Mövzu: Mеhmanхana fəaliyyətinin tariхi inkişaf mərhələləri Plan

 
52
diyyatı 

---

 
53
 
 
MÖVZU: 6. MEHMANXANA MÜƏSSİSƏLƏRININ TIPLƏRI 
 
PLАN 
1. Lüks otellər, оrta dərəcə tipli və еkоnоm dərəcəli mehmanxanalar,  
    оnlаrın əsаs kоntingеntləri 
2. Kurort-mehmanxana müəssisələri və turist mеhmаnхаnаlаrının  
    фəаliyyət istiqаməti 
3. Müхtəlif istiqаmətli mеhmаnхаnа müəssisələrinin fəаliyyət  
    prinsipləri 
 
1.
  Lüks otellər оrta dərəcə tipli və еkоnоm dərəcəli mehmanxanalar, 
о
nlаrın əsаs kоntingеntləri 
Bir  neçə  əsr  bundan  əvvəl  iki  cür  mehmanxana  müəssisə  tipi  mövcud  idi. 
Cəmiyyətin yüksək təbəqələrində olan varlı müшtərilər üçün mehmanxalar, digər 
qonaqlar üçün isə dayanacaq həyətləri, tavernalar fəaliyyət göstərirdi. 
Dünya  mehmanxana  sənayesinin  təcrübəsi  əsasında  mehmanxana  müəssisə 
tipləri seçilir: 
Lüks  otel-öz  nömrələrinin  sayına  görə  bu  tip  mehmanxanalar  orta 
müəssisələrə  aid  edilir  (100-400  nömrədən  ibarət  olur).  Əsasən  шəhərin 
mərkəzində  yerləшir.  Mehmanxana  personalı  yüksək  peшəkarlıьa  malikdir.  Bu 
mehmanxanada  yüksək  səviyyədə  xidmət  göstərilir.  Bu  tip  mehmanxananın 
yaraшıqlı  interyeri  olur,  gözəllik  salonu,  idman  zalı,  üzgücülük  hovuzu,  tennis 
kortu,  bilet  kassaları,  konfrans  zalı  var.  Qonaqlara  nömrələrdə  restoran  xidməti 
göstərilir.  Onlar  pulsuz  komputer  və  faksdan  istifadə  edirlər.  Bar,  restoran,  kafe 
sutka  ərzində,  günün  istənilən  vaxtı  qonaqlara  xidmət  göstərməyə  hazırdır.  Bu 
mehmaxananın  əsas  kontingenti  biznesmenlər,  konfrans,  simpozium  iшtirakçıları 
və imanli fərdi turistlərdir. Mehmanxananı peшəkar baш menecer idarə edir. Belə 
mehmanxanaya  Nyu-Yorkda  yeni  inшa  edilmiш  dəbdəbəli  “St.  Regis  Hotel”i 
nümunə  göstərmək  olar.  Bu  cür  mehmanxanalara  Azərbaycanda  “Plaza”,  “Hyatt 

---

 
54
Regency”, “Hyatt Park”, “The Crescent Beach Hotel”, “Grand Hotel Europe”ni aid 
etmək olar. 
Orta dərəcə tipli mehmanxanalarda qiymətlər orta səviyyədədir. Nömrələrin 
sayi 400-dən 2000-ə qədər ola bilər. Шəhərin mərkəzindən bir az kənarda yerləшə 
bilər.  Burada  geniш  çeшiddə  xidmətlər  təklif  olunur.  Daimi  müшtəriləri 
biznesmenlər,  konfrans  və  konqres  iшtirakçıları,  fərdi  turistlərdir.  Belə 
mehmanaxanaya  misal  Nyu-Yorkda  “Ramada  Hotel”dir.  Bakıda  “Abшeron” 
mehmanxanası bu tip otellərdəndir. 
Apartment-mehmanxanaya  (part-otel)  orta  müəssisəyə  aiddir  (100-400 
nömrəyə qədər). Bu tip mehmanxanalar adətən iri шəhərlərdə yerləшir. Nömrələri 
mənzil  tipli  otaqlardır.  Bu  nömrələrdə  özünəxidmətə  üstünlük  verilir.  Qiymətlər 
qonaqların  nə  qədər  müddətə  qalmasından  asılı  olaraq  dəyiшir.  Mehmanxananın 
müшtəriləri  ailəvi  turistlər,  bisnesmenlər,  kommersantlar  və  baшqalarıdır.  Apart-
otellərdə nömrələr mənzil tipli olduьu üçün otaqlar mətbəx avadanlıьı, qab-qacaq 
dəsti, məiшət texnikası ilə təmin olunb. Nyu-Yorkdakı “Embassy Suitds”, Bakida 
“City-Mansion”,  “Wellington”,  “Caspian”  bu  tip  mehmanxanalardandır.  Apart-
otellərdə uzun müddətli yaшayıш üçün mənzil tipli шərait olduьundan Bakıda neft 
ш
irkətlərinin və səfirliklərin nümayəndələri adətən bu otelləri sifariш edirlər. 
Ekonom  dərəcəli  mehmanxana  tipi  kiçik  və  orta  tutumlu  nömrələrdən 
ibarətdir  (10-150  nömrə).  Bu  mehmanxanalar  adətən  yol  ayrıcında,  magistral  yol 
boyunca yerləшir. Qonaqlara göstərilən xidmətin ceшidi məhduddur. Sadə və tez 
xidmət göstərilir. Mehmanxananın müшtəriləri kommersantlar və fərdi turistlərdir. 
Onlar  tam  pansiondan  (səhər  yeməyi,  nahar,  шam  yeməyi)  istifadə  etmirlər. 
Müшtərilər  ancaq  istifadə  etdikləri  konkret  xidmətin  hesabını  verirlər.  Bu  tip 
mehmanxanalarda  xidmətə  görə  az  faiz  alınır.  Qiymətlər  yüksək  deyil.  Belə 
mehmanxana  Azərbaycan  ərazisində  hələ  inшa  edilməyib.  Nyu-Yorkdaki  “Days 
Inn” bu tipli mehmanxanalardandır. 
2. Kurort-mehmanxana müəssisələri və turist mеhmаnхаnаlаrının 
fəаliyyət istiqаməti 

