Mühazirə-1 Sualtı boru kəmərİnİn trassasına olan tələbat və seçİlən trassanın xüsusİyyətlərİ

Yükdaşıma qabiliyyətinin hesabı

Torpağın yükdaşıma qabiliyyətini artırmaq üçün boru kəmərinin böyük uzunluğu boyu ona yastıq qoyulur. Elə bu məlum həllərdən birindən istiyadə etməyə imkan verir. Baxılan bu tip özülün (əsasın) uzunluğu aşağıdakı kimidir.

Burada D -boru kəmərinin diametridir;

B -borunun torpağa batma dərinliyidir;
b-borunun batma dərinliyinin enidir;
b≤ B
Smal və Wonplant (vuəntilənd) [2] hazırda istifadə olunan düsturları vermişlər və hipotezlərə hansılar ki, əsaslanır. İfadə kiçik batma dərinliklərində zəif yükdaşıma qabiliyyətinə malik olan Terzaghi və Pecka-ə görə

Burada q- torpağın son yükdaşıma həddidir.
- suxurun həcm çəkisidir;
B - batmanın enidir.
D - batma dərinliyidir
C_U - drenaj olunmayan torpağın koqeziyasıdır.
N_C; N; N_q torpağın ölçüsüz sürtünmə əmsalıdır. Suxurun sürtünmə bucağı φ-dən asılıdır. φ=0; N=0; Nq=1 və 2.10-ifadəsi sadələşir, aşağıdakı kimi


Boru kəməri altındakı xətti yükdaşıma qabiliyyəti aşağıdakı bərabərliklə təyin olunur:

Q-nün qiyməti təhlükəsizlik əmsalı ilə yükdaşıma qabiliyyətini bərarərləşdirir, (2.8) ifadəsində RV* -ilə işarə olunmuşdur.

Bir qayda olaraq, baxılan yükdaşıma qabiliyyəti əmsalı N_C-nisbi batma dərinliyindən asılı olaraq xətti dəyişir. (N_C=N_C(D/B)). Lakin, müəlliflərin təklif etdikləri formullar müxtəlifdir. Çox halda hazırda aşağıdakı kimi gotürülür:

olan hal üçün (nəzəri həlli həddin (limitin) yüksək olduqda)
üçün
üçün
Puech və Meunier [22] və Audibert [4] kifayət qədər bir –birindən fərqlidir.
Puech və Meunier formulasiyaları izahatı 5-dən 6-ya qədər
üçün
Öz – özünə batmanın kriteriyası (həddi)
Suda batmış boru kəmərinin çəkisi WS və borunun torpaqla görüşmə müstəvisinin eni «b» olduqda, boru kəmərinin torpağa yaratdığı təzyiq


− bastırılmış borunun vahid uzunluğunun ağırlığıdır;
b-borunun batma dərinliyinin enidir;
b≤ B

Bu təzyiq əsasən bu təzyiqi torpaqda yarısına qədər batmış boru kəməri üçün hesablanmışdır. (D=B/2 və ya Z=0), aşağıdakı kimi

Puech və Meunier-ə görə 3 hala ayrıla bilər.
― əgər q>3Pm yükdaşıma qabiliyyəti daha çoxdur.
― əgər Pm < q < 3Pm , boru kəmərinin proqresiv batması zamanı keçdikcə materialın bərkiməsi(sıxılması) və axıcılığına görə nəzərə çarpan dərəcədə olur. Sıxılmanın (torpağın sıxılmasının) yerli şəraitin təsirindən boru kəmərinin kifayyət qədər kritik əyilməsi hesabına çətin dəyişir.
― əgər q< Pm torpağın yerli sınması boru kəmərinin qoyulduğu andada çox mümkündür (ehtimal olunandır).
Qeyd olunur ki, sonunsu şərait, hansı ki, öz- özünə (ovtobatmanın) bastırılmanın kriteryasını təyin edir, bu da yalnız (2,8) şərti ilə təyin olunur.

Sürtünmə qanunun ifadəsi.
Torpağın daxilində sürüşməyə qarşı gərginlik həddi səfərbər olunmuş (yaranmış) Kulon (coulomb) kriteryası ilə (qanunu) ilə verilmişdir:



burada:
– toxunan gərginliklər;
C– materialın yapışmasıdır;
– yaranan ümumi təbii gərginlikdir;
u– qarşılıqlı təzyiqdir;
 daxili sürtünmə bücağıdır.



Ədəbiyyat

1. 
   Астафьев В.Н., Кандауров А.А. Способ прокладки трубопроводов. Авт. свид. СССР, № 1303786, 1986.
   
2. 
   Бородавкин П.П. Морские нефтегазовые сооружения. Часть 1. Конструирование. М.: Недра, 2006, 555 c.
   
3. 
   Бородавкин П.П., Березин В.Л., Шадрин О.Б. Подводные трубопроводы. М.: Недра, 1979, 415 c.
   
4. 
   Левин С.И. Подводные трубопроводы. М.: Недра, 1970, 280 с.