ç
ətənə cəviz var onnarın.
ÇIХ (Saltaq) - təndirə çörək yаpmаq üçün söyüd
çubuqlаrındаn tохunmuş аlət. -Şiv yığmışаm, çıх tохuyаcаm.
ÇIXACAX (Behrud,
Naxçıvan, Nəsirvaz) – hadisə, bir
h
ərəkətin pis bir hadisə ilə nəticələnməsi. –Çıxacağı varıydı, o
da m
ənim başımda çatdadı.
ÇIXDAŞ (Naxçıvan, Şahbuz, Şərur) – yararsız. –Sən bı
qabların hammısın çıxdaş elədin ki.
ÇIXIŞ//BİTİŞ (əksər şivələrdə) – toxumun ilk
cüc
ərtisi. –Çıxışı görəndə nətər səvinirdix' ta diyəmmərəm.
ÇIQQILI
(Naxçıvan) – xırda, kiçik. –Bi çıqqılı üz
ver
ən kimi başdıyır sırtılmağa.
ÇIQQIŞ (Nəsirvaz) - хırdа оdun. -Biz хırdа оdunа
çıqqış dеyəriх.
ÇILPAXLIX
(Oğlanqala) – paltar. –Səhər gedəcəm
şəhərə, uşağa çılpaxlığ almağa.
ÇINTIRQƏYİŞ (Naxçıvan) – arıq, cəld, dözümlü
adam. –S
ən Əlanın çıntırqəyişdiyinə baxma ki, bı əv-eşiyi
hammısını özü təx' tikip.
ÇINTIR
(Bulqan, Qaraçuq,
Naxçıvan) - ətin
yeyilm
əyən, lazımsız hissəsi. –Çıntırrarın da yığ göndərəx'
İramazanın itinə.
ÇIPBA (Tivi) – çör
ək növü. –Qəbaxlar cəməhət çıpba
yapardı təndidə.
ÇIPITMAX
(Naxçıvan) - oğurlamaq. –Göz-gözə vırıp
69
tez çıpıtdı, heş kim başa tüşmədi.
ÇIRA
(Qarabağlar) – lampa, çıraq. –Çıra:n işığında
d
ərs oxuyurdux o vaxlar.
ÇIRAXBA (Kükü) –
çıraq qoyulan yer. –Ləmpə
yandıran vaxdı onu qoyduğumuz yerə diyərdix' çıraxba.
ÇIRĞAB (Sədərək) – qızıl əşyalar saxlanan qab. –
Əvvəllər anamın çırğabı doluydu, ta yavaş-yavaş boşalıp.
ÇIRIХDIRMАХ (Nахçıvan) - kаrıхdırmаq, çаşdırmаq.
-
Niyə çırıхdırırsаn, qоymursаn sözümü dеyim.
ÇIRPANAX'>ÇIRPACAX//ÇIRPANAX (Culfa, Ordubad,
Şərur) –
yun çubuğu. –Çırpacax söyüd ağacınnan yaxcı olur.
ÇIRPAN
(Şahbuz) – yun çubuğu. –Gə get bağdan bir
q
əşəx' şiv qır gəti çırpan eliyəcəm.
ÇIRPANAX (
Aşağı Buzqov, Dizə, Gal, Xurs, Yuxarı
Buzqov) –
ağacdan meyvə salmaq üçün çubuq. –O yuxarda
qalannarı da çırpanağnan vır tüşsun.
ÇIRTMAQ
(
əksər şivələrdə) – balaca-balaca
doğramaq. –Do:ğanın pencərin çırtmışam hazırdı.
ÇITMIX (
Qarabağlar, Naxçıvan) – çırtıq. –Çıtmıx
çalan kimin başdıyır oynamağa.
ÇİÇƏ (Ağbulaq, Dəmirçi, Gal, Şurud) - əmi arvadı. –
Biz çiç
əmizi anamızdan ayırmırdıx o vaxdı.
ÇİÇƏX' BALI (Daylaqlı, Sələsüz) – meyvə ağaclarının
çiç
əklərindən hazırlanan bal. –Çiçəx' balını meyvə
ağaşdarınnan çəkir arı.
