Mühazirə 1 Azərbaycan dili və onun ünsiyyət imkanları

İşgüzar kommunikasiyada etiket qaydaları. Cəmiyyətdəki etiket qaydaları bir insanın ola biləcəyi bütün vəziyyətlərdə davranmaq qabiliyyətidir. Bu normalara əməl olunmadan, siyasi, iqtisadi, mədəni və ailə münasibətləri mümkün deyildir, çünki insanlar bir-birlərinə fikir vermədən, özlərinə müəyyən məhdudiyyətlər qoymadan mövcud ola bilməzlər. Etiket qaydaları ictimai həyatın bütün sahələrində - işdə, gündəlik həyatda, şəxsi, ailə və beynəlxalq münasibətlərdə insan davranışlarını tənzimləyir. Son zamanlarda işgüzar münasibətlərin etikası getdikcə daha çox diqqət çəkir. İşəgötürənlər, kadr seçimi və işə qəbul zamanı, habelə birbaşa peşə rolunu yerinə yetirən işçilərin iş və şəxsi münasibətlərinin etikasına daha çox diqqət yetirirlər. Etiket ünsiyyəti düzgün istiqamətə yönəldir, idarəçilərin və tabeliyindəki şəxslərin peşə fəaliyyətini müvafiq standartlar, qaydalar, normalarla təmin edir

İş etiketi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Etiket çoxdan işgüzar ünsiyyətin ayrılmaz hissəsi olmağa başladı. İş etikası etikanın tərkib hissələrindən biridir.

İşgüzar ünsiyyət etiketinə və mədəniyyətinə riayət etmək nə üçün vacibdir?

İş etiketi hər həftə işləmək məcburiyyətində qalanlar üçün açıq və açıq olmayan qaydalar toplusudur. İş etiketi işgüzar kommunikasiya və işgüzar əlaqələr sahəsində müəyyən bir qaydadır. Ünsiyyət qurma imkanı olmadan işgüzar əlaqələr qurmaq mümkün deyil. Nəzakət qaydalarına hörmət etmək və söhbəti düzgün apara bilmək iş əlaqəsi yaratmaq üçün vacibdir. Bir sözlə, iş etiketinə riayət etmədən seçilmiş fəaliyyət sahəsində uğur əldə etmək mümkün deyil.

İşgüzar ünsiyyətin bir hissəsi kimi nitq etiketi tərəfdaşlara və ya işçilərə daha effektiv qarşılıqlı əlaqədə olmağa kömək edir. İş etikasına riayət etmək uğurlu komandanın təməlidir. Peşəkar etika və qarşılıqlı hörmət qaydaları üzərində qurulan münasibətlər rahat iş mühiti və komandada motivasiya yaradır. Buna riayət etmək bütün kollektivin və bütövlükdə hər bir işçinin işini xeyli asanlaşdırır, çünki ümumi qəbul edilmiş nümunələrə uyğun hərəkət etmək daha asan və daha sürətli olur. Bununla işçilər bir-birlərindən nə gözləyəcəklərini biləcəklər.

İş etiketinin əsas funksiyası insanlar arasında qarşılıqlı anlaşmanı təşviq edən qaydaların formalaşdırılmasıdır. İkinci ən vacib məqam rahatlıq, yəni məqsədəuyğunluq və praktiklikdir. Kiçiklərdən başlayaraq ən ümumi qaydalara qədər iş etiketi gündəlik həyata yaxın bir sistemdir. Axı, etiketin ən vacib prinsipi budur: etiket qaydasında hərəkət etmək adət olduğu üçün deyil, daha uyğun, rahat, başqalarına və özünə hörmətli olduğu üçün lazımdır.

İş etikasına riayət etmək təşkilatın imiçinə və işgüzar fəaliyyətinə nə kimi təsir göstərir?

İş etikası şirkət imicini yaratmaq üçün əsas "vasitələrdən" biridir. Müasir biznesdə şirkətin siması mühüm rol oynayır. İş etiketinə hörmət edilməyən təşkilatlar çox şey itirirlər. İş etiketinin normaya çevrildiyi yerdə daha yüksək məhsuldarlıq, daha yaxşı nəticələr əldə edilir. Dünyadakı bütün sahibkarlar işin əsas şərtlərini bilirlər: yaxşı davranış sərfəlidir. İş etiketinin müşahidə olunduğu şirkətlə işləmək daha xoşdur.

