MüƏLLİF: ustad şƏHİd müRTƏza müTƏHHƏRİ TƏRCÜMƏ edəN: İslamşÜnas ağabala mehdiyev kitabın adı: Kamil insan

«Allahı unutduqları üçün Allahın da onları özlərinə unutdurduğu kimsələrə 
bənzəməyin! Onlar fasiqlərdir!»
Bəli, Allahı unudan özünü unudub. İnsan Allahını tapanda özünü tapır, Onu unudanda 
isə özünü də unudur. Qur
᾽
an eksistansializmin sözlərinin əksini buyurub. Onlar deyirlər ki, insanın diqqəti Allaha 
yönəldikdə o, Allahdan agah olaraq özünü unudur. Qur
᾽
an isə buyurur ki, insan yalnız Allahdan agah və xəbərdar 
olanda özündən xəbərdar ola bilər. Bu, Qur
᾽
anın ən ali və dəqiq insani və psixoloji mətləblərindəndir və doğrudan da 
çox heyrətləndirici məsələdir.
Qur
᾽
an deyir ki, insan bə
᾽
zən özünü unudur. Bu ilahi kitabın buyurduğu mətləblərə əsasən ən böyük məğlubiyyət 
və uduzmaq bütün pullarını, var-yoxunu və ya namusunu uduzmaq deyildir, ən böyük uduzan özünü uduzmuş şəxsdir. 
İnsan özünü uduzanda hər şeyini uduzmuş olur. Bəli, insanın özünü uduzması onun hər şeyini uduzması deməkdir.
İbadətin fəlsəfəsi nədir? İbadətin fəlsəfəsi insanın özünü tapmaq üçün Allahı tapmasıdır; Qur
᾽
anın buyurduğu kimi 
özünü həqiqi mə
᾽
nada tapmaq və özündən xəbərdar olmaqdır. Bəşəriyyət bu mətləbi hələ ki, dərk edə bilməyib və bunu 
yalnız islam məktəbindən ilham alan şəxslər dərk ediblər. Siz əgər islam dünyasında Mühyiddin Ərəbinin peyda olaraq 
insanın özündən agahlığını təfsir etməsini görürsünüzsə və bu bəhsi ondan sonra Mövləvi və digər şagirdlərin davam 
etdirməsini müşahidə edirsinizsə, nəzərə almalısınız ki, onlar Qur
᾽
andan altı yüz il sonra gəlib və bu ilahi kitabdan 
ilham alıblar. Əlbəttə onlar Qur
᾽
andan altı yüz il sonra gəliblərsə də, müasir filosoflardan 700 il qabaq olmaq iftixarına 
da malikdirlər.
Mövləvi, insanın özünüdərk və şüurun ilahi agahlıqdan ayrı olmaması barəsində belə deyib:
İqtizayi can çe ey del agəhist