Mövzu: Mеhmanхana fəaliyyətinin tariхi inkişaf mərhələləri Plan

 
62
hörmət  hissi  və  ünsiyyət  olmasıdır.  Idarəetmə  funksiyaları  arasında  adətən 
proqnozlaşdırma, planlaşdırma, təşkilatlanma, kommunikasiya  və qiymətləndirmə 
göstərilir. 
Bir çox şirkətlər (məsələn, Marriot otelləri) baş menecer vəzifəsinə namizədə 
vahid  tələblər  qoyur.  Digər  strukturlar  (məsələn,  «Hyatt»)  belə  tələblər  qoymur. 
Lakin bir məsələdə şirkətlər yekdildir ki, otel qonaqlara nömrə satmalı və onlar bu 
nömrədə  komfortu  hiss  etməlidir.  Baş  menecer,  lazım  gələrsə,  satış  menecerinin 
funksiyasını  yerinə  yetirməyə  hazır  olmalı,  əməkdaşlarının,  qonaqların  müxtəlif 
ölkə  nümayəndələrinin  mədəni  səviyyəsini,  xüsusiyyətlərini  başa  düşməli  və 
nəzərə almalı, lazım olanda güzəştə getməlidir. Məsələn, Sakit okean regionunun 
bir  çox  ölkələrində  yaşayan  əhali  ruhlara  inanır.  Bu  da  otelin  gəlirinə  öz  təsirini 
göstərir. Yaponiyada fəaliyyət göstərən «Westin Kyoto Takaragaike Prince» şirkəti 
yapon  ənənələrinə  hörmətlə  yanaşaraq  mərtəbə  nömrələrdə  4,  9  rəqəmlərindən 
imtina edib. Yapon dilində 4 rəqəmi ölüm, 9 rəqəmi isə ağrı kimi səslənir. 
Otelçilik  biznesində  müvəffəqiyyət  qazanmaq  üçün  mehmanxananın 
yerləşdiyi ölkənin mədəniyyətini, adət-ənənələrini bilmək vacib şərtlərdən biridir. 
Məsələn,  Cənub-Şərqi  Asiyada  mehmanxana  biznesi  ilə  məşğul  olan 
mütəxəssisləri Fen Şui fəlsəfəsini bilən ekspertlərin rəyi ilə hesablaşırlar. 
Bu  fəlsəfəyə  görə,  ruhları  sakiləşdirmək  üçün  tikilən  mehmanxananın 
memarlıq  quruluşunun  elementlərini  və  tikilmə  vaxtını  düzgün  seçmək  vacibdir. 
Sinqapurdakı  «Hyatt  Regency»  otelinin  qapılarının  küçəyə  çıxışı  lazımi  bucaq 
altında deyildi. Fen-Şui mütəxəssisinin göstərişinə otelin baş meneceri əməl edir. 
Qapıların yerinin dəyişdirir. Budan sonra otelin gəliri artır. 
Havay  adalarının  birində  850  nömrəli  «Westin  Kanai»  oteli  Uolt  Disney 
fantaziyası  üslubunda  tikilmişdir.  Bir  ildən  sonra  məlur  oldu  ki,  otelin  tərtibatı 
düzgün seçilməyib və bu da gəlirin artmasına mane olur. Bundan sonra yerli adət-
ə
nənələri,  xalqın  mədəniyyətini  nəzərə  alaraq  otelin  tərtibatında  bir  çox 
dəyişikliklər  edilir,  həmçinin  başqa  oteldə  çalışan  işçilərin  xarici  görünüşündə 
yeniliklər  əmələ  gəlir,  yəni  korporativ  üslubda  olan  uniformalar  yerli  Havay 
adalarında yaşayan əhalinin geyimi kimi, uzun sadə geyimlərlə əvəz olunur. 

---

 
63
Iri,  orta  və  kiçik  mehmanxana  müəssələri  öz  idarəetmə  strukturlari  ilə 
fərqlənir.  Buna  baxmayaraq,  işin  müvəffəqiyyəti  üçün  əsas şöbələrə baş  menecer 
şə
xsən nəzarət etməlidir. 
Icraçı  komitə  -  Mehmanxananın  fəaliyyətinə  təsir  edən  əsas  qərarların 
verilməsinin məsuliyyətini baş menecer daşıyır. Bu qərarların qəbulunda isə icraçı 
komitə üzvlərinin tövsiyyələri nəzərə alınır. Icraçı komitənin tərkibinə nömrələrin 
xidmət şöbəsi, yemək-içməyə xidmət göstərən şöbə, mühasib, mühəndis və kadrlar 
ş
öbəsi daxildir. 
Icraçi  komitə  otelin  nömrələrinin  satışını  proqnozlaşdırır,  mehmanmanxana 
büdcəsini  hesablayır,  əsas  gəlirini  və  məxaricini  müəyyən  edir.  Icraçı  komitənin 
üzvləri  mehmanxanaya  aid  mühüm  və  zəruri  məsələləri  müzakirə  edirlər.  Bu 
məsələlər aşağıdakılardır: 
1.  qonaqların mehmanxanadan razılığı və xoş təəsüratı; 
2.  mehmanxananın işçi personalının öz işindən məmnunluğu və zövq 
      alması; 
3.  mehmanxanada görülən işin keyfiyyətinin yüksək səviyyədə aparılması; 
4.  marketinq və satış üzrə planlar; 
5.  oteldə nömrələrin doldurulması proqnozu; 
6.  personalın peşəkar hazırlığı; 
7.  məsrəflərin (xərclərin) əsas maddələri; 
8.  oteli yenidənqurma məsələləri; 
9.  sahibkarlarla (otelin) münasibət; 
10. enerjiyə qənaət edilməsi; 
11. tullantılardan istifadə; 
12. yeni qanunvericilik haqqında; 
13. fəaliyyətin rentabelliyi. 
Bəzi  baş  menecerlər  icraçı  komitənin  qərarların  tam,  bəziləri  az  qəbul  edir. 
Icraçı  komitənin  qərarlar  qəbul  edilməsində  fəal  iştirakına  baxmayaraq,  son 
nəticədə baş menecer məsuliyyət daşıyır. 
2. Mehmanxananın əsas şöbələri və bölmələri aşağıdakılardır: 