Sivil bir bazar inkişaf etdirərək, müasir sahibkarlar bilməlidirlər ki, bazar dünyasında özlərini qurmaq istəyənlərin yalnız 10-15% -i məqsədlərinə çatır. İş yalnız iqtisadi əsaslarla deyil, həm də etik əsaslarla aparılır. Və yalnız iş etiket qaydalarına əməl etmək, işdə uğur qazanmağın açarıdır. Başqa sözlə, iş etiket qaydalarına riayət etmək peşəkarlığınızın zəruri elementlərindən biridir

Bundan əlavə, iş etikasının işlənməsinin mənəvi tərəfi məhsuldarlığa da təsir göstərir: iş yerində özünü rahat hiss edən bir işçi daha çox şirkətə sadiq olacaq və daha yaxşısını etməyə çalışacaqdır. Etik işgüzar ünsiyyətə riayət etməklə yaradılan xoş ab-hava işçiləri işlərində mükəmməl olmağa çalışdırır. Buna görə, rəhbər vəzifələrdə olan insanların ilk növbədə işgüzar ünsiyyət etik qaydalarına riayət etmələri vacibdir. Bütün şirkətin səmərəli işi liderin özünütərbiyəsindən başlayır. Yalnız özünüzü idarə etməyi öyrənməklə digər insanları idarə edə bilərsiniz.

Peşəkar bir mühitdə bütün ünsiyyət qaydalarına və normalarına riayət etmək həmkarları arasında hörmət və nüfuzu təmin edir. Bir sözün, jestin, duruşun və digər etik işarənin düzgün seçilməsi, məqsədəuyğunluğu və vaxtında olması insanın işgüzar və şəxsi keyfiyyətlərini ən yaxşı tərəfdən ortaya qoyur. Ofisdə, dövlət qurumunda iş etiket qaydaları hər zaman işə gəlməyinizi, bütün tapşırıqları vaxtında yerinə yetirməyinizi tələb edir. Etiketin əsas qaydalarını bilməmək bir çox problemlər yaradır və bəzən karyeranın korlanmasına səbəb olur.

İş həyatından bir nümunəyə diqqət yetirək. Dəqiqlik və məsuliyyət mədəniyyətin əsas prinsiplərindən və iş etikasının əsas tələblərindən biridir. Vaxtını necə idarə etməyi bilməyən, işə, iclaslara və konfranslara gec qalan insanlar son dərəcə mənfi təəssürat buraxırlar. Müasir insanların günü sanki dəqiqələrlə təyin olunur: vaxt təkcə sizin üçün deyil, həm də iş yoldaşları, həmkarları və tabeliyində olanlar üçün dəyərlidir. 5 dəqiqədən çox gecikmə iş etikasının kobud şəkildə pozulması kimi qiymətləndirilir. Hətta ən səmimi üzrlər də düzəliş edə bilməz.

İş etiket qaydalarına, şəraitdən asılı olmayaraq, bütün həyat vəziyyətlərində riayət edilməsi zəruridir. İş etiketi tətbiq olunur:

-iş yerində;

-telefon danışıqlarında və işgüzar yazışmalarda;

-işgüzar söhbət,görüş və danışıqlarda;

-rəsmi qəbullarda və ya işgüzar yeməklərdə;

-səyahətdə və s.

Peşə fəaliyyətinin həyata keçirilməsi baxımından da müəyyən qrup insanlar arasında mənəvi münasibətləri tənzim edən xüsusi etik davranış kodeksi - peşə etikası mövcuddur: "Yəni hamı üçün ümumi əxlaqi tələblərdən başqa peşə fəaliyyətinin icrası zamanı insanların davranışını tənzimləyən xüsusi normalar da var. Peşə etikası - cəmiyyətin mənəvi-mədəni inkişaf ənənələrini qoruyub saxlamaq, davam etdirmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, dövran və mühit dəyişəndə, ictimai proseslər yeniləşəndə peşə etikası insanların həyatını stabil, dayanıqlı və sınanılmış qaydalarla təmin edir, xaosun qarşısı alınır. Bu və ya digər peşə nümayəndəsinin şərəf, ləyaqət, maraq ölçüləri həm də o adamın hamılıqla qəbul olunmuş prinsip və normalara nə dərəcədə riayət etməsi ilə müəyyənləşir.

Həkimlər arasında peşə etikası - neçə əsrlərdir stabil olaraq çox etibarlı Hippokrat andı ilə tənzimlənir.

Hüquqşünaslarda - qanunçuluğa riayət etmək, prinsipiallıq göstərmək, hüquqi dövlətin əsaslarını qorumaq və s. peşə etikasına dəlalət edir.

İdarəçilik və inzibatçılıq peşəsində əsas şərt - hər bir vətəndaşın hüququna, şəxsiyyətinə hörmətlə yanaşmaqdan ibarətdir.

Xidmət sahələrində işləyənlər üçün peşə etikası - dəqiq, nəzakətli, gülərüz, təmizkar olmaqdır.

Siyasətçilər arasında - rəqibin fikirlərinə qarşı dözümlü olmaq, emosiyalara uymamaq, fikir və rəy plüralizminə hörmət etmək, nitqində korrektli olmaq və sairdir.

Yazıçı, jurnalist, alim üçün - peşə etikası həqiqəti doğru-düzgün və obyektiv yazmaqdan, cəmiyyətin mədəni tərəqqisinə və maariflənməsinə xidmət etməkdən ibarətdir.

Əsas mənəvi və əxlaqi standartlara riayət etmək hər vəziyyətdə zəruridir. Davranış qaydaları və normalarının formalaşması təkcə iş mühitində deyil, insan həyatının bütün sahələrində zəruridir.