423
sular 2 borusu vasit sil veril r k 8 içibo valın vasit sil
sorulur, disk-s p l yicisinin köm yi il dispersl
dirilir,
s p l yici diskl r arası de ikd n keç r k nazik t b q
m l g tirir. Emal olunaraq t mizl nmi su 5 borusu il
çıxarılır. m l g l n nazik t b q 3 stasionar istiqam t-
l ndiricinin arası il keç r k damcı v qabarçıqlar halında
xırdalanaraq yan boru k m ri il veril n ozonla dırılmı
hava il qarı dırılır. 6 ozonla dırılmı su 7 boru k m rinin
köm yi il tsikl qaytarılır.
1 – s p l yici; 2 – suyun daxil edilm si üçün boru; 3 –
stasionar istiqam tl ndirici; 4 – qarı dırma kamerası; 5 –
suyun xaric edilm si üçün boru; 6 – ozonla dırılmı su;
10.8. M rk zd nqaçma s p l yici ma ın.
424
7 – ozonla dırılmı suyun tsikl qaytarılması üçün boru
k m ri; 8 – içibo val.
Ozonla dırma
sas n flotasiya, dezinfeksiya,
flokulyasiya, aktivl
dirilmi kömür v qum filtrl ri il
filtrl m prosesl rind n sonra çirkab sularının son
t mizl nm si üçün istifad olunur.
Çirkli suların fiziki-kimy vi t mizl nm üsulları
reagentli v reagentsiz olmaqla 2 qrupa bölünür.
Reagentli t mizl m üsulunda çirkli sulardan
birl
m l rin ayrılması v çökdürülm si üçün xüsusi
madd l rd n – koaqulyantlardan (d mir v alüminium
duzları, ammonyaklı su v s.) v flokulyantlardan
(poliakrilamid, sintetik polimerl r, t bii polimerl r, qeyri-
üzvi madd l r, m s l n, aktiv silikat tur usu) istifad
olunur. Çirkli suların reagentl r vasit sil t mizl nm
üsulu bir neç m rh l d n ibar tdir: reagentl rin
hazırlanması v dozalara bölünm si, onların su il
qarı dırılması, lopa m l g lm , lopa-lopa qatı ıqların
sudan ayrılması.
Reagentsiz t mizl m üsuluna aiddir: sorbsiyalı,
elektrokimy vi, radiasiyalı v s. üsullar. Bel t mizl m
üsullarında çirkli suların t rkibind olan z r rli
425
komponentl rin ayrılması v parçalanması reaksiya
sistemin
lav kimy vi birl
m l r daxil edilm d n ba
verir. Bununla bel , prosesin h yata keçirilm si k nardan
lav enerjinin daxil edilm si v sorbent kimi neytral
madd l rd n istifad olunmasını
t l b edir ki,
sorbentl rin d regenerasiyası
lam
klind t krar
çirkl nm l r m l g tirir.
Son ill rd çirkli suların membranlı t mizl nm
prosesl ri (ultrafiltrasiya, ks osmos, mikrofiltrl m ,
membranlar vasit sil çıxarılma, dializ, elektrodializ)
geni t tbiq sah si tapmı dır. Membranlar asetat
sellülozalar, poliamid, flüorplast, polikarbonat,
polivinilxlorid v dig r polimerl r,
ü
, qrafitr, metal
oksidl rind n hazırlanır.
Ultrafiltrasiya ayrılacaq mayel rin yüks k h r k t
sür tl ri il xarakteriz olunur. T zyiqin artırılması v
ayrılacaq mayel rin h r k t sür tinin azaldılması il
ks
osmos yaranır.
ks osmos prosesind membranlar
praktiki olaraq bütün h ll olan madd l rl birlikd h m d
mineral v üzvi xarakterli (o cüml d n d mikrob,
bakteriya, virus, göb l k sporları v s.) birl
m l ri d
tutub saxlaya bilir.
426
Maye, qarı ıq v çirkli suların ayrılması v
qatıla dırılması, suyun demineralla dırılmasının mem-
branlı prosesl ri, ekoloji c h td n daha effektiv hesab
olunur, bel ki, bu halda çirkli sulardan qiym tli
madd l rin ayrılması, sulardan t krar istifad v i l nmi
m hlulların regenerasiya olunmasına imkan yaranır.
Çirkab sularının t mizl nm üsulları iç risind
çayların v dig r su hövz l rinin biokimy vi v fizioloji
c h td n öz-özünü t mizl m qanunauy unluqlarına
saslanan bioloji t mizl m üsulunun böyük rolu vardır.
Çirkab sularının t mizl nm si üçün bir neç bioloji qur u
tipl ri mövcuddur: biofiltrl r, bioloji göll r v aerotenkl r
(çirkli suları aerasiya etm k üçün hovuz).
Biokimy vi (bioloji) t mizl nm üsulu çirkli suların
bir çox h ll olmu üzvi madd l rd n, a ır metal
ionlarından (m s l n, bakteriyaların köm yi il xrom
ionlarından) v bir sıra qeyri-üzvi madd l rd n
(hidrogensulfid, ammonyak, nitritl r v s.) t mizl nm sin-
d istifad olunur. Proses mikroorqanizml rin bu
madd l rd n qida madd si kimi istifad etm
qabiliyy tin
saslanır. Üzvi madd l rl kontakta gir r k
mikroorqanizml r onları suya, karbon dioksid v dig r
madd l r çevir r k qism n da ıdır. Üzvi madd l rin
427
dig r hiss si biokütl nin m l g lm sin s b b olur.
Çirkab sularının biokimy vi t mizl nm sinin aerob v
anaerob üsulları m lumdur. Aerob biokimy vi t mizl nm
üsulu h yat f aliyy tl ri üçün sabit oksigen axını v 20–
40° temperatur rejimi lazım olan aerob
mikroorqanizml rd n istifad y
saslanır. Bioloji
t mizl m üsullarının effektiv istifad
raiti
mikroorqanizml r vasit sil üzvi madd l rin biokimy vi
destruksiyası v mineralla dırılmasına saslanır. Mühit
tur ulu unun biokimy vi prosesl rin ba verm sind rolu
çox böyükdür. Bu halda mühitin tur ulu u pH 6,5–8,5
h dl rind olmalıdır.
Termiki yandırma.
T rkibind mineral v üzvi
elementl r saxlayan yüks kqatılıqlı çirkli suların l
v
edilm sind termiki yandırma üsulu t tbiq olunur. Bu
üsulda çirkli sular yandırma sobasına daxil edilir v 900 –
1000° temperaturda buxarlandırılır. Üzvi qatı ıqlar
yanaraq tam yanma m hsulları – 0
2
,
2
0, N0
2
m l
g tirirl r. Xüsusi yanma istiliyi Q
yan
< 8,4 Coul/kq olan,
s naye çirkli suları maye yanacaq kimi yanırlar.
g r
Q
yan
< 8,4 Coul/kq olarsa yanma istiliyi a a ıdakı
t nliyin köm yi il hesablanır:
Dostları ilə paylaş: |