Miynet hám is haqı haqında túsinik hám de onı esabǵa alıwdıń waziypaları

Miynet hám oǵan haq tólew esabı
Reje:

1. 
   Miynet hám is haqı haqında túsinik hám de onı esabǵa alıwdıń waziypaları
   
2. 
   Miyentge haq tólewdıń formaları hám sistemaları hám de olardı hújjetlestiriw
   
3. 
   Miynet dem alısı hám kesellik boyınsha qosımsha haq esaplawdı hújjetlestiriw
   
4. 
   Is haqınan uslap qalınatuǵın ajratbalar hám tólemler
   
5. 
   Miynet haqı boyınsha esaplasıwlar, olardı rásmiylestiriw hám paydalanıwdı qadaǵalaw
   
6. 
   Miynetge haqı tólew boyınsha xizmetkerler menen esap-kitaplardıń sintetik esabı
   

1. 
   Miynet hám is haqı haqında túsinik hám de onı esapqa alıwdıń wazıypaları
   

Jámiyetde materiallıq ónimlerdi islep shıǵarıw procesinde miynet quralı hám miynet buyımlarınan tısqarı, tikkeliy janlı miynetti de óz ishine aladı. Óndiris procesinde óndiris qurallarınan paydalanıp adamlardıń tutınıwın qandıratuǵın ónim júzege keltiriledi.
Xojalıq júritiwdıń bazar ekonomikasi sistemasına ótiw shárayatında miynetge haq tólew, sociallıq qollap-quwatllaw hám xizmetkerlerdi qorǵaw tarawındaǵı mámlekettiń kóplep wazıypaları tikkeliy kárxanalarǵa berilgen. Miynetge haqı tólewdiń formalrı, sistemaları hám muǵdarın, miynet nátiyjesine qarap xoshemetlewdi kárxanalar mustaqıl ózleri belgileydi. “Is haqı” degen túsinik házir nızamshılıq tiykarında islemegen waqıtlar ushın da pul hám natural formada esaplanǵan is haqınıń barlıq túrlerin óz ishine aladı.
Bazar qatnasıqlarına ótiw xizmetkerlerge jáne akciya hám obligaciyalar boyınsha dividend hám procentler kórinisinde basqa dereklerden dáramat alıw imkaniyatın beredı.
Bir xizmetkerdıń miynet dáramatları, kárxana iskerliginiń aqırǵı nátiyjesin esapǵa alǵan halda, onıń qosǵan úlesi menen anıqlanadı, salıq benen tártipke salınadı hám maksimal túrde sheklenbeydi. Bıraq xizmetkerlerdıń minimal is haqı muǵdarı bar hám ol nızamshılıq menen belgilenedi.
Miynet qatnasıqların, sonday-aq xizmetkerler miynetine haq tólewdi yuridik tiykarın miynet haqqındaǵı nızamlı hújjetler, kárxananıń jámáát shártnamaları hám basqa arnawlı normativ hújjetler quraydı.
Dáramatlardı indeksaciya qılıw hám puldıń qádirsizlenıwı menen baylanıslı bolǵan xalıq zıyanların qaplaw sociallıq kepiliktegi jańalıqlar bolıp esaplanadı. Xalıqdı sociallıq qorǵaw hám qollap-quwatlawda sociallıq qamsızlandırıw, pensiya fondı, bándlik fondı hám basqa mámleketlik byudjetinen tisqarı fondları áhmiyetli orın iyeleydi. Olardıń qáliplesiwi nızamlı hújjetler menen tártipke salnınadı. Barlıq byudjetden tısqarı fondlar arnawlı maqsetli ajratbalar hám basqa derekler esabınan qáliplesip, mámleket byudjetinen ajralǵan halda iskerlik kórsetedi hám áhmiyetli sociallıq ilajlar hám rejelerdi finanslastırıwda paydalanıladı.
Miynetge haq tólew boyınsha esaplasıwlar buxgalteriya esabı schyotınıń 6710-“Miynet haqı boyınsha xizmetker menen esaplasıwlar” passiv schyotında júritiledi. Miynet hám oǵan haqı tólew esabı kárxananıń esap sistemasında tiykarǵı orınlardan birin iyeleydi hám ol miynetdıl san hám sapasın, tutınıwǵa jóneltiriletuǵın qarjılardan paydalanıw ústinen operativ qadaǵalawdı táminlewge qaratılǵan.
Xojalıq júritiwdiń jańa sharayatlarında miynet hám oǵan haq tólew esabınıń tiykarǵı wazıypaları tómendegilerden ibarat:

• 
  Salıqlar hám is haqınan uslamalar da qosılǵan halda kárxana xizmetkerleri menen miynetge haq tólewge baylanısli esap-kitaplardi óz waqtında alıp barıw;
  
• 
  Esaplanǵan is haqı hám qamsızlandırıwǵa ajratbalar summasın qárejetler schyorlarına óz waqtında hám de tuwrı ótkerip barıwdı táminlew;
  
• 
  Basqarıw hám zárúriy esabatlardı dúziw ushın miynet hám is haqı boyınsha kórsetkishlerin operativ jıynaw hám gruppalaw;
  
• 
  Isshi-xizmetkerler sanı, olardıń miynet ónimdarlıǵı hám is waqtınan paydalanıwdı hár turaqlı qadaǵalawdan ibarat.
  

2.