MüƏLLİm peşƏkarliği və pedaqoji SƏRİŞTƏLİLİYİn müASİr problemləRİ
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.3. Mü əllimin pedaqoji peşə mədəniyyətinin formalaşması yolları Son ill ər istər yaxın və uzaq xarici ölkələrdə, istərsə də bizim respublikamızda nəzəri pedaqogika sahəsində xeyli tədqi- qat lar aparılmış və bir sıra maraqlı nəticələr əldə edilmişdir. Lakin t əhsil prosesində yeni informasiya texnologiyaların tət- biqi, t əlim prosesində kompyuter texnologiyasından istifadənin genişlənməsi, yeni-yeni təlim metodlarının yaranması, praktik f əaliyyətdə müsbət xarici təcrübəyə geniş yer verilməsi nəzəri pedaqogika il ə praktik pedaqogikanın yaxınlaşmasında məsafə- nin azaldılmasına o qədər də təsir göstərə bilməmişdir. Nəzəri t ədqiqat nəticələrinin praktikaya tətbiqi heç də sürət tapa bilmə- mişdir. Lakin bu proses praktik pedaqoji fəaliyyəti ləngidə bil- m əmiş, praktika nəzəriyyədən önə keçərək bir növ onu qabaq- lamışdır. Paradoksal hal onda özünü göstərir ki, pedaqoji nəzə- 80 riyy ə ləng inkişaf etməkdə olduğu halda, təlim və tərbiyənin metodika v ə texnologiyası daha da zənginləşmişdir. Məktəblər- d ə yeni pedaqoji texnologiyaların tətbiqi nəticəsində əldə olunan nailiyy ətlər, xeyli sayda novator praktik müəllimlərin olması, yenilikl ərlə işləyən müəllimlərin sayının ilbəil artması bunu dem əyə əsas verir ki, nəzəri pedaqogika ilə praktik pedaqogika- nınuzlaşdırılmasına, praktik yeniliklərin elmi-nəzəri cəhətdən əsaslandırılması nəticəsində onların bir-biri ilə daha sıx bağlan- ma sına və əlaqələndirilməsinə kəskin ehtiyac vardır. Bütün bunlar v ə bu kimi hallar müəllimlərin pedaqoji peşə mədəniyyə- ti nin formalaşdırılması üçün yeni-yeni yolların və texnologi- yaların tətbiqini tələb edir. Mü əllimin pedaqoji fəaliyyəti olduqca mürəkkəb texnoloji prosesl ərin həyata keçirilməsi ilə xarakterizə olunur. Bu proses- l ərin zənginliyi pedaqoji prosesin tamlığına və bütövlüyünə g ətirib çıxarır ki, bu da ayrı-ayrı müəllimlərin peşəkarlığının f ərdi və fərqli cəhətləri kimi özünü göstərir. Mü əllimin pedaqoji peşə mədəniyyəti müəllimin yaradıcı f əaliyyəti ilə sıx surətdə əlaqədardır. Müəllim pedaqoji fəaliy- y ətə yaradıcılıqla yanaşdıqda, ona yaradıcı münasibət bəslədikdə bunlar h əm onun peşə funksiyasının reallaşmasında, həm də müxt əlif texnoloji əməliyyatların yerinə yetirilməsində yüksək n əticələrə səbəb olur, pedaqoji fəaliyyət dəyər səviyyəsinə yüks əlir. Yaradıcı axtarışların nəticəsi olan texnoloji yeniliklər pedaqoji f əaliyyəti daha da məzmunlu və məqsədyönlü edir. Pedaqoji peşə mədəniyyətinin formalaşması bir sıra amill ərləsəciyyələnir. Bunlar müəllimin ümumi mədəniyyətin- d ən başlayaraq, onun bilik, bacarıq və vərdişlərini əhatə etməklə mü əllim şəxsiyyətinin tamlığında özünü büruzə verir. Müəllim bir etalon şəxsiyyət kimi istər təlim-təhsil prosesində, istərsə də dig ər fəaliyyət zamanı