Mövzu Turizm resurslarının öyrənilməsinin elmi-nəzəri əsasları Plan: 1
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
17 yüksək olsa da burada digər rekreasion resurslardan birgə istifadə etməklə kurort sağlamlıq mərkəzlərinin təşkili geniş yayılıb. Digər tərəfdən Abşeronda günortaya qədər və günortadan sonra yay istirahət mövsümündə mövsümündə helioterapiya müalicələri üçün ə lverişli şərait olsa da Şəki-Zaqatala bölgəsinin Marxal, Durca, İlisu istirahət mərkəzlərində komfort temperatur hədləri 18-20 0 -yə qədər yüksələ bilir. Havada oksigenin çoxluğu, ətraf mühitin dəyişməsinin zəif olması insanların sağlamlığı və istirahəti üçün əlverişli şərait yaradır. Bu baxımdan iqlim komfortluğunun müəyyən edilməsində havada olan oksigenin miqdarının yüksək olmasının nəzərə alınması vacibdir. İ qlimin komfort hədlərinin müəyyənləşdirilməsində əsas göstəricilərdən biri də əhalinin şaquli qurşaqlıq üzrə məskunlaşması ilə bağlıdır. Belə ki, dağətəyi və dağlıq ərazilərdə məskunlaşanlar günəş radiyasiyasının az olduğu ə razilərdə yayılan əhali üçün istirahətinin təşkili iqlim komfortluluğu baxımından dənizsahili bölgələrə, yarıquraq ərazilərə istiqamətlənmiş olur. Məsələn: Avropanın Aralıq dənizi sahillərində, xüsusilə Yunanıstan, İtaliya, İ spaniya, Fransa ərazilərində mövsüm dövründə istirahət edən xarici turistlərin əksəriyyətini Avropanın daxili və şimalından gələnlər təşkil edir. ABŞ-da yerli turizm hərəkatında Kaliforniya və Florida sahillərinə gələnlər ümumi daxili turizm hərəkatının 48%-ni təşkil edir. Bu göstəricilər onu deməyə imkan verir ki, istirahət mövsümündə əhalini dənizsahili-yarıquraq ə razilərə meyl etməsi üstünlük təşkil edir. Komfort zonası coğrafi enlikdən, yaşayış məntəqəsinin hündürlüyündən, insanın həyat tərzindən, iş xüsusiyyətlərindən, yaşından, orqanizmin isti və soyuğa davamlılığından asılıdır. Buna görə də komfort temperatur hədlərinin müəyyənləşdirilməsində vahid fikir formalaşmamışdır. İ qlim komfortluğuna təsir edən amillərdən biri də ərazinin rütubətlənmə dərəcəsidir. İnsanların həyat fəaliyyəti üçün normal rütubətlənmə 50-60% təşkil edir. Bu rütubətlənmə göstəricisinin təkrar olunması isə turizm və istirahət 18 baxımdan daha çox mənimsənilən ərazilərdə özünü göstərir. Belə ki, Xəzər sahillərində qeyd olunan rütubətlənmə mövsüm dövründə coğrafi mövqeyindən asılı olaraq 50-70%, Qara dənizin Bolqarıstan və Ukrayna sahillərində 65%, Aralıq dənizi sahillərində 60% -ə qədərdir. Yuxarıda qeyd olunanlarla yanaşı iqlim komfortluğunda yay və qış turizm mövsümləri də ayrılır. Yay mövsümü üçün əsas göstəricilər kütləvi isturahətin təşkili ilə yanaşı, çimərliklərdən istifadə müddəti, iqlimlə müalicə imkanları nəzərə alınır. Bu baxımdan yay istirahət mövsümü üçün müəyyənləşdirilən iqlim komfortluğunun əsas göstəricilərinə aşağıdakılar aiddir: Orta aylıq temperatur 18-23 0 C, orta sutkalıq temperatur 20 0 C, sutkalıq amplituda 12-15 0 C – dən çox