122
göstərmək üçün istifadə olunan ingilis sözləri P hərfi ilə başlayır: product (məhsul),
place (məkan, yer), price (qiymət, dəyər), promotion (stimullaşdırma,
həvəsləndirmə). Buna görə də marketinq-miksi həmçinin «dörd pi» adlandırırlar.
Mehmanxana sənayesində məkanın vacibliyini qiymətləndirməmək qeyri-
mümkündür. Onun vacibliyi «Bizim biznesdə üç əsas şey vardır: yer, yer və bir
daha yer» kimi məşhur ifadə ilə qeyd edilir. Bir çox mehmanxanalar, motellər
müstəsna olaraq yerinə görə müflisləşərək bağlanmış və ya əksinə, inkişaf edərək
zənginləşmişlər.
Məhsul məqsədli bazarın tələbatlarına uyğun olmalıdır.
Biz hamımız şəxsi təcrübəmizdən bilirik ki, məhsulun qiyməti onun alışı
barədə qərara gəldiyimiz zaman nə qədər əhəmiyyətli rol oynayır. Mehmanxana
sənayesində müştərilərin böyük əksəriyyəti qiymət məsələsində çox həssasdır.
Amerikalıların işlətdiyi bir zərbi-məsəldə deyildiyi kimi, elə bir sədaqət
yoxdur ki, onu 25 sent artıq qiymətə almaq mümkün olmasın. Yəni
hamburgerlərini 25 sent ucuz qiymətə satan küçənin o biri tərəfindəki qəlyanaltı
sizin hətta ən sədaqətli müştərilərinizi də əlinizdən ala bilər (Əlbəttə ki, bütün digər
parametrlərin bərabərlik təşkil etməsi şərti ilə). Bizim şüurumuzda dəyər kimi
anlayışın qiymətlə ayrılmaz vəhdət təşkil etməsi məlumdur. Insanlar məhsulun və
ya xidmətin «dəyərinə» yalnız onların «əsil qiymətinə» təklif olunduğunu
duyduqda inanacaqlar. Dəyər və qiymət bir-birinə nə qədər çox yaxınlaşsa,
məhsulun və ya xidmətin öz müştərisini tapmasına ehtimal da bir o qədər çox olar.
Qənaətcil təsərrüfatlı (ekonom) və orta dərəcəli mehmanxana və motellərin
sürətli inkişafında qiymətlərin böyük rolu olmuşdur. Indi qonaqlar mehmanxana
nömrələrinə görə ağlabatan hesab etdikləri qiymətdən artıq haqqı ödəmək
istəmirlər. Orta və ucuz mehman-xanaların çiçəklənməsinə dəbdəbəli və bahalı
mehmanxanaların çoxalması da müəyyən dərəcədə kömək etmişdir.
Qiymətlərin yaranma probleminə iki yanaşma üsulu mövcuddur: müqayisəli
və «xərclər üstəgəl». Müqayisəli üsul analoji məhsula / xidmətə görə analoji
müəssisələrdə tələb olunan qiymətlərlə müqayisəyə əsaslanır. «Xərclər üstəgəl»
üsulu çəkilən bütün xərclərin və üstəgəl bütün xərclərə görə faiz şəklində gəlirin
123
ə
lavə olunmasını nəzərdə tutur. Asanlıqla görmək olar ki, hər iki üsulun üstün və
çatışmayan cəhətləri var.
Marketinq-miksin ən aşkar elementlərindən biri mövcud məhsul və xidmətlər
haqqında məlumatın yayımına aid müxtəlif üsulları daxil edən irəliləyişdir.
