437
metobolizmi m hsullarının oksidl
dirilm si. Bel
prosesl rin aparılması üçün fermentl rin i tirakı t l b
olunur. Bu halda üzvi madd l rin t rkibind olan
karbonun 0
2
–y , hidrogenin is
2
0 – y q d r aerob
oksidl
m si prosesinin ba verm si oksigenin s rf
olunması, daha do rusu oksigen bioloji t l batla
xarakteriz olunur. Çirkli su axınındakı qatı ıqların
parçalanma d rinliyinin xarakteristikası biokimy vi
göst rici olur ki, bu da oksigen bioloji t labatın (OBT)
oksigen kimy vi t labata (OKT) nisb ti il mü yy n
edilir. OBT – dan f rqli olaraq OKT dedikd n z ri olaraq
üzvi madd l rin tamamil
0
2
,
2
0 -ya, h mçinin d
g r
çirkli suların t rkibind azot v kükürd varsa, ammonium
v sulfat tur usuna çevrilm si üçün n z ri lazım olan
oksigenin miqdarı ba a dü ülür. Madd molekulu
t rkibind olan molekulyar oksigen bu madd l rin
oksidl
m sin
s rf olunur. Eyni t mizl nm
effektivliyind üzvi madd l rin biokimy vi oksidl
m si
kimy vi oksidl
m y n z r n daha az oksigen t l b
edir. Bioloji filtrl rd çirkli sular bioloji aktiv kütl
m l
g tir n aktiv lil v ya bioplyonka mikroorqanizml ri il
t mizl nir. Qur unun çirkli suyun vahid h cmin gör
m hsuldarlı ı v artıq lilin miqdarı lilin oksidl
diricilik
438
gücün (r) v artımına gör qiym tl ndirilir. Lilin
oksidl
diricilik (r) gücü a a ıdakı t nlik üzr hesablanır:
τ
/
/
)
(
OBT
V
V
OBT
OBT
r
a
t
ilk
Δ
=
−
=
.......(10.4)
Burada
t
ilk
OBT
OBT
OBT
−
=
Δ
– ilkin v t mizl nmi
suyun oksigen bioloji t labatları arasındakı f rq, qr
0
2
/m
3
; V – çirkli su s rfi, m
3
/saat; V
a
– aerotenkin i çi
h cmi, m
3
;
τ
= Va/V – aerasiya vaxtı, saat.
Bakteriyaların qar ılıqlı
laq sinin mür kk b
xarakterin gör lilin artımı (Ar) t xmini yaxınla ma
asılılı ı il mü yy n edilir:
m
K
C
Ar
H
Δ
⋅
+
=
3
v ya ......(10.5)
Burada
– aerotenk daxil olan çirkab suları
t rkibind olan asılqan hiss cikl rin qatılı ı, q/m
3
;
–
iqtisadi msal;
m
Δ
v
S
Δ
- aerotenkl rd n k nar
edilmi üzvi qatı ıqların müvafiq olaraq kütl v OBT
vahidi il miqdarı, q/m
3
v qr OBT/m
3
; – lilin xüsusi
artımı, q/q OBT.
OBT 20 mq 0
2
/dm
3
-d n az oldu u halda çirkli suların
t mizl nm si tam, OBT 20 mq 0
2
/dm
3
-d n çox oldu u
halda is t mizl nm natamam hesab olunur.
Anaerob t mizl nm sxeml ri qatılı ı 6–20
q/dm
3
olan çirkab suların t mizl nm sind , 30 q/dm
3
qatılıqlı
439
mineral duzların qatıla dırılmasında v artıq lil v
çöküntül rin qıcqırdılmasında istifad olunur.
kil 10.8–
d çirkab sularının anaerob sxem üzr t mizl nm
prosesinin kombin olunmu texnoloji sxemi
göst rilmi dir. Bu sxem üzr çirkab sular 1 aralıq aparatı
keç r k 2 anaerob reduksiyaediciy
daxil olur. Burada
çirkli sular anaerob lill qar ılıqlı t sird olur. Sonra
qarı ıq 4 nasosu vasit sil 5 flotatoruna verilir, buradan
da lilli su m i
t tullantı suları il birlikd 6 aerotenkin ,
köpüklü m hsullar is stabill
dirilm k üçün 3
metantenkin daxil edilir. 6 aerotenkind n çıxan qarı ıq 7
nasosu vasit sil 8 flotatoruna verilir. 8 flotatorundan
çıxan aerob aktiv lil yenid n proses qaytarılır. Lilin bir
hiss si 6 aerotenkin , artıq qalan hiss si is 3
metantenkin qaytarılır. Bioloji t mizl nmi su 9 v 10
filtrl rind tamamil t mizl nir, bundan sonra 12 su
hovuzuna axıdılır v ya nasos vasit sil t krar istifad y
verilir. Bioloji üsullarla t mizl nmi çirkli sular a a ıdakı
t l bl r cavab verm lidir:
1. Çirkli
suların t rkibind olan üzvi madd l r biokimy vi
oksidl
m xass sin malik olmalıdırlar;
2. OBT il göst ril n çirkli suların qatılı ı biofiltrl rl
t mizl m zamanı 500 mq/dm
3
– d n v aerotenk-
440
qarı dırıcılarda t mizl m zamanı is 1000 mq/dm
3
–
dan artıq olmamalıdır.
3. Z h rli üzvi v qeyri-üzvi madd l rin qatılıq h dl ri
bakteriyaların h yat f aliyy tl rini dayandıra bil n qatılıq
h ddind n yuks k olmamalıdır.
4. Mexaniki
qatı ıqların miqdarı 150 mq/dm
3
h ddind n
artıq olmamalıdır.
5. Mühitin hidrogen potensialı
6,5–8,5 h ddind
olmalıdır.
6. Çirkli
suların t rkibind biogen elementl r olmalıdır.
7. H ll olmu duzların ümumi miqdarı 10 q/dm
3
– d n
artıq olmamalıdır.
8. Çirkli suların t rkibind üz n q tran v ya
olmamalıdır.
9. Çirkli suların temperaturu 6–35
0
–d n 50–60°
h ddind olmalıdır.
Göst ril n tenologiyadan istifad etm kl
müt x ssisl r t r find n m hsuldarlı ı 10 min. m
3
/gün
olan çirkli suların bioloji t mizl nm sinin nümun vi
stansiyası i l nib hazırlanmı dır. Bel qur u 11000
2
sah ni
hat edir. Bu halda çirkli sular kolon tipli
aerotenkl rd t mizl nir v sonra da qum filtrl rind su-
hava axını altında yuyulmaqla son t mizl nm
Dostları ilə paylaş: |