136
nin mahiyyətini tam olaraq dərk edir, anlayır, digər bir qisim
isə elmi-nəzəri əsasları bilməsə də, intuitiv olaraq, onların
məqsədlərini başa düşür və idarəolunan xaosa qarşı dururlar.
Ona görə də, ölkəmizdə tərəqqi və inkişaf baş verir
və bu pro-
ses dövlətimiz tərəfindən milli maraqlarımıza uyğun şəkildə
məharətlə idarə olunur.
Qeyd etdiyimiz kimi, “Ərəb baharı” kimi səciyyələndi-
rilən olayların başlanmasında və dinamikasında imperialist
güc mərkəzləri sosial mediadan məharətlə istifadə etdilər. Bu
zaman isə qeyd etdiyimiz kimi, daha çox “demokratiya
nəğmələri”nə istinad edildi. Amma bəhs olunan geostrateji
məkanda baş verən destruktiv olaylardan sonra heç kəs iddia
edə bilməz ki, “Ərəb baharı” Yaxın Şərq və Şimali Afrikaya
demokratiya, tərəqqi və rifah gətirəcək. Məsələ ondadır ki,
mövcud proseslərin fonunda ortaya atılan iddia ilə onu təmin
etməli və ya mənimsəməli olan resurslar adekvat deyil, hətta
ziddiyyətlidir. Yəni, demokratiya, insan hüquqları və azadlıq-
lar və s. kimi dəyərləri qəbul edəcək insani resurslar onu mə-
nimsəməyə hazır deyillər. Ən azından ona görə ki, – birincisi,
belə dəyərlər, birincisi, səmimi niyyətlə ixrac olunmur, –
ikincisi, heç ixrac edənin məqsədi də həqiqi demokratiya ix-
rac etmək deyil, – üçüncüsü, 40 ölçülü ayağa 50 ölçülü ayaq-
qabı geyindirilməyə çalışılır, üstəlik israrla tələb edilir ki, sağ
tay sol ayağa, sol tay isə sağ ayağa geyindirilməlidir. Belə ge-
yinib, yeriyəndə isə adam yıxılaraq gülüş hədəfinə çevrilir.
Bir neçə dəfə yıxıldıqdan sonra isə artıq emosiyalar işə düşür,
növbəti prosesdə əql iştirak etmir və kütləvi mənfi emosiya
inqilab doğurur.
Ümumiyyətlə, inqilab yalnız dağıntı və xaos gətirir. Və
yaxud inqilabla tərəqqi, rifah, demokratiya və inkişaf əldə et-
mək olmaz. Artıq bir neçə ildir ki, dünya miqyasında inqilab-
137
lar və iğtişaşlarla müşayiət olunan destruktiv olaylar göstərir
ki, bu tip inqilablar yalnız milli tənəzzül mənbəyi qismində
çıxış edir. Məhz buna görə də, “Ərəb baharı” adlandırılan
olayların fonunda iddia edildiyinin əksinə olaraq deyə bilərik
ki, inqilab və ya iğtişaşla əsla demokratiya keçidi-demokratik
tranziti təmin etmək olmaz. Başqa sözlə, qanunsuzluqla
qanun yaratmaq olmaz. “Oğuznamə”də deyildiyi kimi, qanla
qanun yaratmaq olmaz!
Məsələ ondadır ki, “Ərəb baharı” kimi səciyyələndirilən
olayların fonunda əldə edilən nəticələr nəinki demokratik
transformasiyanı təmin etmir, hətta xaos və anarxiya mənbəyi
qismində çıxış edir. Məlum olduğu kimi, praktik proseslərin
fonunda konseptuallaşdırılmış nəzəri mənbələrdə milli
dövlətlər şərti olaraq demokratik, demokratik transformasiya
yolunda olan və qeyri-demokratik ölkələr kimi səciyyələndi-
rirlər. Zənnimizcə, bunun əsası hər bir cəmiyyətin xarakteri
və fərdlərin şəxsi intellektual və mədəni keyfiyyətləri ilə
bağlıdır. Ümumiyyətlə, demokratiyaya ən müxtəlif təriflər
verilsə də, əminliklə söyləmək olar ki, demokratiya etalon
deyil və yaxud demokratiya etalonu yoxdur. Başqa sözlə
desək, hər bir demokratiya modeli digərindən köklü surətdə
fərqlənir. Məsələn, Fransa ilə Almaniyanın
idarəetmə sistemi-
nin fonunda hər iki ölkənin demokratiya modelləri bir-
birindən fərqlənir. Məhz bu kontekstdə qeyd edə bilərik ki,
demokratiya əxlaqdır, həyat tərzidir, hüquqdur, azadlıqdır,
intellektdir, dünyagörüşüdür və s. Bunları isə haradansa satın
almaq mümkün deyil. Gərək, zəhmət çəkib, illərlə qətrə-qətrə
əldə edəsən. Özü də, bu cəhd kütləvi olmalıdır.
Yuxarıda da qeyd etdik ki, “Ərəb baharı” kimi səciyyə-
ləndirilən olayların başlanmasında və dinamikasında imperia-
list güc mərkəzləri sosial mediadan məharətlə istifadə etdilər.