Modda va energiya almashinuvi va uning oqibatlari. Reja Moddalar va energiya almashinuvi haqida umumiy tushuncha

O’simlik moylarida, ayniqsa, zaytun moyida to’yinmagan moy kislotalar bo’lib, ular xolesterin moddasini etiradi va uning organizmga chiqib ketishga sharoit yaratadi. Shuning uchun o’simlik moylari yoshi ulg’aygan odamlarda ateroskleroz kasalligining oldini olishda muhim ahamiyatga ega.

Odam organizmining fiziologik ehtiyojiga ko’ra, bir kecha kunduzgi ovqat tarkibida yog’ va oqsil miqdori deyarli teng bo’lishi kerak (80-110g).Kundalik ovqat tarkibida yog’ yetishmasligi bolalar va o’smirlar organizmining o’sishi va rivojlanishi sekinlashuviga sabab bo’ladi. Bundan tashqari, yuqumli kasalliklaga, tashqi muhitning noqulay tasirlariga – odamning sovoqa chidamliligi, aqliyva jismoniy ish bajarish qoboliyati pasaishiga olib keladi. Aksincha yog’larni normadan ortiqcha iste’mol qilish odam semirishiga sabab bo’ladi. Ortiqcha yog’ teri ostida, charvida, yurak, buyrak atrofida to’planadi. Semirish odam ish faoliyatini pasaytiradi, sog’lig’ni zaiflashtiradi

Uglevodlar almashinuvi. Uglevodlar odam organizmida asosan energiya manbai bo’lib hi di. Ayniqsa, jismoniy ish bajarganda ular birinchi bo’lib parchalanadi va hukayra-to’qimalarni, ayniqsa muskullarniish faoliyati uchun zarur bo’gan energiya bilan ta’minlaydi. 1guglevod kislorod ta’sirida parchalanib, 4,1 kkal energiya ajratadi. Uglevodlar asosan o’simliklardan olinadigan ovqat mahsulotlarida ko’p bo’ladi (non, kartoshka, mevalar, qovun-tarvuz hamda shirinliklarda).Katta odamning birkunlik ovqat tarkibida 350-450g uglevod bo’lish kerak.

Ovqat tarkibida iste’mol qilingan polisaxaridlar shaklidagi uglevodlar og’iz bo’shlig’da ptialin, oshqozon-ichaklarda amilaza fermentlari ta’sirida monosaxaridlarga parchalanib’ qonga so’rilgach, to’qima va hujayralarga yetib boradi. Qon tarkibida monasaxarid shaklidagi uglevodlar (glyukoza)ning miqdori normada-80-120mg% bo’ladi. Odam och qolganda, ya’ni uzoq vaqt davomida jismoniy mehnat bajarganda qonda glyukoza miqdori kamayadi. Bunday vaqtda charchash belgilari yuzaga keladi,ya’ni bosh aylanadi, ko’z tinadi, terlaydi, umumiy holsizlik seziladi. Aksincha, shirinlik ko’p iste’mol qilinganda qonda glyukoza miqdori ko’payudi. Me’da osti bezi kasalligida, undan ajraladigan insulin garmoni kamaib, qondagi glyukozani glikogenga aylantirish jarayoni buziladi va qandli diabet kasaligi yuzaga keladi.

WWW.ARXIV.UZ
Energiya almashinuvi