Mundarija Kirish 3 2

Dorivor o’simliklarlarni turli usullarda quritishni o’rganish
“Xalq tabobati akademiyasi”da joylashgan quritish moslamasini ish jarayoniga tayyorlash. Padnoslar va xom ashyolarni tashib keltirish. Mahsulotni ag’darib chiqish. Quruq mahsulotni yig’ish. Quritilgan mahsulotlarni yig’ishtirib olish va qadoqlash. Olib borilgan ishlar bo’yicha kundalik va yig’ilgan materiallar asosida hisobot shakllantirish gerbariylar tayyorlash. Quritiladigan mahsulotini kemiruvchilar, mikroorganizmlar buzadi va buquritilgan mahsulot sifatiga keskin salbiy ta’sir qiladi. Dorivor oshko’klarquritishda eng asosiy mezoni bo’lib ularning tarkibiga darmondorilar, efirmoylari, aromatik moylar, karotin, protein va rangi hisoblanadi Bu talablarnibajarish uchun yumshoq quritish rejimi, yuqori quritish intensivligi zarur. Hoziroziq-ovqat sanoatida quritishning turli usullari; konvektiv, yuqori va o’ta yuqorichastotali toklar bilan, infra qizil nurlar va ultra tovushli nurlanish bilan hamdasublimatsion quritish usullari mavjud, lekin bularning birortasi ham dorivoroshko’klar quritishga to’g’ri kelmaydi. Dorivor o’simliklarni quritish, samaradorligini oshirish bu dorivor oshko’klarni qayerda o’sganligiga, tuproq iqlim sharoitiga ham bog’liq. Tajribalar ko’rsatadiki askorbin kislatasi ukropni o’sish davrida 1,1-1,89 mg/g ho’l massa nisbatida bo’lishi mumkin. Bu o’simliklarni istemol qilinadigan kesimga nisbatan olingan, uning poya qismida askorbin kislota ancha kam bo’lib0,25-0,45 mg/g ho’l massaga nisbatan bo’ladi. Xuddi shu ko’rsatgichlardan bittakarotin moddasi 0,45-0,53 mg/g bo’ladi. Quritishning eng oddiy va oson usuli tabiiy sharoitda, ya’ni ochiq havoda quritishdir. Lekin o'simliklarning yer ustki qismlarini (po'stloq, meva va urug‘laridan tashqari) ochiq havoda, quyoshda quritib bo'lmaydi. Aks holda o'simlikning yer ustki organlari hujayralaridagi yashil rang beruvchi xlorofill hamda gul qismlaridagi rang beruvchi pigmentlar parchalanib ketib, poya, barg va qisman gullar sarg'ayib (ko'pincha gullar rangsizlanib) qoladi. O'simlikning yer ustki qismlari (poya, barg va gullar) maxsus qurilgan bostirma, shiypon yoki cherdaklarda quritiladi. Bu joylar toza va shamol o’tib turadigan bo‘lishi kerak. Dorivor mahsulotlar maxsus ishlangan stelajlarga yupqa qilib yoyiladi. Xlorofill pigmenti parchalanishi bilan birga o'simlik tarkibidagi boshqa kimyoviy birikmalar ham gidrolizlanishi mumkin.

Meva kuritiladigan quritgichlarni ham dorivor mahsulotlarni quritishga moslashtirish mumkin. Bundan tashqari. hoM mevalarni, masalan, chernika, malina, klyukvani rus pechida (non yopib boMgandan so‘ng) quritsa ham bo'ladi. So'nggi yillarda dorivor o‘simlik mahsulotlarini tabiiy usulda quritish bilan bir qatorda turli tipdagi quritgichlarda sun’iy quritish keng qoMlanilmokda. Ayrim dorivor o‘simliklar tarkibidagi ta’sirchan qimmatbaho kimyoviy birikmalar (masalan, glikozidlar) tabiiy ravishda uzoq quritilganda parchalanib ketishi mumkin. Shuning uchun ularni sun’iy ravishda quritgan yaxshi. Bundan tashqari, sun'iy ravishda quritilganda dorivor mahsulot tez quriydi va sifatli bo’ladi. Tarkibida efir moyi boMgan dorivor mahsulotlar 25-30°C da, alkaloidlar, glikozidlar va boshqa moddalar boMgan dorivor mahsulotlar 50-60°C daquritilishini esda tutish kerak. Mahsulotni juda quritib yubormaslik lozim. Aks holda u kukunga aylanib ketadi.

8-hafta.