15
Mühazirə -4 Elektrokardioqrafiya və elektrokardioqraflar.
Orqanizmin hər hansı bir orqanının öyrənilməsi müəyyən metodlar vasitəsilə
həyata keçirilir ki, əgər bu metodlar elektrik hadisələrindən asılıdır.
Elektrokardioqrafiya ürəyin elektrik aktivliyini tədqiq edən metoddur.
Ürəyin
elektrik aktivliyi Eytxoven tərəfindən öyrənilmişdir. Eytxoven öz tədqiqatlarında
qalvonometrdən istifadə edərdi. Ürəyin elektrik tədqiqatları zamanı alınan əyrilərə
elektrokardioqrammalar deyilir. Həmin cihazlar isə elektrokardioqraflar adlanır.
Eytxovenin tdqiqatlarının onun adı ilə bağlı bərabər tərəfli üçbucağın təpə nöqtələri
arasındakı
potensiallar
fərqini
ölçməklə
apardı.
Bu
potensiallar
fərqi
elektrokardioqrafiyanın əsasını təşkil edir. Ürəyin fəaliyyəti mərkəzi sinus düyünündə
vektorun fəzada cızdığı qapalı əyri ilə müəyyən edilir.
Eytxovenə görə fəza qapalı əyrisinin Eytxoven üçbucağı müstəvisindən
proyeksiyaları öyrənilməlidir.Bu əyir aşağıdakı şəkildə göstərilib.
P
T
Şəkil 1. Eytxoven üçbucağı
Ürəyin fəaliyyətini əks edən vektorun çızdığı əyridə s ilgək var. Onlar P, T, QRS
ilgəkləridir. Elektrokardioqrafik siqnal:
R
P
T
S
Q
Şəkil 2. Elektrokardioqrafik siqnal
Qeyd olunmuş həmin siqnal elektrokardioqramma adlanır. Elektrokardioqraflar
Eytxoven üçbucağının hər hansı bir tərəfindəki proyeksiyanın dəyişilməsini qeyd edir.
Qryd lazımdir ki, çox kanallı elektrokardioqraflar baxdığımız vektorun ayrı-ayrılıqd
proyeksiyalarının dəyişdirilməsinin qeydiyyatını aparır. Vektor elektrokardioqraflar isə
bu proyeksiyalardan alınmış vektorun dəyişilməsini qeydiyyatını aparır.
T
P
16
Elektrokardioqrafiyada elektrodların qoşulma yeri və şəkilndən asılı
olaraq
starndart, gücləndirilmiş, sinə elektrodlarını bir-birindən fərqləndirirlər. Standart
qoşulma ətraflar üzərində aparılır. Bu zaman 3 ətrafdan istifadə edilir və IV ətraf neytral
nöqtə kimi götürülür. Aşağıdakı şəkildə standart elektrodların
qoşulma sxemi
verilmişdir:
I
R
III
II
N
F
Şəkil 3. EKQ-da standart elektrodların qoşulma sxemi
I qoşulma sxemində sol əllə sağ al arasındakı biopotensiallar fərqini, II qoşulma
sxemi
sağ əllə sol ayaq, II qoşulma sxemi isə sol əllə sağ ayaq kimi göstərilmişdir.
Bütün qoşulma sxemlərində neytral elektrodun qoşulduğu yer mövcuddur. Standart
qoşulma sxemində alınan siqnallar gücləndirilmiş elektrodların qoşulma sxemlərinə
nəzərən kiçik olur. Bu baxımdan müassir kardioqrafiyada gücləndirilmiş qoşulma
sxemlərindən daha çox istifadə olunur. Gücləndirilmiş elektrodlardan
istifadə etmənin
mahiyyəti ondan ibarətdir ki, hər hansı bir ətrafın digər 2 ətrafa nəzərən potensiallar
fərqi qeyd olunur. Belə sxemlərədə birləşdirilmiş elektrodların potensiallarının
eyniləşdirlməsi məqsədilə əlavə müqavimətlərdən istifadə edilir və a,V hərfləri ilə işarə
olunur. Aşağıdakı şəkildə gücləndirilmiş elektrodların qoşulma sxemləri verilmişdir.
aVL
aVR
V
aVF
Şəkil 4. EKQ-da gücləndirilmiş elektrodların qoşulma sxemi
Şəkildən
göründüyü kimi, sağ əlin biopotensiallarının, sol əl və ayağa nəzərən
müəyyən edilir, sol əlin biopotensialları sağ əl və sol ayağa, sağ ayağın biopotensialları
hər iki yuxarı ətrafa nəzərən qeydiyyatı aparılır. Gücləndirilmiş elektrodlardan qoşulma
sxemindən biri də sinə elektrodlardan istifadə sxemidir. Bu zaman hər 3 ətrafın
L
R
N
F
L
N
R
L
F
R
L
F
N
R
L
F
N
17
potensialları eyniləşdirilir və alınmış nöqtəyə nəzərən sinə də yerləşdirilən elektrodun
qeyd etdikləri biopotensiallar araşdırılır.
Sinə elektodlarından istifadə etdikdə tədqiqat nöqtlərinin sayı 6 götürülür. Bu
tədqiqatı aparmaq üçün ya 1 elektrod məlum trayektoriya üzrə yerdəyişməyə məruz
qalaraq aparılır və ya 6 sinə elektrodundan istifadə edilir.
Elektrokardioqrafik siqnalın aşağıdakı normal göstəriciləri var. Ən böyük amplitud
R
dişciyinə məxsusdur, 1-2mV tərtibindədir. P dişciyinin amplitudu 0.1-015 mV
tərtibindədir. T-dişciyinin amplitudu 05-0.6 mV tərtibində olur. Ürəyin fəaliyyətinin
periodik xarakter daşımasına baxmayaraq elektrokardioqrafik siqnalın təsvirini ürəyin
əsas fəaliyyətinin hazırlıq dövründən yəni, Pdişciyindən başlayaraq verilməsi məsləhət
görülür. Elektrokardioqrafik siqnalda analiz predmeti olraq dişciklərin amplitud
qiyməti, onların nisbəti, dişciklərin davametmə və fasilə müddətləri və onların
nisbəti
ola bilər. Prinsip etibarilə kardioloji siqnalın kompleks şəklində və avtomatlaşdırılmış
aparıla bilər.
Dostları ilə paylaş: