qurish prinsiplari, ulami hozirgi vaqtda temir yo
‘ 1
tarmoqlarida va sa- 
noat transportida qoTlash ta'riflangan.
0 ‘quv qoTlanma temir yoTdagi ekspluatatsiya doimiy injener-tex- 
nik xodimlar sostavi, temir yo
‘1
kolleji o ‘quvchilari va institut tala- 
balariga moTjallangan. Mazmunan oq‘uv qoTlanma institut va kolle- 
jlarda o ‘quv jarayonida hamda bitimv ishlarini bajarishda qoTlanishi 
mumkin.
ISBN-978-9943-22-117-8
UDK 625.1:004 
KBK 39.275ya722
© «YANGI NASHR» nashriyoti, 2012
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

K IR IS H
Y o i uchastkalarda poyezdlar harakatini nazorat etuvchi 
asosiy elem ent rels zanjirlari hisoblanadi. A m m o ulam ing 
ishlash ishonchliligi yuqori em as. Shuning uchun poyezdlar 
harakatida ushlanib qolishlar kuzatiladi va yol uchastkala- 
rining otkazuvchanligi pasayadi. Yo‘l uchastkalarda poy- 
ezdlar harakatini nazorat etishning boshqacha usullari tem ir 
y o ‘l avtom atika v a telem exanika tizim larining ishonchlilig- 
ini oshiradi. Shuni ham ta 'k id lab o ‘tish zarurki, rels zanji- 
rlari uzluksiz turdagi avtom atik lokom otiv signallashtirish 
funksiyasini bajaradi. Yangi qurilm alar h am shu funksiyani 
bajarishi lozim.
H ozirgi vaqtda 
foydalanilayotgan apparaturalam ing 
k o ‘p qism i avtom atika ham da telem exanikaning eski tizim
prinsiplarida qurilgan. T em ir y o ‘l transportida zam onaviy 
m ikroelektronika v a raqam li usullar b ilan axborotni o ‘zgar- 
tirish oxirgi yillarda q o ‘llanila boshladi.
B unday 
texnologiyalam i 
q o ‘llash 
apparaturalarda 
m etallam i kam roq ishlatish v a avtom atika v a telem exanika 
tizim lariga yuklatilgan funksiyalam i texnik bajarilish qiy- 
m atini kam aytiradi. E lektronika sohasidagi yuksalish m ikro- 
elektron apparatura hal qilishi zam r b o ‘lgan m asalalam ing 
funksional im koniyatlarini oshishiga olib keladi.
Shuning uchun zam onaviy va loyihalashtirilayotgan 
tizim lar prinsipial jih atd an yangi bolishi ham da xarakteristi- 
kalari yaxshilanishi zam r.
B unday tizim lar qatoriga y o ‘l qism ini bosh yoki bandli- 
gini aniqlovchi, harakat tarkibi g ‘ildirak o ‘qlarini hisoblash 
asosida qurilgan m ikroelektron tizim lam i keltirish m um kin.
3
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M ikroelektron texnikani tatbiq etish prinsipial ravishda yan- 
gi axborot uchun belgilanganlik va texnologiyalar jaray o n i- 
ga operativ ta ’sir k o ‘rsatuvchi stansiya navbatchisi va elek- 
trom exanik ish jo y larin i ishlab chiqish im koniyatini yaratdi. 
Yangi tizim lam i axborot uchun belgilanganligi, avtom atika 
va telem exanika tizim larini avtom atik boshqarishda yagona 
fazoviy tizim ga birlashtirishga im kon beradi.
4
www.ziyouz.com kutubxonasi

---