---

 
64
Qəbul  və  xidmət  şöbəsi  –  Bu  şöbənin  meneceri  (direktoru)  baş  menecerə 
tabedir və səlahiyyətinə aşağıdakı funksiyalar daxildir: 
1. şöbənin maliyyə əməliyyatlarına cavabdehlik; 
2. işçilərin menecerlərin rəhbərliyi altında məsuliyyət və həvəslə işləmələri; 
3. qonaqlara göstərilən xidmətin keyfiyyət və səviyyəsinə fikir vermək; 
4. mehmanxananın qonaqları ilə şöbənin işçiləri arasında qarşılıqlı xoş 
    münasibət və ünsiyyətin olmasını təmin etmək; 
5. təhlükəsizliyi təmin etmək; 
6. suvenir köşkünün işini təşkil etmək və s. 
Nömrələrin  xidmət  şöbəsinə  baş  inzibatçının  ofisi,  nömrələrin  bronlaşması 
(sifariş etmək), inzibati təsərrüfat, konsyerj, qonaqlara xidmət daxildir. Nömrələrə 
xidmət göstərən şöbənin təşkilati strukturu (300 nömrədən çox olan otel üçün) 1-ci 
sxemdə göstərilmişdir. 

---

 
65
In
zi
ba
ti
 m
s
l
l
In
zi
ba
ti
 m
s
l
l
In
zi
ba
ti
 m
s
l
l
In
zi
ba
ti
 m
s
l
l
r 
zr
r 
zr
r 
zr
r 
zr
    
m
en
ec
er
 (
ba
 in
zi
ba
t
m
en
ec
er
 (
ba
 in
zi
ba
t
m
en
ec
er
 (
ba
 in
zi
ba
t
m
en
ec
er
 (
ba
 in
zi
ba
t
) 
 
T
hl
k
si
zl
ik
 
T
hl
k
si
zl
ik
 
T
hl
k
si
zl
ik
 
T
hl
k
si
zl
ik
 
zr
 m
en
ec
er
zr
 m
en
ec
er
zr
 m
en
ec
er
zr
 m
en
ec
er
    
 
In
zi
ba
ti
 t
s
rr
fa
t 
In
zi
ba
ti
 t
s
rr
fa
t 
In
zi
ba
ti
 t
s
rr
fa
t 
In
zi
ba
ti
 t
s
rr
fa
t 
zr
 m
en
ec
er
 
zr
 m
en
ec
er
 
zr
 m
en
ec
er
 
zr
 m
en
ec
er
     
 
Q
b
ul
 v
 x
id
m
t 
b
si
ni
n 
Q
b
ul
 v
 x
id
m
t 
b
si
ni
n 
Q
b
ul
 v
 x
id
m
t 
b
si
ni
n 
Q
b
ul
 v
 x
id
m
t 
b
si
ni
n 
di
re
kt
or
u 
(m
en
ec
er
i)
di
re
kt
or
u 
(m
en
ec
er
i)
di
re
kt
or
u 
(m
en
ec
er
i)
di
re
kt
or
u 
(m
en
ec
er
i)
    
 
B
a
 
B
a
 
B
a
 
B
a
 
in
zi
ba
t
in
zi
ba
t
in
zi
ba
t
in
zi
ba
t
nnnn
n 
of
is
i
n 
of
is
i
n 
of
is
i
n 
of
is
i    
Q
ey
di
yy
at
 v
 
