Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
309 Ombudsman Qurumunun Rolu maq, şübhəliləri sorğulamaq üçün həbs etmək kimi bu işə müdaxilə edəcək səlahiyyətləri yoxdur. Bu funksiyalar mühüm resurslar tələb edir və Ombuds- man institututunun imkanları xaricindədir. Ombudsman ofi sinin əsas funksi- yası iki hissədən ibarətdir: hökümətin fəaliyyəti və göstərdiyi xidmətlə bağlı vətəndaşlardan gələn şikayətlərə baxmaq; və hökümət boyunca və ya konkret idarələrdə baş verən sistemli problemləri özəl təşəbbüsləri ilə araşdırmaq. 173
Buna baxmayaraq, bütövlükdə yanaşma çərçivəsində korrupsiyalı prak- tikalara qarşı mübarizədə Ombudsman İnstitutunun rolu aşağıdakı dəyər və imkanlar üzərində qurulur: • Ombudsman institutunun özünün mövcudluğu və müdafi ə sistemində çalışan istənilən qadın və kişinin, icra orqanlarının fəaliyyəti nəticəsində meydana çıxan istənilən problemlə bağlı ombudsmanla əlaqədə olmaq hüququ siyasi,idarəetmə və hərbi sahədə çalışanlara qanuni əsaslarla və dürüst hərəkət etmələri üçün güclü arqumentdır. • Komanda ierarxiyasından asılı olmayan bu cür təşkilatın hərbi institu- tun daxilində olması, korrupsiya mümkündür və korrupsiya danılmaz faktdır düşüncələri üçün alternativlik hissləri yaranır. Hərbi təşkilatda çalışan adamların seçimləri vardır və onlar korrupsiyalı davranışın şa- hidi olarlarsa, təşkilatın prosedur tələblərinə görə səslərini çıxartmalı- dırlar. • Ombudsmana çıxışın asan olması hüquqi,administrativ və ya hərbi sanksiyalardan kənarda qalan “kiçik” korrupsiya halları ilə məşğul ol- mağa imkan yaradır. Lakin bu cür kiçik hallar elə viruslardır ki, az zaman içində hərbi sistem kimi möhkəm sistemləri də çürüdür. • Ombudsman idarələrinin bütün müdafi ə xarakterli qərar-qəbul etmə proseslərini, yəni faktiki olaraq hökümətin fəaliyyətinin çox hissəsini həm sistemli, həm də qabaqcadan elan etmədən çoxlu sayda informasi- ya mənbələrindən istifadə etməklə öyrənmək potensialı, bu işlə məşğul olanlara daimi xatırlatmadır ki,onların fəaliyyətləri həm daxildən, həm də kənardan müşahidə edilir və qərar-qəbul etmə və icra proseslərinin istənilən səviyyəsində hər hansı korrupsiya halı və ya korrupsiyaya cəhd həyəcan siqnalı yarada bilər. • Ombudsmanın gizli sənədlərə və təsislərə çıxışı, korrupsiyalı işlər görmək üçün sənədləri, dəlilləri və prosedurları saxtalaşdırmaq cəhdlərinə yönələn, güclü çəkindirici amildir. • Ombudsmanın gördüyü işlərin ictimaiyyətə açıq olması və korrupsi- 173
Con MkMillanın BMT anti-Korrupsiya Tədbirləri, Qabaqcıl İdarəçilik və İnsan Hüquqları Konfransında çıxışından hissələr, Polşa, 8-9 Noyabr 2006. 310 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu yaya və ya başqa qanunsuz fəaliyyətə qurşanmış siyasi, hərbi və mülki şəxslərin adlarını elan etmək imkanının olması, istisnasız olaraq, hər bir qulluqçuya öz karyeralarını və şərəfl ərini riskdə qoymamaları üçün korrupsiyadan uzaq durma xəbərdarlığıdır. • Təkcə hərbi qulluqçuların deyil, hər bir vətəndaşın ombudsman idarəsinin diqqətini hərbi məsələlərə cəlb etmək hüququnun ol- ması faktı, cəmiyyət ilə ordu arasında mülki dürüstlük hissi yaradır (təhlükəsizliyin istifadəçiləri və milli müdafi ənin aparıcıları)və bu da birləşmiş milli dürüstlüyün bir dirəyidir. Beləliklə,müdafi ə sektoru üzrə ombudsman bu təşkilatı sağlam saxlamaq üçün mühüm rol oynayır, idarəçiliyi və fəaliyyəti təkmilləşdirməyə kömək edir və sistemli olaraq hərbçilərin ən yüksək peşəkar standartlara və sosial və milli dürüstlüyün yetginliynə uyğun olaraq xarakter və mənəviyyatın artırılmasına kömək edir. Con MkMillanın(John McMillan)qeyd etdiyi kimi, “Çoxlu sayda ombudsman idarələri, şikayətlərə baxmaq prinsiplərinə görə,məlumat azadlı- ğı ilə və korrupsiya haqda xəbər verənləri qorumaq prinsiplərinə görə özlərini mübariz bir təşkilat kimi görürlər. Bütün bunlar demokratik dəyərlərin ay- rilmaz hissəsidir və hökümət sistemini möhkəmlədən və korrupsiyaya və zərərverici digər praktikalara qarşı maneə və xəbərdarlıqdır”. 174 Korrupsiyaya qarşı mübarizədə dünya təcrübəsindən çıxan bir mü- hüm dərs ondan ibarətdir ki, sosial,siyasi və iqtisadi islahatları cəmləşdirən çoxsahəli strategiyanın, milli dürüstlük sisteminin möhkəmlənməsi ilə uğur qazanmaq ehtimalı tədricən aparılan anti-korrupsiya tədbirlərinin nə cür qətiyyətli və vacib olmasından asılı olmayaraq daha böyükdür 175 . Beləliklə, müdafi ə sektorunda ombudsman institutunun yaranması istənilən anti-kor- rupsiya strategiyasının mühüm bir hissəsidir. Dünya boyunca, heç bir iki eyni model yoxdur. (Bax Haşiyə 19.5-də Ombudsmanlıq konsepsiyasının daha konkret həyata keçirilməsi nümunəsi verilir). Ombudsmanlıq modelinin həyata kecirilməsi o zaman uğurlu olur ki, bu model onun yaradılması üçün qoyulmuş tələbləri həyata keçirməyə uyğun qurulsun. Buna baxmayaraq hər hansı ölkə və ya Müdafi ə Nazirliyi özünün ombudsman institutunu qurarkən, müxtəlif ölkələrin hərbi ombudsmanlarından və müxtəlif modellərdən əldə olunan bir çox müsbət təcrübələri ümumiləşdirərək, istifadə edə bilər. •
174 İbid
175 Rick Stapenhurst and Sahr John Kpundeh, Curbing Corruption: Toward a Model for Building National Integrity (Washington, DC: World Bank, 1999). Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|