---

 
55
Kurort-mehmanxana  müəssisəsi(100-500  nömrəyə  yaxın)  yatmaq,  yemək, 
ə
lavə  xidmətlər,  xüsusilə  müшtərilərin  səhhəti  ilə  əlaqədar  müalicə-profilaktika 
tədbirləri  və  istirahəti  üçün  nəzərdə  tutulub  (Karisabaad,  Baden-Baden,Visi, 
Marienbad). Qədim Romanın məшhur kurortlarından biri də Baymdır. Burada Yuli 
Sezar və Neronun imarətləri yerləшirdi. 
Kurort-mehmanxanaların inkiшafı bizim eranin 2-ci əsrində Qədim Romadan 
baшlayır.  Mineral  su  mənbələri  olan  hamamlarda  Roma  elitasi  müalicə  qəbul 
etməklə  həm  də  istirahət  edirdilər.  Bu  tip  mehmanxanalar  okean,  dəniz,  göl,  çay 
sahillərində,  daь  yamaclarında,  meшə  zonalarında  yerləшir.  Burada  müшtərilərə 
peшəkar tibb iшçiləri xidmət göstərir. Mehmanxanalar tibb və idman avadanlıьı ilə 
təchiz olunur, üzgüçülük hovuzu və müalicə duшları qonaqların sərəncamındadır. 
Qonaqlar pəhriz yeməkləri ilə təmin olunurlar. Belə mehmanxana müəssələrindən 
Azərbaycanda  Abшeron  yarımadasındakı  kurort  mehmanxanaları,  Dəvəçidə 
“Qalaaltı”,  Naftalanda  “Naftalan”  və  s.  obyektləri  göstərmək  olar.  Kurort-
mehmananaların  öz  problemləri  var.  Mövsüm  problemi  bu  tip  mehmanxanaların 
iшini  çətinləшdirir.  Kurort-mehmanxanaların  əsas  iш  fəaliyyəti    90-180  gündür. 
Bu fəaliyyətin uzun və qısamüddətli olması iqlim шəraitindən asılıdır. 
Mehmanxana  sahibləri  mövsüm  vaxtı  olmayanda  otellərin  iшini 
canlandırmaq  üçün  nömrələrin  qiymətlərini  asaьı  salır,  müxtəlif  tədbirlər 
hazırlayır,  konfrans  və  simpoziumlar  keçirir,  konsertlər  təшkil  edərək  məшhur 
müьənniləri dəvət edir, idman yarıшları keçirirlər. Mehmanxananın digər problemi 
kadr-mütəxəssis  məsələsidir.  Peшəkar  kadrlar  mövsümdə  iшləyir,  mövsüm 
olmayanda  isə  məvacib  almadıqlarına  və  ya  az  aldıqlarına  görə  mehmanxanaları 
tərk  edir,  baшqa  yerlərdə  iшə  düzəlirlər.  Bu  neqativ  hal  mehmanxananın  iшinə 
mənfi təsir göstərir. Yeni mövsümdə kadrları hazırlamaq üçün məsrəf tələb olunur. 
Digər  bir  problem  bundan  ibarətdir  ki,  kurort  mehmanxanaların  əsas  fondları, 
avadanlıq  və  binanın  texniki  vəziyyətini  yeni  mövsümədək  yaxшı  səviyyədə 
saxlamaq  üçün  əlavə  məsrəflər  tələb  olunur.  Qeyri-movsümdə  kurort-
mehmanxananın mühafizəsinə də əlavə xərclər lazımdır. 

---