Mühazirə mövzuları I həftə Fənnin məqsəd və vəzifələri

XIV həftə
Əsas meyillənmələr

Nominal diametri 500 mm-ə qədər olan yuvalar və vallarda müxtəlif növdə oturtmalar yaratmaq üçün Beynəlxalq və QİYŞ ölkələri standartlarında 28 variantda əsas meyillənmələr qəbul olunmuşdur (ST SZV 145). Sıfır xəttinə daha yaxın olan hədd meyillənməsinə əsas meyillənmə deyilir. Yuvalar üçün əsas meyillənmələr latın əlifbasının böyük, vallar üçün isə kiçik hərfləri ilə işarə olunur. Yuvaların əsas meyillənmələrin qrafik təsvirinə baxaq (şəkil 1).

Şəkil 1.

İSO sistemində yuva və val üçün 21 əsas meyillənmə aiddir. Bundan əlavə 3 aralıq meyillənmə (cd, ef, fg; CD, EF, FG) ara boşluqlu oturtma üçün, 3 aralıq meyillənmə (za, zb, zc; ZA, ZB, ZC) gərilməli oturtmalar üçün var. Bu aralıq meyillənmələr dəqiq mexanika və saat istehsalatında 10 mm-ə qədər olan ölçülərə tətbiq olunur.

Burada A-H (a-h) meyillənmələri ara boşluğu ilə meyillən­mələri keçid və meyillənmələri isə gərilmə ilə oturtmalar yaradılması üçün nəzərdə tutulmuşdur. Hər bir hərfin qiyməti nominal ölçülərdən asılı olan bir sıra əsas meyillənmələri göstərir. Valların əsas meyillənmələrinin qiyməti və işarəsi aşağıdakı empirik formulalarla hesablanır:
olduqda
olduqda
olduqda
olduqda
olduqda
olduqda








5-ci kvalitetdən 8-ci kvalitetədək formulsuzdur.
4-cü kvalitetdən 7-ci kvalitetədək qalan kvalitetlər üçün .




olduqda
olduqda

Oturacaqların seçilməsi.

Oturacaqları ya yuva və ya da val sistemində tətbiq etmək lazımdır. Əsasən oturacaqlar yuva sistemində tətbiq olunur. Əgər yuva və valın müsuidləri eyni deyilsə onlar arasındakı fərq yalnız iki kvalitet qədər olmalıdır. Məsələn: H1/f1 H7/f6 H7/f5