N. M. Kayumova

Maktabgacha ta'lim konsepsiyasi.......... ......................................... 61
Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga 
qo'yiladigan davlat talablari.............................................................78
Bilimlar, ko'nikma, malakalar dasturining
yaratilish tarixi........ ......... ................. .......................................... 84
Maktabgacha ta'lim muassasasi ta’lim-tarbiya dasturining
yaratilish tarixidagi asosiy, muhim sanalar........ ............................90
"Ilk qadam" davlat o'quv dasturi......................................................92
III BOB. Maktabgacha ta'lim muassasasi tarbiyachisi
shaxsiga qo'yiladigan talablar... .......... ............... .......................... 100
Tarbiyachi va uning jamiyatda tutgan o'rni.............. ....................100
Pedagog - tarbiyachi shaxsini shakllantirish................ ...............106
Pedagog - tarbiyachining nutq madaniyati... ...... .........................107
Tarbiya tamoyillari.......................................... ..... ......................... 109
IV BOB. Maktabgacha ta'lim yoshidagi
bolalar tarbiyasi va rivojlanishi..,...................................................116
Shaxsni rivojlantirish haqida tushuncha....... ...............................116
Shaxsning shakllanishiga ta'sir etuvchi omillar........................... 120
Bola shaxsining rivojlanishida tarbiyaning roli........... ................123
Bolani tarbiyalash va rivojlantirishda faoliyatlarning roli..........125
Maktabgacha ta'lim davrining o'ziga xos xususiyatlari.......... . 129
2-3 yoshli bolalarning rivojlanish xususiyatlari............. ............. . 129
3-4 yoshli bolalarning rivojlanish xususiyatlari........... ...............130
4-5 yosh bolalarning rivojlanish xususiyatlari....... ......................130
5-6 yosh bolalarning rivojlanish xususiyatlari.............. ............. 131
6-7 yosh bolalarning rivojlanish xususiyatlari.............. .............. 132
676

V BOB. Jismoniy tarbiya............................................................ . 
135
Jismoniy tarbiya nazariyasi...... ........ ........... ..................................135
Maktabgacha yoshdagi bolalarni jismoniy tarbiyalash
mazmuni va vazifalari.................... ......... ....................................... 138
Jismoniy tarbiyaning asosiy vositalari.......................................... 141
VI BOB. Aqliy tarbiya............ ....................................... .......... ...... 153
Aqliy tarbiya haqida tushuncha........................................ .............153
Maktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy rivojlanishi..................158
Maktabgacha yoshidagi bolalarga ta'lim
berishning o'ziga xosligi.............. ........................ ........................... 162
Mashg'ulot - maktabgacha yoshdagi bolalarga ta'lim
berishning asosiy shakli................................................................. 164
Maktabgacha yoshdagi bolalarning sensor tarbiyasi.................. 177
Sensor tarbiyaning vazifasi va mazmuni.............. ....................... 178
Sensor tarbiya usuli........................................................................180
VII BOB. Axloqiy tarbiya................... .............................................185
Axloqiy tarbiyaning nazariy asoslari................ .............................185
Maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalarni axloqiy jihatdan 
tarbiyalash vazifasi va amalga oshirish vositalari... ...................189
Axloqiy tarbiyaning asosiy prinsiplari (tamoyillari)
va metodlari............. ................................. ...... ............. .............. 190
Jamoa - shaxs axloqiy kamolotining asosi.................................... 192
Jamoatchilikni tarbiyalash jarayonida axloqiy
sifatlarni tarbiyalash........... ............................................ .......... . 194
Bolalar jamoasi shakllanishiga yordam beruvchi 
shart-sharoitlar.......... .... ...... ........................................... ............. 196
677

VIII BOB, Estetik tarbiya...................... .........................................200
Estetik tarbiya va ta’limning nazariy asoslari..............................200
Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarning estetik didi
rivojlanishidagi o'ziga xos xususiyatlar....... .................................206
Estetik tarbiyaning vazifalari, mazmuni va metodlari................208
Estetik tarbiya vositalari................................................ ........... .....210
IX.BOB. Mehnat tarbiyasi...............................................................219
Mehnat tarbiyasining nazariy asoslari..........................................219
Maktabgacha ta’lim muassasasida mehnat
tarbiyasining mazmuni.................. ................ ............ ...... ........ ...222
Yosh avlod tarbiyasida mehnat tarbiyasining vazifalari..............226
Kattalar mehnati bilan tanishtirish........... ...................................228
Xilma-xil mehnat turlarining vujudga kelishi................................231
X.BOB. Iqtisodiy tarbiya........................ ...................................... . 245
Iqtisodiy tarbiya haqida tushuncha...... ...... ................................ 245
Sharq mutafakkirlarining iqtisodiy tarbiya
haqidagi qarashlari................ ...... ........................ ..... .................. 248
Maktabgacha ta'lim muassasalarida iqtisodiy
tarbiyani tashkil etish............... ......................................................252
Maktabgacha ta'lim muassasalarida iqtisodiy tarbiya berishning 
nazariy asoslari...... .......................... .......................... ...... .............259
XI BOB. Huquqiy tarbiya................................................................ 269
Huquqiy tarbiya haqida tushuncha............................................... 269
Maktabgacha ta’lim muassasalarida huquqiy
tarbiya berishda sharq mutafakkirlari merosidan
foydalanish........ ................................................................ ..... ........275
678

Maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalarni
O'zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi bilan tanishtirish... .,..279
Maktabgacha ta'lim muassasalarida bolalarga huquqiy
tarbiya berishni tashkil etishda "Bolalar huquqlari
to'g'risidagi konvensiya"dan foydalanishning ahamiyati ................287
XII BOB. Ekologik tarbiya.......................... ................. ................. 300
Ekologik tarbiya berishning nazariy asoslari...............................300
Tabiatga munosabat odobini tarbiyalash........ ............. .................304
Maktabgacha yoshdagi bolalarni tabiat bilan
tanishtirish yo'llari...... ................................................................... 306
Tabiat burchagidagi ishlar......... ...................................................... 309
XIII BOB. O'yin - bola faoliyatining asosiy turi....,........ ............ ...312
O'yinning bola faoliyatidagi mohiyati va o'ziga xosligi.......... ..... 312
O'yinning maktabgacha ta'lim muassasasi pedagogik
jarayonidagi o'rni............... ........................... ................. ................319
Ijodiy o'yinlar turlari........................................ .............................. 323
Bolalar o'yinlarida tasvirlash vositalari....................................... 329
Sahnalashtirilgan o'yinlar.................. ............................................330
Qurilish yinlari.................. ............. .......... .......... ....................... 333
Qoidali o'yinlar. Didaktik o'yin turlari.......................................... 339
Bola tarbiyasida o'yinchoqning ahamiyati...... .............................352
Milliy halq o'yinlari........ ....................................... ...................... 357
Maktabgacha talim tizimida o'yinlar texnologiyasi...,.... ............. 360
Maktabgacha ta'lim tizimida pedagogik o'yinlarning shakllari va 
amalga oshirish metodklari........... ............................................... 363
XIV BOB. Maktab ta'limiga tayyorlash.........................................368
679

Bolalarni maktab ta’limiga tayyorlashning nazariy asoslari.......368
Maktabgacha ta’lim muassasasi va maktab
dasturlarining izchilligi............................ ....................................... 370
Bolalarning maktabda o'qishga tayyorgarligi............................. 374
Maktab ta'limiga psixologik tayyorgarlik......................................384
Maktab ta'limiga tayyorlashda ta'lim-tarbiyaviy
jarayonning o'rni va o'ziga xos xususiyatlari................................ 386
Maktab ta'limiga tayyorlashda bolalar faoliyatini
tashkil etishning ahamiyati.......................... ..... ........................... 390
Maktabgacha ta'lim muassasasi va maktab hamkorligi.
Bolalarni maktabga tayyorlash vazifalari............................... ..... 392
Maktabgacha ta'lim muassasasi bilan maktab
aloqasining shakllari........................................ .......... ........... ........400
Tayyorlov guruhi bolalarini maktabda o'qishga tayyorlash....... 404
Maktabgacha yoshdagi bolalarni maktab ta’limiga 
tayyorlashning shakl va usullari... ................................. .............. 408
X-sinf o'quvchisining ijtimoiy-psixologik qiyofasi............... .........422
XV BOB. Maktabgacha ta'lim muassasasi va oila hamkorligi......426
Oila - davlat va jamiyat ardog'ida..................................................426
Bola tarbiyasida oilaning o'rni haqida mutafakkirlar ta'limoti....429 
Maktabgacha ta'lim muassasining ota-onalar bilan
hamkorlikdagi ishining mazmuni va usullari.............................. 432
Tarbiyachining oilani borib ko'rishi.................... ..... ........... .........434
Guruhiy maslahatlar va majlislar............... ..... ...... ...................... 435
Ota-onalar qo'mitasi va jamoachilik bilan ishlash......... ............. 437
MTMning ota-onalar bilan ishining yillik rejasi
umumiy majlislar................................................ ............................438
680

