spektral analiz vasitəsilə müəyyən edilir. Bu üsul yüksək həssaslığa malikdir, kimyəvi
tərkiblərinə görə detalların ayrılıqda yeyilmə dərəcəsini təyin edir. Bunun üçün aqreqatların və
Avtomobillərin texniki istismarında ən çox istifadə olunan yeyilmənin təyin üsulu
üsulunda sınaqdan keçirilən detalın səthində almaz piramida ilə iz salınır.
Piramidanın həndəsi forması elə qəbul edilir ki, onun diaqonalının (sürtünən səth üzərində
salınan iz romb şəklindədir) hündürlüyə olan nisbəti 7-yə bərabərdir. Salınan izin ölçülərinin,
xüsusən dərinliyinin sınaqdan sonra dəyişməsi (kiçilməsi) detalın yeyilmə dərəcəsini təyin et-
məyə imkan verir. Bu üsulda yeyilmənin mütləq qiyməti diaqonalların sınaqdan əvvəl və sonrakı
qiymətləri arasındakı fərqin 7-yə bölünməsi kimi təyin edilir (şəkil 2.3,a). Bu üsulun mənfi
27
cəhəti odur ki, almaz piramida ilə iz saldıqda onun forması təhrif olunur. Bunu aradan götürmək
üçün oyuq açma üsulundan istifadə edilir.
Oyuq açma üsulu
iz salma üsulunun təkmilləşdirilmiş formasıdır. Burada sınaqdan
keçirilən səthin üzərində fırlanan kəski ilə 50-75 mkm dərinliyində və 2 mm uzunluğunda oyuq
açılır. İşləmə prosesində səth yeyildikcə oyuğun ölçüləri kiçilir (şəkil 2.3,b).
Şəkil 2.3. Süni bazalar yarataq üsulu ilə yeyilmənin təyin edilməsi: a) iz qoyma; b) oyuq
açma
Yastı və silindrik səthlərin oyuğun silindrin oxu istiqamətində yeyilməsi aşağıdakı düsturla
təyin edilir:
r
l
l
h
h
u
1
)
(
125
,
0
2
1
2
1
,
Oyuğun silindrin oxuna perpendikulyar istiqamətdə yerləşməsi zamanı
)
1
1
)(
(
125
,
0
2
1
2
1
R
r
l
l
h
h
u
,
burada
R
– oyuğun açılma yerində sürtünmə səthlərinin əyrilik radiusu, mm. Müsbət işarəsi
qabarıq səthlərüçün; mənfi işarəsi çökük səthlər üçün götürülür. Digər işarələmələr şəkildə
göstərilib.
Oyuq açma üsulunda yeyilmənin mütləq qiyməti (mm-lə) aşağıdakı riyazi ifadə hesablanır:
r
l
l
h
h
u
1
)
(
125
,
0
2
1
2
1
28
burada:
1
l
və
2
l
- oyuğun smaqdan qabaq və sonrakı uzunluğudur, mm.
r
- kəskinin fırlanma
radiusu, mm.
Bir sıra hallarda detalların yeyilməsini təyin etmək üçün
Dostları ilə paylaş: