Mövzu Turizm resurslarının öyrənilməsinin elmi-nəzəri əsasları Plan: 1
Təbiət abidələri xüsusiyyətlərinə görə
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
20 3. Təbiət abidələri xüsusiyyətlərinə görə aşağıdakılara bölünür : 1. Geoloji, geomorfoloji abidələr. Bu tip abidələr relyeflə birbaşa ə laqəli olub, qədim dağlardan və qalıq relyef formalarından ibarət olur. Belə təbiət abidələri dünyanın əksər ölkələrində yayılıb. Azərbaycanda buna misal olaraq Naxçıvanda İlandağ, Sarıdağ, Nəhəcər, Qazaxda Göyəzən, Aveydağ, Xızıda Dübrar, Beşbarmağı göstərmək olar. Həmçinin, Abşerondakı Məhəmmədli və Digah kəndlərin yaxınlığında metan qazının alovlanması, Binəqədidəki Bitium gölü, Astaradakı yanar bulağı qeyd etmək olar. 2. Hidroloji abidələr. Şəlalələr, hündür dağ gölləri, kanyonvari dərələr daxildir. Mucuq, Yeddi gözəl və s. Göllərdən – Göygöl, Batabat, Nohur və s. 3. Flora və fauna abidələr. Belə abidələrin relikt və endemik bitkilərin yayıldığı ərazilər, nadir landşaft abidələri daxildir. Landşaft ekzotikliyi ilə seçilən ərazilərin təsnifatında qeyd olunan xüsusiyyətlərlə yanaşı onların bir ərazidə yayılmasından asılı olaraq formalaşan bölgələrdə təbiət abidəsi kimi verilə bilər. Belə ki, hidroloji abidələrlə fauna abidələri müəyyən bir ərazidə kompleks cəmlənməsi ayrıca təbiət abidəsi kimi verilir. Məsələn: Quba rayonunda 70-dən çox təbiət abidəsi vardır ki, bunların da əsas hissəsi digər komponentlərlə qarşılıqlı ə laqədə formalaşıb; Təngaltı, Qızılqaya, Pirbənövşə. Təbiət abidələrinin yayıldığı ərazilər Balkan yarımadasında, Karpat və Alp dağlarında rast gəlir. Təbiət abidələrinin landşaft ekzotikliyi baxımdan qiymətləndirilməsində nəzərə alınan amilləri aşağıdakı kimi qruplaşdırırlar: 1. Mövcud təbiət abidələrinin yayıldığı bölgələrin ekoloji şəraiti və digər komponentlərlə birlikdə istifadə etmək imkanları. 2. Təbiət abidəsinin digər ətraf mühit komplekslərindən fərqlənmə dərəcəsinə görə qruplaşdırılması. 21 Burada ətraf mühiti ekoloji turizm baxımından istifadəsində təbiət abidələri mənimsənilməsi imkanları mövcud təbiət abidəsinin yerləşmə şə raiti nəzərə alınır. Məsələn: Quba rayonunda mövcud olan Xaltan, Cimi, Xaşı mineral suları mövcud rekreasiya turizm ehtiyatlarından kənarda yerləşməsi landşaft ekzotikliyi baxımdan qiymətini aşağı salır. Təbiət abidələri digər antropogen komplekslərlə istifadəsi zamanı onun dəyişdirilməsinin minimuma endirilməsi də daxildir. Landşaft ekzotikliyi ilə seçilən ərazilərin turizm baxımından-istirahət, turizm, dərketmə, qısamüddətli istirahət yerləri kimi istifadə olunur. Təbiət abidələri və landşaft ekzotikliyi ilə seçilən ölkələrə ABŞ, Meksika, Fransa, İtaliya, Ərəb ölkələri, Balkan ölkələrini və s. misal göstərmək olar. Turistlərin ən çox səfər etdiyi təbiət abidələrinə Qrand Kanyon, Niaqara şəlaləsi, Luara çayı sahilləri, Serbiya və xorvatiyadakı təbii mağaralar, İtaliyada sönmüş vulkan konusları, Çində dərin dərələri və s. qeyd etmək olar. Təbiət abidələrinin və landşaft ekzotikliyi ilə seçilən ərazilərin çoxunun Milli Parkların və təbii rezervatların ərazisində yerləşdiyinə görə onlardan turizm məqsədilə istifadə olunması yüksək səviyyədədir. Təbiət abidələrinin turizm məqsədilə istifadə olunmasının aşağıdakı istiqamətlərini qeyd etmək olar: - Dərketmə məqsədilə istifadə olunması. Təbiət abidələrinin və landşaft ekzotikliyi ilə seçilən ərazilərin dərketmə turlarında istifadə olunması daha çox yayılmışdır. Dərketmə məqsədilə təbiət abidələrindən istifadə üçün həmin abidələrə ekskursiya təşkil olunur. Həmçinin turizm bölgələrində təbiət abidələrinin olması bölgəyə istirahətə gələnlərin səyahətlərinin təşkilinə də imkan verir. Dərketmə turlarında təbiət abidələrinin unikallığı, ətraf landşaftla geniş təmasda olması onun əhəmiyyətini artırmaqla ondan istifadə edənlərin sayını artırmış olur. 22 - İdman turizmi məqsədilə təbiət abidələrindən istifadə olunması. Təbiət abidələrinə təşkil olunan turların birbaşa fiziki rekreasion fəaliyyətlə bağlı olması idman urlarının təşkili üçün əlverişli şərait yaradır. Belə idman turları alpinizm, su idman növlərindən, dayvinqdən və s. ibarət olur. Əksər hallarda təbiət abidələrindən idman turlarından istifadə ərazinin coğrafi şəraiti ilə bağlı olur. Belə ki, idman turlarının təbiət abidələri ilə əlaqləndirilməsi onun yerləşdiyi coğrafi şəraitdən, digər turizm ehtiyatları ilə birgə istifadə imkanlarından asılı olur. Misal üçün qeyd edək ki, təbiət abidəsi landşaft ekzotikliyi ilə seçilən ərazidə yerləşməsi, Milli Parklarda olması ondan kompleks turizm məqsədilə istifadəyə şərait yaradır. Məsələn: ABŞ – da Qrand – Kanyon. - Təbiət abidələrindən və landşaft ekzotikliyi ilə seçilən ərazilərdən ekoloji maarifləndirmə, ekoturizm məqsədilə istifadə. Təbiət abidələrindən ekoturizm məqsədilə istifadə olunması daha çox Milli Parklarda mümkün olur. Belə ki, təbiət abidələri Milli Parklarda olduqda ondan istifadə edənlərin sayı artır ki, bu da ekoturizmin təşkilində istifadə olunmasına imkan verir. Bununla yanaşı, Milli Parklarda olan təbiət abidələrinin qorunması və öz orijinallığının saxlanması ondan istifadə edənlərin sayını artırmış olur. Milli Parklarda təbiət abidələrindən ekoloji maarifləndirmə məqsədilə istifadə olunmasına imkan verir. Bu məqsədlə Milli Parka gələn turistlərin müxtəlif yaş seqmentlərini ə hatə etməsi ekoloji maarifləndirmə üçün əlverişli şərait yaradır. Məktəblilərin belə turlarda iştirakında Milli Parklardakı təbiət abidələrinin əvəzsiz rolu vardır. Belə ki, məktəblilər ətraf ərazilərlə və təbiətin möcüzələri ilə birbaşa təmasda olurlar. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|