olmamalıdır. Rütubətlənmə göstəriciləri 40-60%, o cümlədən dumanlı və rütubətli havaların təkrarlanmasının mövsüm dövründə 20-30% - dən çox olmaması. Küləyin sürətinin 3-5 m/san. Çatması, 5m/san-dən çox olan soyuq küləklərin təkrarlanmasının 20% - dən çox olmaması. Çimərliklərdə dəniz suyunun temperaturunun 20-24 0 C təşkil etməsi və 17 0 C – dən az olan temperaturun olmaması. Qış turizm mövsümü idman tədbirləri və xizəklə gəzinti ilə bağlıdır. Burada qış turizmi üçün müəyyən edilən iqlim göstəriciləri aşağıdakı kimi dəyişir: - Qış mövsümündə qarın qalınlığının 30 sm az olmaması; - Orta aylıq temperaturun -5-dən - 15 0 C-yə qədər dəyişməsi. Həmçini qeyd olunan temperaturun mövsüm dövrünün 50% - dən çoxunu əhatə etməsi; - Güclü soyuq küləklərin təkrarlanmasının azlığı. Xüsusilə soyuq küləklərin sürətinin 10-15 m/san – dən az olması; İ qlimşünaslar isti və soyuq diskomfort şərait də ayırılar. İsti diskomfort şərait yuxarıda qeyd olunmuş iqlim elementlərindən yüksək olması ilə müəyyənləşir. Burada temperatur komfort şəraitindən 7-10 0 C 19 yüksək olması, komfort hədlərinə mane olan külək və rütubətlənmənin çoxluğu ilə müəyyənləşir. Soyuq diskomfortda isə komfort temperatur hədlərinin 5-8 0 C aşağı olması ilə müəyyənləşir. Soyuq diskomfort şərait yay aylarında temperaturun aşağı düşməsi ilə yanaşı rütubətlənmənin artması ilə də müəyyənləşə bilər. İ qlim komfortluğunun davametmə müddətinin mövsümlər üzrə dəyişməsi də ondan turizm və istirahət baxımından istifadənin hədlərini müəyyən etmiş olur. Bu baxımdan onun davametmə müddətinin öyrənilməsi turizm ehtiyatlarının qiymətləndirilməsi baxımından əhəmiyyətli sayılır. Buna görə də kurortoloqlar iqlim komfortluğundan mövsümlər üzrə istifadə hədlərinin tətbiq olunmasını təklif etmişlər: - Yay və qış turizm mövsümünün minimum 150 günə çatması. Burada 90 gün yay mövsümü, 60 gün qış mövsümü ayrılır. Belə ərazilərin turizm baxımından mənimsənilməsi orta əlverişli sayılır. - Turizm və istirahət mövsümlərində iqlim komfortluğunun 180 günə çatması. Belə ərazilər turizm baxımından əlverişli sayılır. - Turizm və istirahət mövsümündə iqlim komfortluğu maksimum 210-240 günə çatması. Belə hava şəraitində ilboyu istirahət və turizmin təşkili mümkündür. Ümumiyyətlə dünyanın əksər iqlim rayonlarında komfort hədlərin təkrarlanması və ondan istifadə müddəti müxtəlifdir. Bu baxımdan insanların istirahəti və sağlamlığı üçün ən əlverişli iqlim şəraiti yarıquraq xüsusiyyətlərə malik olan Aralıq dənizi iqlim rayonudur. Dünyanın məhşur iqlim kurortları və istirahət mərkəzləri Aralıq, Karib dənizi sahilləri, həmçinin Kaliforniya, Florida sahilləri, Avstraliya, Afrikanın cənub-qərbi, Braziliya, Cənubi və Cənub-Şərqi Asiyanın dəniz sahilləridir. Qeyd olunan ərazilərdə iqlim komfortluğu ilə yanaşı, landşaft ekzotikliyi ilə ə hatə olunması onun turizm və rekreasiya əhəmiyyətini artırmış olur. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|