Q
ey
di
yy
at
 v
 
Q
ey
di
yy
at
 v
 
Q
ey
di
yy
at
 v
 
br
on
la
d
rm
a 
br
on
la
d
rm
a 
br
on
la
d
rm
a 
br
on
la
d
rm
a 
(s
if
ar
i
(s
if
ar
i
(s
if
ar
i
(s
if
ar
i
) 
K
on
sy
er
j
K
on
sy
er
j
K
on
sy
er
j
K
on
sy
er
j    
(
la
v
 x
id
m
tl
r)
(
la
v
 x
id
m
tl
r)
(
la
v
 x
id
m
tl
r)
(
la
v
 x
id
m
tl
r)
    
 
ka
ss
a
ka
ss
a
ka
ss
a
ka
ss
a    
K
om
un
uk
as
iy
a 
K
om
un
uk
as
iy
a 
K
om
un
uk
as
iy
a 
K
om
un
uk
as
iy
a 
tttt
m
in
at
m
in
at
m
in
at
m
in
at
    
 
Sa
h
l
r
 v
 
Sa
h
l
r
 v
 
Sa
h
l
r
 v
 
Sa
h
l
r
 v
 
ye
rl
r
 
ye
rl
r
 
ye
rl
r
 
ye
rl
r
 
ca
va
b
de
h 
ca
va
b
de
h 
ca
va
b
de
h 
ca
va
b
de
h 
    
C
am
a
rl
ar
C
am
a
rl
ar
C
am
a
rl
ar
C
am
a
rl
ar
    
zrzrzrzr
    
m
en
ec
er
m
en
ec
er
m
en
ec
er
m
en
ec
er
    
In
zi
ba
ti
 
In
zi
ba
ti
 
In
zi
ba
ti
 
In
zi
ba
ti
 
t
s
rr
fa
t 
t
s
rr
fa
t 
t
s
rr
fa
t 
t
s
rr
fa
t 
zr
 
zr
 
zr
 
zr
 
m
en
ec
er
 
m
en
ec
er
 
m
en
ec
er
 
m
en
ec
er
     
 
X
id
m
t
il
r
X
id
m
t
il
r
X
id
m
t
il
r
X
id
m
t
il
r    
C
am
a
rl
ar
 
C
am
a
rl
ar
 
C
am
a
rl
ar
 
C
am
a
rl
ar
 
yu
ya
n 
i
il
r
yu
ya
n 
i
il
r
yu
ya
n 
i
il
r
yu
ya
n 
i
il
r    
 
X
ad
im
X
ad
im
X
ad
im
X
ad
im
    
 
U
ni
fo
rm
a 
U
ni
fo
rm
a 
U
ni
fo
rm
a 
U
ni
fo
rm
a 
ti
k
n 
d
rz
ia
ti
k
n 
d
rz
ia
ti
k
n 
d
rz
ia
ti
k
n 
d
rz
ia
    
 
M
qa
vi
l
l
ri
n 
M
qa
vi
l
l
ri
n 
M
qa
vi
l
l
ri
n 
M
qa
vi
l
l
ri
n 
ba
la
nm
as
ba
la
nm
as
ba
la
nm
as
ba
la
nm
as
    
 
Q
o
na
ql
ar
a 
v
 
Q
o
na
ql
ar
a 
v
 
Q
o
na
ql
ar
a 
v
 
Q
o
na
ql
ar
a 
v
 
k
on
fr
an
s 
k
on
fr
an
s 
k
on
fr
an
s 
k
on
fr
an
s 
i
ti
ra
k
la
r
n
i
ti
ra
k
la
r
n
i
ti
ra
k
la
r
n
i
ti
ra
k
la
r
n
a 
xi
dm
t 
a 
xi
dm
t 
a 
xi
dm
t 
a 
xi
dm
t 
qr
up
u
qr
up
u
qr
up
u
qr
up
u    
N
vb
t
i 
N
vb
t
i 
N
vb
t
i 
N
vb
t
i 
au
di
to
rl
ar
au
di
to
rl
ar
au
di
to
rl
ar
au
di
to
rl
ar
 
 
M
eh
m
en
xa
na
 
M
eh
m
en
xa
na
 
M
eh
m
en
xa
na
 
M
eh
m
en
xa
na
 
xa
ri
ci
nd
 
xa
ri
ci
nd
 
xa
ri
ci
nd
 
xa
ri
ci
nd
 
sa
h
l
ri
n 
sa
h
l
ri
n 
sa
h
l
ri
n 
sa
h
l
ri
n 
y
m
iz
liy
i i
l
 
y
m
iz
liy
i i
l
 
y
m
iz
liy
i i
l
 
y
m
iz
liy
i i
l
 
m
en
ec
er
ul
 
m
en
ec
er
ul
 
m
en
ec
er
ul
 
m
en
ec
er
ul
 
ol
an
 x
id
m
t 
ol
an
 x
id
m
t 
ol
an
 x
id
m
t 
ol
an
 x
id
m
t 
(m
qa
vi
l
 il
 
(m
qa
vi
l
 il
 
(m
qa
vi
l
 il
 
(m
qa
vi
l
 il
 
i
l
yi
r)
i
l
yi
r)
i
l
yi
r)
i
l
yi
r)
    
 
Sx
em
 1
. 
Sx
em
 1
. 
Sx
em
 1
. 
Sx
em
 1
. 
N
m
r
l
ri
n 
xi
d
m
t 
b
si
n
in
 t
ki
la
ti
 
st
ru
kt
u
ru
 

---