Namangan muhandislik-texnologiya instituti
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3.2.
Oparinning abiogen nazariyasi Olimlardan A. I. Oparin 1924 yili, Dj. Xoldeyn 1928 yili yerda hayot qanday paydo bo‘lganligi haqida abiogen farazini yaratdilar. Oparin hayot paydo bo‘lishi to‘g‘risidagi gipotezani yaratitda astrofizika, astroximiya, geologiya, bioximiya va botqa fan yutuqlarini e'tiborga oldi. Akademik Oparin o‘z gipotezasida yerdagi hayot botqa planetalardan ko‘chib kelmaganligini, balki materiyaning milliard yillar davom etgan rivojlaniti natijasi ekanligini qayd qildi. Oparindan mustasno ravishda ingliz olimi Xoldeyn o‘z maqolasida hayot abiogen yo‘l bilan paydo bo‘lganligini yoqlab, tubandagi fikrlarni aytgan. Ultrabinafta nurlar ta'sirida yerning dastlabki atmosferasida har xil organik moddalar, shu jumladan, qand va ba'zi bir aminokislotalar sintezlangan. Ular esa oqsilning tuzilishi uchun juda zarur birikmalar hisoblanadi. Shunday birikmalar dastlabki okean suvida yig‘ila borgan va bulon holatiga kirgan. Ana tu bulondan hayot paydo bo‘lgan. 1947 yili botanik ingliz olimi. Dj, D. Bernal «Hayotning fizik qonunlari» maqolasida organik moddalar okean suvida eritma holatda bo‘lgan, keyinchalik ularning konsentratsiyasi shunchalik oshganki, oqibatda polimer va makromolekulalar hosil bo‘lgan. Bunday jarayonning kechishida okean suvining qirg‘oqqa toshishi va qaytishi muhim rol o‘ynagan. Hozirgi vaqtda yerda mavjud barcha organik moddalar biogen yo‘l bilan, ya'ni tirik organizmlarda sodir bo‘ladigan fotosintez va xemosintez natijasida vujudga keldi. Hayotdan nom nishon bo‘lmagan qadimgi davrlarda esa bunday moddalar abiogen yo‘l bilan paydo bo‘lishi tabiiy bir hol edi. Oparin faraziga muvofiq, yerda hayot paydo bo‘lishi bir necha bosqichga bo‘linadi. Birinchi bosqich haqiqatan ham yerning tarixiy rivojlanishida ro‘y berganligini radioastronomiya yutuqlari asosida bilvosita isbotlash mumkin. Keyingi yillarda olingan ma'lumotlarga ko‘ra, yulduzlar olamida uglerodning xilma-xil birikmalari va formaldegid, sian va uning mahsulotlari ko‘plab uchraydi. Bu ma'lumotlarning o‘zi organik moddalar abiogen yo‘l bilan vujudga kelishi mumkinligini va bu jarayon faqat hayot paydo bo‘lguncha emas, hatto yer va botqa sayyoralar takllanguncha ham ro‘y berganligini isbotlaydi. Shu nuqtai nazardan olganda, Oy, kometa, ayniqsa, meteoritlarni o‘rganish diqqatga sazovordir. Ularda uchraydigan uglerod birikmalarini tadqiq etish, qadimgi davrlarda kimyoviy evolyusiya qanday yo‘nalishda borganligini aniqlashga yordam berdi. Kosmik kemalar va stansiyalar yordamida yerga olib kelinish Oydagi jismlar namunasini o‘rganish, ularda oz miqdorda organik moddalar borligidan dalolat berdi. Organik moddalar, ayniqsa, ko‘mirsimon xondritlar nomini olgan meteoritlar xilma-xil organik birikmalarga, jumladan, aminokislotalarga va hayot uchun zarur bo‘lgan boshqa moddalarga boy. 1968—1969 yillarda radiospektroskopiya yordamida yulduzlar orasida organik moddalardan formaldegid va ammiak borligi aniqlandi. Umuman olganda hozirgi vaqtda Galaktikada ammiak, suv, formaldegid mavjudligi uzil-kesil hal etilgan. Axir Quyosh sathidagi temperatura 6000 0 ekanligi va koinotda hayot uchun xavfli ultrabinafsha, rentgen nurlar, elektr zaryadlari ko‘pligi e'tiborga olinsa, qayd qilingan organik moddalar abiogen yo‘l bilan vujudga kelganligiga shubha qilmasa ham bo‘ladi. Yüklə 1,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|