3-BO‘LIM. O'quv faoliyatini tashkil etish.............. ....................... 441
XVI BOB. Maktabgacha ta'lim muassasalarida
pedagogik jarayonni tashkil etish.......................................... ........441
MTMda bolalar hayotini tashkil etish....................... ................... 441
Bolalar faoliyatida ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga
oshirish va rahbarlik qilish........... ...................... ..... ................... 442
Kunning birinchi va ikkinchi yarmida bolalar hayotini
tashkil etish ................................................................................... 449
XVII BOB. Maktabgacha ta'lim muassasasida
ta'lim-tarbiya ishlarini rejalashtirish va hisobga olish................ 455
Pedagogik jarayonni rejalashtirish vazifalari............... ........ ......455
Ta'lim-tarbiya ishlarini rejalashtirish mazmuni....... ................... 467
4-BO'LIM. Maktabgacha ta'lim muassasalarini tashkil
etish va unga rahbarlik qilish... .....................................................474
XVIII BOB. Ijtimoiy maktabgacha ta'limni tashkil
qilish vazifalari va rivojlanishining asosiy bosqichlari................474
Maktabgacha ta'limning mazmun-mohiyati va ta’lim tizimida 
tutgan o'rni................ ................... ........................... .................. .....474
Maktabgacha ta’limning ustuvor vazifalari................ .............. . 477
Mustaqillik yillarida maktabgacha ta'lim
tizimini rivojiantirish tamoyillari va asosiy yo'nalishlari........... 478
Uzluksiz ta'limni tashkil etish va rivojiantirish tamoyillari........485
XIX.BOB. Maktabgacha ta'limni rejalashtirish, moliyaviy 
ta'minlash, boshqarish tamoyillari.............. .................................490
681

Xalq xo'jaligini ilmiy asosda rejalashtirish -
iqtisodiy taraqqiyot asosi.............................................................. 490
Rejalashtirishning asosiy bosqich va turlari............ ....................493
Smeta - davlat moliyaviy hujjati sifatida................................... ....495
Yozgi sog'lomlashtirish tadbirlarini o'tkazish uchun sarf
qilinadigan xarajatlar.............................. ...... ...... ............... ........... 499
Maktabgacha ta'limni tashkil qilish va boshqarish tamoyillari...501 
Munozara texnologiyasi................... ............. ...................... . 
503
XX BOB. Maktabgacha ta'lim muassasalari va ularni
tashkil etish.............. ......... ......................... ....................................507
Maktabgacha ta'lim muassasasi - maktabgacha
yoshdagi bolalar ijtimoiy tarbiya maskani................................... 507
Qisqa muddatli maktabgacha ta'lim muassasalarini
tashkil etish.................................................. ............. ....................511
Maktabgacha ta'lim muassasasini shakllantirish........................ 514
Turli tipdagi maktabgacha ta’lim muassasasining
tashkiliy tizimini belgilab beruvchi davlat instruktiv
hujjatlari....... ........................ .................. .................................. . 522
Davlat maktabgacha ta’lim muassasasida
ta'lim-tarbiya jarayoni qatnashchilari....................................... . 524
Nodavlat maktabgacha ta'lim muassasasini tashkil etish.......... 528
Nodavlat maktabgacha ta'lim muassasasining maqsadi va 
vazifalari............ ............................................................................. 528
Nodavlat maktabgacha ta'lim muassasasi faoliyatini tashkil 
etish................................................... ..............................................529
Nodavlat maktabgacha ta'lim muassasasiga bolalarni qabul 
qilish............ ....................................... ..................... ..... ................. 531
Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasini boshqarish
va uning faoliyatini nazorat qilish........................................ ........534
682

