Mübariz Xəlilov, Nazlı Həsənova

 
1.6. 
Yaddaş qurğuları 
 
Yaddaş qurğuları 2 qrupa bölünür: 
1.
Daxili yaddaş qurğuları. 
 
2.Xarici yaddaş qurğuları. 
Daxili yaddaş qurğuları aşağıdakılardan ibarətdir: 
1)
 
Əməli yaddaş (RAM) 
2)
 
Keş yaddaş 
3)
 
Daimi yaddaş (ROM) 
4)
 
Reqistr yaddaş. 
Əməli yaddaş (RAM- operativ)-
kompüter işləyən zaman 
məlumatın müvəqqəti saxlanması, daxil edilməsi,
işlənməsi, 
ötürülməsi üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi qurğudur. Kompüter 
elektrik şəbəkəsinə qoşulduqda informasiyalar-proqramlar 
HDD-
dən əməli yaddaşa yüklənir, 
kompüter söndürül-
dükdə informasiyalar əməli yaddaşdan silinir
, yəni 
müvəqqəti yaddaşdır. 
Rezident 
proqramlar əməli yaddaşda daima saxlanan 
proqramlard
ır və məlumatların ilkin olaraq əməli yaddaşa yüklənməsini təmin 
edir. 
 
Keş (gizli) 
yaddaş prossesorun daxilində yerləşir, prosessorla əməli yaddas 
arasında verilənlərin sürətli mübadiləsini təmin edir, yəni bufer yaddaş rolunu 
oynayır. Əməli yaddaşada yer çatmadıqda bəzi əməliyyatlar
keş yaddaşa köçürülür, əməli yaddaşda yer boşalır və sistem sürətlə işləyir. 
Keş yaddaş sistemin işinin sürətini artırmaq 
üçündür. Kompüter
lərdə keş 
yaddaşın iki növündən istifadə edilir: daxili və xarici. 
Xarici keş yaddaşı müxtəlif mikrosxemlər üzərində yığılır və operativ 
yaddaşın işini sürətləndirməyə xidmət edir. 
Daxili keş yaddaş isə mikroprosessorun daxilində 
yerləşərək mikroprosessorun daxilindəki registrlərin işini 
sürətləndirir. Belə keş yaddaşlardan ilk dəfə 80486 
mikroprosessorlarında istifadə edilmişdir.