Namangan muhandislik-texnologiya instituti
Генларнинг полимер таъсири
Yüklə 1,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 12.3. Генларнинг полимер таъсири
Allel bo’lmagan genlarning polimeriya tipidagi belgilarga ta'sir etishi dastlab 1909 yili shved genetigi Nilson Ele tomonidan aniqlangan. Polimeriya irsiylanishning o’ziga xos jihati shundan iboratki, allel bo’lmagan dominant genlarning o’zaro ta'siri bir yo’nalishli bo’ladi. Allel bo’lmagan genlarning polimer irsiylanishi ikkiga: kumulyativ va nokumulyativ polimeriya xilga bo’linadi. Kumulyativ polimeriya ko’proq miqdor belgilarning irsiylanishida namoyon bo’ladi. G’o’za o’simligida tupdagi ko’saklar soni, chigitining og’irligi, poyaning uzunligi polimer irsiylanishga misoldir. Polimeriyada allel bo’lmagan genlar bir yo’nalishda ta'sir ko’rsatganligi uchun ularni bir xil xarflar bilan belgilanadi va ularni allel bo’lmagan genlar indeksida ko’rsatiladi. Masalan A 1 A 2 …a 1, a 2 bu misolda A 1 va A 2 genlari bir-biriga allel bo’lmagan genlardir. Nilson Ele tajribalarida bug’doy doni po’stlog’ining qizil rangi bitta, ikkita, uchta allel bo’lmagan genlar ta'sirida rivojlanishi ma'lum bo’lgan. Agar bitta dominant gen bug’doy doni po’stlog’iga ta'sir ko’rsatsa F 2 da 3:1, ikkita dominant allel bo’lmagan gen ta'sir etsa 15:1, uchta dominant allel bo’lmagan gen ta'sir etsa 63:1 nisbatda qizil donli rangli va oq donli formalar kuzatiladi. Bug’doy doni po’stlog’ining qizil rangi 2 ta allel bo’lmagan dominant genlarga bog’liq deb faraz qilsak, u holda qizil donli bug’doy bilan oq donli bug’doy chatishtirilganda quyidagi natija olinadi. Agar genotipda A 1 A 1 A 2 A 2 bo’lsa don qizil, uchta dominant gen bo’lsa och qizil, ikkita dominant gen bo’lsa pushti, bitta dominant gen bo’lsa och pushti, genotipda dominant gen bo’lmasa a 1 a 1 a 2 a 2 bug’doy oq rangda bo’ladi. Genotipda dominant genlar qanchalik soni ko’p bo’lsa, rang shunchalik ko’proq namoyon bo’ladi, ya’ni dominant genlar soni ko’paygan sari ularni belgini namoyon bo’lishiga ulushlari qo’shilib boradi (13- |