q
əssaplar işdədəllər, cəmdəyi onnan şaqqalıyıllar.
ÇAPBA İSDƏKAN (Babək) – qalın, iri stəkan. –Mən
çıqqılı isdəkanda içəmmirəm, mə:mki gərəx' çapba isdəkan ola.
ÇAPIT
(Şərur) - əski, köhnə parça. –Çapıtdan zaddan
ver bıraları silim.
ÇARQAT
//ÇARŞOV//ÇARŞAB (Nehrəm) – çadra. –
Bizim k
ətdə arvatdar çarqat örtər.
ÇARVADAR
(Şahbuz) – mal-qara alveri eləyən adam.
–
O vaxdarı Teyyub kişi çarvadarrığ eliyirdi.
ÇAŞIR (əksər şivələrdə) - yabanı bitki. –Çaşırı
dağlardan yığırıx, onnan qəşəx' turşu qoyurux.
ÇAŞNI (Cəhri) – xarlanmış doşab. –Çaşnıynan mən
t
ərəx' pişirərəm.
ÇATAQ//ÇATMA (Kükü) – nehr
əni asmaq üçün
dayaq. –Çataxdan nehr
əni asarıx.
ÇATAXLIX
(Şıxmahmud) – onurğanın ən aşağı
ucunda yerl
əşən sümük. –Yeriyəndə elə bil çataxlığıma ox
batır.
ÇAYAN
(Naxçıvan) - əqrəb. –Uşağı çöldə çayan çaldı.
ÇAYLAX (
əksər şivələrdə) – dağdan axan yağış
suyunun v
ə ərimiş qarın keçdiyi dərə. –Çaylaxdan geşməx'
lazımdı ora getməx'dən yana.
ÇEÇİMƏX' (Naxçıvan) – yeməyin nəfəs borusuna
atılması ilə tutan öskürək. –Birdən çeçidi, qorxdum, elə bildim
boğuldu.
64
ÇE:İL//CİL (Şahbuz) - sucaq yer. –Bıralar çe:il
yerr
ərdi məhsulu yaxcı olur.
ÇELE (Boy
əhməd, Əlincə, Teyvaz) – pişik balası. –
Bizd
ə pişiyin balasına çele diyəllər, bəzi yerrərdə də mavrı
deyill
ər.
ÇELVARI
(Şahbuz) – dəyirmanda kömbə bişirmək
üçün balaca t
əndir.
ÇERTAYI//ÇER
(Naxçıvan) – çəpgöz. –Uşax
çertayıydı, neçə illərdi doxdurrardadılar.
ÇEŞ (Aza) – torpağın xışla yumşaldılmış hissəsi. –
Əkini həmməşə çeş torpağa əkəllər.
ÇEŞİD (Güney Qışlaq, Kükü) – içərisində balı
süzülmüş şan olan çərçivə. –Balını süzənnən sora olur çeşid.
ÇEŞMƏ (Ordubad) – evin üstünə qoyulan tirlər
arasındakı məsafə.
ÇƏÇİX' (əksər şivələrdə) – qızıldan boğaza taxılan
zin
ət əşyası. –Nənəmin də varıydı çəçiyi, verdi xalama.
ÇƏFƏR//KƏFƏR (Çərçiboğan) – su süzmək üçün daş.
–
İndiki suları çəfər lazımdı ki, süzüp sohra içəsən.
ÇƏHLİM (Vənənd) - iz, ləpir. -Mаllаrın çəhlimin
tаpdım.
ÇƏHMƏ (Babək, Naxçıvan, Şərur) – düyünün
m
ərciməklə, bəzən də əriştə ilə birlikdə süzülməsi ilə
hazırlanan yemək. –Çəhməni qavırmaynan pişirəndə illap
daddı olur.
Bu söz ç
əkmə variantında Gəncə və İrəvan şivələrində
65
d
ə var (3, s.93).
ÇƏKƏCƏX' I (Şada) – təndirin ağzına qoyulan taxta
qapaq. –Ç
əkəcəyi çəx' təndirin ağzına, pişix'-zad tüşər içinə.
ÇƏKƏCƏX' II (əksər şivələrdə) – toyuğun döşündə
olan haça sümük.
ÇƏKƏCƏX' III (Şahbuz) – yer hanasının hissələrindən
birinin adı.
ÇƏKƏRƏX' (Nehrəm) – az. –Sən birəz çəkərəx'
danışsaydın belə olmuyacıydı.
ÇƏKMƏDUZ//ÇƏHMƏDUZ (Bist, Çərçiboğan,
Şərur) – çəkməçi. –Əyaqqabılarımı göndərmişəm çəhməduza
tix'sin.
ÇƏL (Nüsnüs) – meynənin qolları. –Çəl mevın
qollarıdı.
