Müəllim məsələsi yalnız bizim deyil, hər bir millətin ölüm-dirim məsələsidir

Məktəbəqədər təhsil standartlarında inkişafetdirici mühitin təşkilinə qoyulan tələbləri.

İnkişafetdirici təlim mühiti uşaqların təfəkkür, sosial, emosional, fiziki və yaradıcı inkişafına böyük təsir göstərir. Tərbiyəçi-müəllimlər fiziki və psixoloji baxımdan təhlükəsiz və həvəsləndirici mühit yaradaraq uşaqların müstəqil və qrup layihələri, oyun, müxtəlif vasitələr və digər uşaqlarla və böyüklərlə qarşılıqlı əlaqə vasitəsilə inkişafı dəstəkləyirlər. Uşaqyönümlü mühitin yaradılması işində aşağıdakı prinsiplər nəzərə alınmalıdır:

• Uşaqların ətraf mühitdə olan əşyalar və onları əhatə edən insanlarla qarşılıqlı əlaqə quraraq öyrənməsi və biliklər qazanması.
• Uşaqların inkişafını və öyrənməsini təmin etmək üçün onların maraq, ehtiyac və güclü tərəflərinin nəzərə alınması.
İnkişafetdirici mühitin daxili (uşaq bağçasının və qrupun daxili mühiti) və xarici (uşaq bağçasının həyətyanı sahəsi) kimi 2 tipi mövcuddur.
Daxili inkişafetdirici mühit: Fəaliyyət mərkəzləri belə mühitin yaradılması üçün əsas vasitədir. Belə mühit uşağın maraq (müxtəlif mərkəzlər və müxtəlif materiallar) və ehtiyaclarına (uşağın fəaliyyət mərkəzini seçmək imkanı) uyğun təlimi təcrübədə həyata keçirməyə imkan verir.
Xarici inkişafetdirici mühit: Uşaq bağçasının sahəsi daxili məkanda mümkün olmayan imkanları təmin etməlidir
Əşyavi - məkan mühiti inkişaf etdirməklə təmin edilməlidir:

• 
  uşaqlar və böyüklər arasında ünsiyyət və əməkdaşlıq etmək imkanı
  
• 
  uşaqların motor fəaliyyəti imkanı
  
  • 
    təklikdə qalmaq üçün fürsət
    

İnkişaf edən əşyavi-məkan mühiti təmin etməlidir (şəkil 1) :

• 
  müxtəlif təhsil proqramlarının həyata keçirilməsi;
  
• 
  inklüziv təhsil təşkil edildikdə-onun üçün zəruri şərait;
  
• 
  təhsil fəaliyyətinin həyata keçirildiyi milli-mədəni, iqlim şəraitinin nəzərdən keçirilməsi; uşaqların yaş xüsusiyyətlərini nəzərə alınması.
  

Təhsil məkanının inkişaf edən təhsil mühiti kimi çıxış etməsi üçün ona daxil olan komponentlərin qarşılıqlı təsiri zamanı müəyyən xüsusiyyətləri əldə etməlidir:

• 
  təhsil strukturlarının şəxsiyyətin, ətraf mühitin, cəmiyyətin dəyişən ehtiyaclarına uyğun olaraq sürətlə yenidən qurulma qabiliyyətini ifadə edən çeviklik;
  
• 
  daxil olan elementlərin fəaliyyətində qarşılıqlı fəaliyyət və ardıcıllıq vasitəsilə ifadə olunan davamlılıq;
  
• 
  əhalinin təhsil xidmətlərinə olan tələbata uyğun olaraq inkişaf mühitinin dəyişməsini nəzərdə tutan variativlik;
  
• 
  ona daxil olan strukturların qarşılıqlı fəaliyyətinin gücləndirilməsi vasitəsi ilə tərbiyə məsələlərinin həllini təmin edən inteqrasiya;
  
• 
  təhsilin bütün subyektlərinin idarəetmədə geniş iştirakını, təlim, tərbiyə və qarşılıqlı fəaliyyət formalarının demokratikləşdirilmə-sini nəzərdə tutan açıqlıq;
  

İdeal olaraq, uşaq bağçası uşaq üçün təbii və real həyatın axdığı mühiti təqdim edir ki, bu da bir-biri ilə bağlı iki mühüm problemin həllinə zəmin yaradır. Bir tərəfdən, təlim-tərbiyə vəziyyətlərini uşaq həyatının reallıqlarına maksimum yaxınlaşdırır ki, bu da uşaqların şəxsi qəbul etməsinə kömək edir; digər tərəfdən, uşağın insanın sosial varlığına maksimum yaxın olan vəziyyətlərdə hərəkət etməyi və ünsiyyət qurmasını öyrədir.
Xüsusi şəkildə təşkil edilmiş mühitaşağıdakı təliblərə uyğun olmalıdır:

• 
  uşağın özünü öyrətməyə qabiliyyətinin inkişafına müsbət təsir göstərir
  
• 
  stimulyator rolunda çıxış edir
  
• 
  şəxsi inkişafı zənginləşdirir
  
• 
  müxtəlif qabiliyyətlərin erkən təzahürünə kömək edir
  

Məktəbəqədər təhsil müəssisəsinin əsas ümumtəhsil proqramının strukturuna standartların tələblərinə uyğun olaraq, ətraf mühit ( şəkil 2):

• 
  təhsilil inkişafı prinsipinə uyğun olmalıdır, bu prinsipin məqsədi isə - uşağın inkişafıdır;
  
• 
  elmi əsaslandırma və praktik tətbiqetmə prinsiplərini birləşdir;
  
• 
  tamlıq, zərurət və yetərliliyin (kafilik) meyarlarına cavab verir(qoyulmuş təhsil məqsəd və vəzifələri yalnız zəruri və kifayət qədər material üzərində həll etməyə, ağlabatan minimuma maksimal yaxınlaşmağa imkan vermək)
  
• 
  uşaqların yaş imkanlarına və xüsusiyyətlərinə, təhsil sahələrinin spesifikasına və imkanlarına uyğun olaraq təhsil sahələrinin inteqrasiyasını təmin etmək, təhsil prosesinin kompleks-tematik prinsipinə əsaslanmaq;
  
• 
  böyüklərin və uşaqların birgə fəaliyyətində proqram təhsil vəzifələrinin həllinə və uşaqların müstəqil fəaliyyətinə yalnız birbaşa təhsil fəaliyyəti çərçivəsində deyil, həm də məktəbəqədər təhsilin spesifikasına uyğun olaraq rejim anları keçirmək;
  
• 
  müəllim və uşaq arasında yaşa uyğun qarşılıqlı əlaqə formaları üzrə tədris prosesinin qurulmas;
  
• 
  yaş, gender, fərdi tələbatlar, maraq və qabiliyyətlər nəzərə alınmaqla uşaqların oyun fəaliyyətinin dəstəklənməsi və inkişafı üçün şərait tam şəkildə təmin edilməlidir.