öz hərəkət və davranışını, danışığını, ünsiyy ət tərzini nizamlamağı bacarmalı, bu bacarıqlardanyüksək s əviyyədə reallaşmasına nail olmalıdır. Mü əllim fəaliyyətinin nəticəsi (o, istər yüksək, ali səviyyə- 81 d ə olsun, istərsə dəaşağı), yetişdirdiyi, tərbiyə etdiyi şagirdlərin biliyind ə, bacarığında, vərdişlərində, davranışlarında və fəaliy- y ətlərində əks olunur. Buna görədə müəllim fəaliyyətinin nəticə- sini qiym ətləndirmək üçün ən yaxşı meyar şagirdlərin fəaliyyət göst əricisidır. Mü əllimin öz şagirdləri qarşısında fəaliyyətinə yaradıcı münasib ət göstərməsi bir tərəfdən təlim nəticələrinə müsbət təsir göst ərirsə, digər tərəfdən müəllimi şagirdlərin gözü qarşısında daha da böyüdür, hörm ətli edir. Müəlimin belə işgüzar fəaliyyəti onun peşəkarlığını göstərməklə yanaşı, şagirdlərdə öyrənmə h əvəsini daha da artırır, onları təlimə ruhlandırır. Mü əllimin pedaqoji bacarığı və qabiliyyəti, həmçinin usta- lıq və peşəkarlığı onun məhz pedaqoji prosesdə iştirakı, şagird- l ərlə bilavasitə qarşılığlı təsiri prosesində meydana çıxır. Bu zaman onun peşə mədəniyyətinin səviyyəsi də aydın görünür. Mü əllim uşaqlarla necə davranır, ünsiyyətin hansı tərzindən isti- fad ə edir, zəif şagirdlərə münasibəti necədir, uşaqların inkişafını nec ə istiqamətləndirir, sinifdə işgüzar şərait, nikbin emosional fon yarada bilirmi, sinfin idar ə olunmasında hansı səviyyələr özünü göst ərir, gözlənilməz situasiyalarda necə hərəkət edir, hansı yaradıcı priyomlardan istifadə edə bilir və s. Mü əllimin pedaqoji peşə mədəniyyətinin əsas göstəricilə- rind ən biri onun standart metod və vasitələrdən əlavə, yaradıcı priyomlardan, xüsus ən də ənənəvi metod və priyomlar səmərə verm ədikdə qeyri-standart metodlardan nə dərəcədə, hansı s əviyyədə istifadə edə bilməsidir.İnnovasiyalar, şəraiti düzgün qiym ətləndirmə, çevik və yaradıcı pedaqoji təfəkkür, şagirdlərin psixoloji xüsusiyy ətlərinə, hər bir yaş dövrünün xüsusiyyətlə- rin ə, böhranlı hallara dərindən bələdlilik kimi məsələlər burada mühüm rol oynayır. Pedaqoji peşə mədəniyyəti nə birdən-birə yaranır, nə də mü əllimlik diplomu ilə birgə verilir. Buna inqilabla, yəni birdən- bir ə nail olmaq da mümkün deyildir. O, müəllimin pedaqoji f əaliyyəti ilə yanaşı gedərək, onun işgüzarlığı, pedaqoji peşəyə 82 olan sevgisi, yaradıcı pedaqoji təfəkkürə malik olması ilə müşayət olunur. Eyni zamanda, burada işgüzar mühitin yaradıl- ma sı, yaradıcılıq üçün münbit şəraitin olması, kollektivdə müs- b ət psixoloji iqlimin olması və digər bir sıra obyektiv və subyek- tiv amill ər də mühüm rol oynayır. Müəllimin pedaqoji yaradıcı- lığına stimul verən belə amillər həm də pedaqoji peşə mədəniy- y əti ilə müşayət olunduqda daha səmərəli nəticələrə səbəb olur. Bu baxımdan müəllimin pedaqoji peşə mədəniyyətinin formalaşmasının aşağıdakı göstəricilərini qeyd etmək olar: Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|