ÇƏLXEY (Didivar, Nəzərabad) – araqarışdıran, səs-
küy salan. –
Onnan başarmağ olar, elə çəlxeydi ki o.
ÇƏM (Ləkətağ) – yol, üsul. –Hər işin gərəx' çəmini
tapasan ki, öhd
əsinnən gələ biləsən.
ÇƏMÇİ (Nахçıvan) - аlаqdərən. -О çəmçini mə: vеr,
аlаğ еliyirəm.
ÇƏMXƏM ELƏMƏX' (əksər şivələrdə) –
razılaşmamaq, naz etmək, işi yoxuşa sürmək. –Əvvəlcə bir
ç
əmxəm elədi, əmə sora yola gəldi.
ÇƏNƏ-BOĞAZ (Naxçıvan) – danışmaq, yola
g
ətirməyə çalışmaq. –Xeylax çənə-boğazdan sora birtəhər irazı
66
saldım.
ÇƏNG (Çənnəb) - lоbyа bitkisinin аğаcа sаrılаn nаzik
hissəsi. -Lоbyаnın аtdığı çəng nəziх' tеl kimin оlur.
ÇƏPƏR (Biçənək, Kolanı) – sürünü çöldə saxlamaq
üçün yanları çör-çöpdən hörülmüş tikili. –Dağda olanda sürünü
el
ə çəpərə qatarıx.
ÇƏPƏRƏ//ÇIĞ (Babək, Şahbuz) - üstündə lavaş
sulamaq üçün söyüd ağacından hörülmüş alət. Üstünə parça
ç
əkilir, içərisinə ot, parça doldurulur, arxasında isə əl yeri
qoyulur. Onunla eyni zamanda t
əndirə çörək də yapılır.
ÇƏPİC//ÇƏPİŞ (Babək, Culfa, Şərur) – keçinin altı
aydan bir yaşa qədər olan balası. –Bir yaxcı çəpicim var
saxlamışam oğlum gələndə kəsəcəm.
ÇƏPİX' I (Naxçıvan) – cəld. –Elə çəpix' qızdı ki,
əlinnən inni-cinni qutarmaz.
ÇƏPİX' II (Babək, Naxçıvan, Şərur) – alqış,
alqışlamaq, əl çalmaq. –Cəməhət tudular bını çəpiyə, bı da
ür
əx'ləndi, başdadı danışmağa.
ÇƏRƏKƏ (Unus) - təsbеh. -Çərəkə qоcаdа dа оlаr,
cаvаnnаrdа dа.
ÇƏRƏNÇİ (əksər şivələrdə) – çox danışan. –Çərənçi
çox danışan adama deyirix'.
ÇƏRƏNNƏMƏX' (əksər şivələrdə) – boş-boş, uzun
danışmaq. –O qədə çərənnədi ki, başımız şişdi.
ÇƏRƏZ (Biləv) - bаğbаnın kоmаsı. -Bаğbаn çərəzdə
yаtıb.
67
ÇƏRKOV (Babək, Kəngərli, Sədərək, Şahbuz) – dörd
okuz qoşulan xış və ya kotan (ikiboyun cüt). –Çərkov cütnən
g
ərəx' hodax da ola.
ÇƏRMƏKİ (Şahbuz) – gönü döymək üçün işlədilən
al
ət.
ÇƏRRƏTMƏX' (Naxçıvan) – boğaza yığmaq,
bezdirm
ək. –Bı uşağın beyvecliyi çərrəti da məni.
ÇƏRRİMƏX' (Milax) – atın xəstələnməsi.
ÇƏRŞOV//ÇARŞOV//ÇARŞAB (Naxçıvan) – çadra.
–N
ənəm həməşə çərşov örtərdi başına.
ÇƏT I (Boyəhməd, Dizə, Gal, Qazançı, Nursu) – qoz. –
Bizd
ə cəviz də diyəllər, çət də diyəllər.
ÇƏT II (Nursu) – taxıl yuyulub təmizlənərkən çıxan
zibil. –Ç
ətdi, buğdadı bınnan qavırqa olmaz.
Z
əngibasar şivələrində də bu vahidə eyni mənada rast
g
əlirik (3, s.98).
ÇƏTDANQUŞ (Ordubad) – yabanı ot. –Bir şələ
ç
ətdanquş topla.
ÇƏTƏN I (əksər şivələrdə) – xeyli. –Arvad xeylağı bir
ç
ətən uşağnan qalıb ortalarda tək.
ÇƏTƏN II (Alışar, Bist) – saman daşımaq üçün
arabanın yanına qoyulan qarğı toxuma.
ÇƏTƏN III (Naxçıvan) - çöldə quzulаrı sахlаmаq üçün
qаrğı ilə hörülmüş yеr. -Quzulаrı qаt çətənə.
ÇƏTƏNƏ (Şahbuz) – cəviz növü. –Həyətdərində yaxşı
68
Dostları ilə paylaş: |