Modul № yorug’likning korpuskulyar xususiyati
Yüklə 355,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fotoqarshiliklar
| Eynshteyn formulasi
deb ataladi. Shu yo’l bilan topilgan x ning qiymati, muvozanatli issiqlik nurlanishining spektral taqsimoti va tormozlanishdagi rentgen spektrining qisqa to’lqinli chegarasidan topilgan qiymatlariga to’g’ri keladi. To’g’ri chiziqni davom ettirish bilan U t o’qidan kesib olingan kesma, katod yasalgan modda uchun chiqish potenstialini beradi. Biz ko’rib o’tgan tashqi fotoeffektdan tashqari, shuningdek, dielektrik va yarimo’tkazgichlarda kuzatiladigan ichki fotoeffekt ham mavjud. Uning mazmuni shundan iboratki, yorug’lik ta’siri natijasida elektronlar energiyaviy sathlar bo’yicha qayta taqsimlanadi. Agar moddada aralashma mavjud bo’lsa, elektronlar yorug’lik ta’sirida valent zonadan aralashma hosil qilgan sathga yoki aralashma sathidan o’tkazuvchanlik zonasiga o’tishi mumkin. Birinchi holda teshik, ikkinchi holda esa elektron fotoo’tkazuvchanlik yuzaga keladi. Fotoqarshiliklar deb ataluvchi asboblarning ishlashi ichki fotoeffektga asoslangan. hosil bo’luvchi tok tashuvchilar soni tushuvchi yorug’lik oqimiga proporsional bo’ladi. Shuning uchun fotoqarshiliklar fotometriya maqsadlarida qo’llanadi. Bu maqsadda selen birinchi qo’llangan yarim o’tkazgich hisoblanadi. Keyingi vaqtlarda spektrning ko’rinuvchan qismida CdS dan yasalgan fotoqarshiliklar keng qo’llanila boshlandi. PbS, PbSe, PbTe va InSb yarimo’tkazgichlardan yasalgan fotoqarshiliklar infraqizil nurlanish detektorlari sifatida foydalaniladi, ularning termoelektrik bolometrlarga nisbatan ustunlik tomonlari ancha ko’pdir. p-n -o’tish sohasida yoki metall bilan yarim o’tkazgichning kontaktlanish chegarasida ventil fotosamarasi kuzatiladi. Uning mazmuni shundaki, yorug’lik ta’sirida elektr yurituvchi kuch paydo bo’ladi. Yorug’lik ta’sirida paydo bo’lgan berilgan soha uchun asosiy bo’lmagan tok tashuvchilar o’tish sohasi orqali o’tadi. Natijada p -sohada ortiqcha musbat zaryad to’planib qoladi. Bu o’tish sohasiga qo’yilgan kuchlanishning paydo bo’lishiga olib keladi. Mana shu kuchlanish fotoelektr yurituvchi kuch deb ataladi. Agar kristallning p va n -sohalariga tashqi nagruzka ulansa, tok oqib o’tadi. Uncha katta bo’lmagan yoritilganlikda tok kuchi kristallga tushayotgan yorug’lik oqimiga proporsional bo’ladi. Fotoelektrik fotometrlarning, xususan, fotografiyada qo’llanadigan eksponometrlarning ishlashi shunga asoslangan. Ketma-ket ulangan bir nechta kremniyli p-n-o’tish Quyosh batareyasini hosil qiladi. Bunday batareyalar kosmik raketalar va Yer yo’ldoshlaridagi radioapparaturalar uchun tok manbai bo’lib xizmat qiladi. Yüklə 355,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|