Irəliləyişin ən mühüm alətləri arasında reklam, fərdi satışlar, satışın irəli çəkilməsi
və ictimai əlaqələr xüsusi qeyd olun-malıdır. Satışın irəliləyişi alıcıların dəlilləri,
onların qane edilməsi ilə bağlıdır. Mehmanxana sənayesində bu, pulsuz
hədiyyələrin, əyləncə yerlərində mehmanxana nömrələrində güzəştli qiymətlərlə
qalmaq üçün kuponların verilməsini daxil edir. Satışın bu cür vasitələrlə irəliyə
çəkilməsi, adətən, durğunluq vaxtlarında biznesin fəallaşması məqsədilə həyata
keçirilir.
Ictimai əlaqələrə (IƏ) istifadəçilərlə münasibətlərin yaxşılaşdırılması
məqsədini güdən bütün əlaqə növləri daxildir. IƏ təşkilatın və onun məhsulunun
müsbət imicinin yaradılmasına çalışır.
Mehmanxana sənayesində marketinq-miksi təşkil edən ən vacib əsaslardan
biri insanlardır: çünki bir təyyarə başqasına çox oxşayır və onları müxtəlif edən
yalnız sizə təyyarədə xidmət göstərən insanlardır. «Radisson Hotel»
mehmanxanasının «Bəli, mən bacarıram» proqramı mehmanxana xidmətlərindən
istifadə edənlərdən alınan müsahibələrin tədqiqi üzərində qurulmuşdur və bu
proqram çox böyük müvəffəqiyyət qazanmışdır, çünki indi həmin mehmanxananın
müştərilərinə onların şəxsi xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla daha yaxşı xidmət
göstərilir.
Satış marketinqin vacib hissəsini təşkil edir. Marketinq və satış arasında olan
fərqi bu prosesə bizim hansı bucaqdan baxmağımızdan asılı olaraq aşkar etmək
olar: satışı nəzərdə tutduqda diqqət, birinci növbədə, məhsulda və ya xidmətdə
cəmləşdirilir, marketinq nəzərdə tutulduqda isə diqqət bu məhsulun və ya xidmətin
istehlakçısında mərkəzləşdirilir. Satış şöbəsi məhsulun öz istehlakçılarına
çatdırılmasına görə cavabdehdir və məhsulların əvəzində pul alır. Şöbənin işçiləri
müştərilərin hesablarını və kartotekalarını aparır, yeni bazarların kəşf olunması ilə
məşğul olur, potensial müştərilərə zəng vuraraq əlaqə yaradırlar. Satış
124
komandasının hər bir üzvü müəyyən məhsul həcmini realizə etməlidir və buna görə
də öz müştərilərini saxlamaq üçün səylə çalışır. Mehmanxana biznesi kimi sərt
rəqabətin hökm sürdüyü bazarda ticarət müqaviləsinin bağlanması və ya daimi
müştərinin əldə olunması çox vacibdir. Mehmanxana gəlirlərinin təqribən 80%-dən
20%-i daimi müştərilərdən alınır.
Strateji fəaliyyət planı
1. Ehtiyatların istifadə olunması: xidmətçilər, avadanlıq, materiallar, maliyyə
vəsaitləri, məlumatlar.
2. Işləyə biləcək üsulların, proseslərin və hərəkət tərzinin müəyyən olunması.
3. Tapşırıqlar qoyulur. Hər kəs öz standartına və onlara çatmaq üçün məqsədə
malikdir.
4. Operativ plan: pillə-pillə ardıcıl hərəkət edin.
5. Vəzifələri plana və ya məqsədlərə nail olunmasına görə məsuliyyət daşıyan
ə
məkdaşları seçin.
6. Məqsədlərin təkrarlanması və ya layihələşdirilməsi.
7. Fəaliyyət yerinin müəyyən edilməsi.
8. Buna uyğun olaraq hər bir gün üçün cədvəlin tərtib olunması.
9. Prosesə nəzarətin vaxt nöqtələrinin təyin olunması.
10. Tərəqqi parametrlərinin müəyyən olunması və məqsədin nailiyyətinin
yoxlanılması.
Dostları ilə paylaş: |