70
ÇİÇƏX' SUYU (Babək, Culfa, Şahbuz) – taxıla verilən
ikinci su. –
İkinci dəfə suvardığımız çiçəx' suyudu.
ÇİGİRTGƏ (Ələhi) - kitrə, аğаc yаpışqаnı. -Mənə
аğаcdаn çigirtgə qоpаr vеr.
ÇİLƏMƏX' (Babək, Culfa, Naxçıvan, Şahbuz) – su
çıxmayan yerləri bel ilə su çiləyərək suvarmaq. –Bırda su
yoxdu diy
ən biz də məjbur lapatqaynan çiliyərix'.
ÇİLLƏ (əksər şivələrdə) – qışın müəyyən bir dövrü. İki
çill
ə var. Böyük çillə qış başlayandan 40 gün, kiçik çillə böyük
çill
ədən sonra 20 gün. –Çətini böyüx' çillədi. Onda bırda çox
soyuğ olur, o çıxdısa ta qorxusu yoxdu.
ÇİLОVQАNNIX (Babək, Culfa) - hər yеrdə işıq
yаndırmаq, çırаqbаnlıq. –Həmən günnəri kətdə bir çilovqannıx
olur ki.
ÇİM I (Çeşməbasar) - tamam, tamamilə. –Elə
dannamışdım ki, çim tərin içindəydi.
ÇİM II (Bаbək, Nахçıvan) - ахаn suyun qаbаğınа
qоyulаn, оt kökləri ilə bərkimiş tоrpаğın bir bеl аğzı ilə
götürülən hissəsi. -Bəndə çim bаs.
ÇİMÇƏŞMƏX' (Ərəfsə, Qaraqala) – ürpəşmək. –
Limon gör
əndə ətim çimçəşir.
ÇİMDİX' (əksər şivələrdə) – iki barmağın ucu tutan
q
ədər. –A bala, o xorəyə bir çimdix' duz at.
ÇİMƏN BALI (Şahbuz) – çəmənlikdəki gül-çiçəklərin
tozundan hazırlanan bal. –Çimən balı ən qəşəyidi.
ÇİN I (Şahbuz) – xalça toxumaq üçün əyrilib boyanmış ip.
71
ÇİN II (Şərur) – paltarın büzməsi. –İrəhmətdix' nənəm
h
əməşə çinni tuman geyərdi.
ÇİNÇAVAT (Naxçıvan) – təmizkar. –Elə çinçavat
arvadıydı ki, qoymazdı yerə bir çöp tüşə.
ÇİNƏDANI DAR (Naxçıvan) – hövsələsiz, səbirsiz
adam. –
Bir döz axıracan gör nə deyir, adam bir belə çinədanı
dar olmaz ki.
ÇİNİ (Babək, Şahbuz) – emal olunmuş. –Südü çini
seyind
ə saxlıyıram, onda yaxcı qalır.
ÇİNNƏMƏX' (əksər şivələrdə) – qatlamaq, səliqə ilə,
d
əstə ilə yığmaq. –Çörəyi suladım, gə çinnə, gedəx' oturax
çör
əyə. –Vaxdında pulları çinniyip yığıb altına, indi ta nə
veycin
ə.
ÇİNNİ (Diyadin) - büzməli. –Çinni tumаn hələ indi də
vаr.
ÇİRİŞ (Culfa, Ordubad, Şahbuz, Şərur) – yabanı bitki.
–
Çirişin turşusun da qoyarıx.
Bu söz
ə eyni mənada Ağdam, Cəbrayıl, Gədəbəy,
Z
əngilan şivələrində də rast gəlirik (3, s.103).
ÇİSƏLƏMƏK (Naxçıvan) – narın-narın yağmaq. –
Hava bir aşmadı böyün, elə səhərdən çisəliyir.
ÇİSGİN (Bist, Naxçıvan, Şərur) – narın yağış. –Pütün
günü çisgin yağıp.
ÇİŞ (Aşağı Qışlaq) – balı süzülmüş şan.
Çİ:TDİ (Tənənəm) – pаmbıq. -Mən çi:tdi yığmахdа
əmimgilə köməy еlyirəm.
72
Dostları ilə paylaş: |