Mübariz Xəlilov, Nazlı Həsənova

 
8.5. 
Açıq sistemlərin qarşılıqlı təsir modeli (OSI) 
 
1983-
cü ildə Beynalxalq Standartlaşma İnstitutu tərəfindən şəbəkələrin 
qarşılıqlı əlaqələrin əsası olan 
ISO/OSI (ISO – International Standard 
Organization, OSI – Open Systems Interconnection)
model yarad
ıldı. 
OSI (Open System Interconnection-
Qarşılıqlı əlaqəli açıq sistem) modeli 
müasir kompüter şəbəkələrinin əsasını təşkil edir. 
OSI modeli ac
ıq sistemlərin qarşılıqlı əlaqələrinə xidmət edərək, sistemin 
müxtəlif əlaqə səviyyələrini təyin edir, onlara standart adlar verərək hər bir 
səviyyədə hansı funksiyanı yerinə yetirməsini göstərir. 
OSI modelində hər bir qarşılıqlı əlaqə vasitələri 7 səviyyəyə bölünür. 
•
Fiziki səviyyə (Physical layer) 
•
Kanal səviyyəsi (Data Link) 
•
Şəbəkə səviyyəsi (Network layer) 
•
Nəqliyyat səviyyəsi (Transport layer) 
•
 
Seans səviyyəsi (Session layer) 
•
 
Təqdimetmə səviyyəsi (Prezentation layer) 
•
 
Tətbiqi səviyyə (Application Layer) 
Fiziki səviyyə 
fiziki əlaqə kanalında informasiyanın (bitlərin) ötürülməsi 
ilə xarakterizə olunur. Fiziki əlaqə kanalı kimi, koaksal kabel, burulmuş qoşa 
kabel, optik lifli 
kabel və s. nəzərdə tutulur. Bu səviyyədə elektrik siqnallarının, 
məsələn gərginlik və ya cərəyanın ötürülmə siqnallarının səviyyəsi, kodlaşdırma 
tipi, siqnallar
ın ötürülmə sürəti və s. təyin edilir. Misal olaraq, Ethernet 
şəbəkəsində fiziki səviyyənin protokolu
10Base-T
təşkil edir. 
Kanal səviyyəsinin 
funksiyası rabitə kanalında giriş-çıxış 
informasiyasının idarəsindən ibarətdir. Bu səviyyədə ötürülmə mühiti, səhvlər 
təyin edilir və səhvlərin düzəlişi yoxlanılır. Bunun üçün informasiya bitləri 
kadrlarda (frame) qruplaşdırılır. Kanal səviyyəsi hər bir kadrın düzgunlüyünü 
təyin edir. Kadrların yoxlayici cəmini hesablayaraq onu hər bir kadrın sonuna 
əlavə edir. Qəbuledicidə yoxlayıcı cəm hesablanır. Onlar eyni olduqda 
informasiya qəbul edilir. Səhvlər təyin edildikdə isə ötürmə təkrar icra olunur. 
Kanal səviyyəsinin protokolları -