Nodavlat maktabgacha ta’lim muassasasini
moliyalashtirish va moddiy-texnik ta'minoti................................535
Maktabgacha ta'lim muassasasi binolarini loyihalashtirish........ 535
XXI BOB. Mudira maktabgacha ta'lim muassasining rahbari.....541
Maktabgacha ta'lim muassasasi metodistining
metodik ishlarga rahbarligi................ .................................. ...... . 541
Mudira tashkilotchi, ma'muriyatchi, yuqori malakali
pedagog va unga qo'yilgan talablar................ .............................. 541
Maktabgacha ta'lim muassasasi mudiri Iavozimining malaka
tavsiflari........ ............. ................................................. .................. 543
Maktabgacha ta’lim muassasasida ta'lim-tarbiya
ishlariga rahbarlik qilish.............. ..................................................559
Maktabgacha ta’lim muassasasi
mudiri faoliyati.......... ........... ..................... .................................... 562
Maktabgacha ta'lim muassasasi metodisti,
uning huquqi, vazifalari va unga qo'yilgan talablar................ .....569
Maktabgacha ta'lim muassasalari metodist
Iavozimining malaka tavsiflari...................................................... 571
Metodistning liderlik va boshqaruv jihatlari................... .............574
Liderlikka oid nazariyalarning paydo bo'lishi... .......................... 580
Metodistning metodik ishlarga rahbarligi................................. ...582
Pedagogika kengashi faoliyatini tashkil etish va
uning ish mazmuni......... ..... ..... .............................................. ........584
XXII BOB. O'zbekiston Respublikasi maktabgacha 
ta'lim vazirligi va maktabgacha ta'lim bo'limlari
tomonidan maktabgacha ta'limga rahbarlik................... ...... ...... 592
Maktabgacha ta'lim vazirligi tomonidan
maktabgacha ta’lim tizimiga rahbarlik...................... ..... .............592
683

Maktabgacha ta'lim vazirligining funksiyalari............................ 594
Qoraqalpog'iston Respublikasi Maktabgacha ta'lim vazirligi, 
viloyatlar maktabgacha ta'lim boshqarmalari va Toshkent shahar 
maktabgacha ta'lim bosh boshqarmasining vazifalari va
funksiyalari........................................................ ..............................605
O'zbekistonda maktabgach ta'limi bo'limlari tomonidan 
maktabgacha ta'limga rahbarlik qilishning nazariy asoslari ........608
Maktabgacha ta’lim tuman (shahar) bo'limlarining vazifalari
va funksiyalari........................................... .....................................614
Maktabgacha ta’lim tuman (shahar) bo'limlarining
huquqlari va javobgarligi....... ..... ..................................................615
Maktabgacha ta'lim muassasasi nazoratchi-metodistining
vazifalari, huquqlari va unga qo'yiladigan talablar......................617
Ta'lim sohasidagi qonun hujjatlarida ta'lim tizimini
boshqarish................. ....................... .............................. ................622
XXIII 
BOB. 
Maktabgacha ta'lim bo'limlari tomonidan
maktabgacha ta'lim muassasalarini nazorat qilish...................... 627
Nazorat qilish - davlat nazorati, maktabgacha ta'lim bo'limlari 
tomonidan rahbarlikning eng muhim shakli ekanligi..................627
Nazorat qilishning maqsadi, vazifalari va unga
qo'yiladigan talablar.......................................... .............................629
Nazorat qilishga tayyorgarlik va uning bosqichlari........... .......... 632
Nazorat qilishning usul va uslublari............................ ................. 635
Maktabgacha ta'lim muassasalarini frontal yalpi 
tekshirishning asosiy yo'llari............. ................. ..........................637
Tematik tekshirishning maqsad va vazifalari... ........................... 641
XXIV 
BOB. 
Maktabgacha ta'lim bo'yicha metodik
ishlarni tashkil qilish vazifalari, mazmuni va shakllari.............. 645
Maktabgacha ta'limga uslubiy rahbarlik
ishining tashkiliy tuzilishi va vazifalari........................................645
684

Institutning asosiy vazifalari...... ..................................................646
Institutning asosiy funksiyalari................................. ...... .......... ...647
Institutning huquqlari... ...... ..... ...... ................................................648
Maktabgacha ta'lim metodikasi xonasi........................ ..... .........„.650
Metodika kabineti ishining mazmuni va asosiy shakllari............651
Tuman maktabgacha ta’lim metodikasi kabinetining
ish mazmuni va vazifalari...................... ....................... ........ .......653
Metodik birlashmalar.................... .................................................654
Metodika uyushmasining ishini tashkil etish va
unga rahbarlik qilish.................................................... .................. 659
Seminar va seminar mashg'ulotlari.................................... ..........660
Maktabgacha pedagogika fani bo'yicha izohli lug'at................... 666
Foydalanilgan adabiyotlar....................... ................... ...................672
685

Fotima QODIROVA, Shoista TOSHPO'LATOVA,
Nargiza KAYUMOVA, Malohat A'ZAMOVA
MAKTABGACHA 
PEDAGOGIKA
Darslik
MUHARRIR: 
M. DO'STMUXAMEDOVA 
MUSAHHIH: 
V. IBRAGIMOVA 
TEXNIK MUHARRIR: 
0. MUXTOROV 

Yüklə 4,4 Mb.