Nigar Hüseynova
Yüklə 1,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məhməd Müzəkka Con , Musdafa Şərif Alyanaq , Məhməd Fikri , Məfkurə Mollova
| Sofiyalı Aşıq Hifzi
tәrәfindәn “ Pləvnə Müharibəsi Dastanı ” adıyla dastanlaşdırılıb. Bu dastan, Bolqarıstan coğrafiyasında yaranan Türkcә әdәbiyyatın başlanışını tәşkil edir. Bolqarıstan әdәbiyyatının yetirdiyi müәyyәn şairlәr vardır ki, әsәrlәrini Türkcә yazıblar. Onların başında Məhməd Müzəkka Con , Musdafa Şərif Alyanaq , Məhməd Fikri , Məfkurə Mollova vә diğәrlәri gәlir. 1929-1990-cı illәr arasında yaşayan Razqradlı Lütfi Dәmirovdan bir bәnd: Bәnim yârim incәlәrdәn incәdir İpәk fistan giymiş görsәn nicәdir Saçı sünbül, başı dağdan yücәdir Fәracә altından çıkarır bәri (Canım, 2001:83). 32 Josip Broz Tito, xorvat köklü olmasına baxmayaraq Yuqoslaviyanı vahid bir dövlәt kimi illәr uzunu tutmağı bacarıb, ancaq onun ölümündәn sonra serblәrin eynilә ermәnilәr kimi “Böyük Serbistan!” xәyallarını hәyata keçirmәk üçün fürsәtin yarandığını zәnn ediblәr, ancaq nәticәdә Yuqoslavia dağılıb yerindә bir çox yeni dövlәt yaranıb. Balkan Müharibәlәri nә cür Osmanlı Dövlәtini darmadağın etmişdisә 1990-cı illәrin başında yaranan iğtişaş da Yuqoslaviada hakim ünsür olan Serblәrә qәnim olub. Osmanlı Dövlәtinin tәnәzzülündәn sonra Türkiyә Cümhuriyyәti ilә Yunanıstan arasında qol çәkilәn Lozan sazişi, Yunanıstan hakimiyyәtindә qalan Qәrbi Trakya türklәri üçün önәmli bir ünsürdür. Çünki bu sazişlә onlar milli kimliklәrini, dillәrini vә mәnliklәrini qoruya biliblәr. Halhazırda bölgәdә rәsmi azlıq statusunda olmaq şәrti ilә Yunan tәzyiqi altında 150 min Türk yaşayır. Qәrbi Trakya türklәrinin әdәbiyyatları miladi 7-ci әsrdәn bәri yaşayır, ancaq burdakı türklәr tәqribәn 1918-ci ildәn bәri yunanıstan hakimiyyәtindәdir. Qәrbi Trakyadakı türk xalq әdәbiyyatı Balkanlar bölgәsindә yaşayan türklәrin әdәbiyyatından fәrqlәnmir. Bugün Bolqarıstan, Rumınya, Bosna-Hәrsәk, Qaradağ, Kosova, Makedoniya, Albaniya vә Yunanıstanda olmaqla iki milyondan artıq Türk yaşayır. Adı çәkilәn bölgәlәr bәş yüz il qәdәr Osmanlı hakimiyyәtindә qalıb, ancaq Osmanlı Dövlәti onların nә dininә, nә dilinә, nә inamına, nә dә mәdәniyyәtinә toxunub. Lakin 1984-cü ildәn başlayaraq Jivkov zamanında Bolqarıstandan zorbazorluqla köçürülәn türklәrin vәziyyәti mәlumdur. Xüsusi ilә keçmiş Yuqoslaviya hakimiyyәtindәki türklәrin vәziyyәti dә Bolqarıstandakı türklәrdәn geri qalmırdı. Qәrbi Trakya Türk әdәbiyyatının köklәri qәdim Türk әdәbiyyatından qidalanıb. Bu bölgәdә aparılan araşdırmalarda qәdim Türk inamı olan Tanrıçılığın izlәrinin hәlә dә bölgәdә yaşadığı aşkarlanıb. Buradakı xalq әdәbiyyatı әvvәlliklә ümumi Türk әdәbiyyatı, digәr tәrәfdәn dә Anadolu Türk Xalq әdәbiyyatı vә mәdәniyyәti ilә möhkәm әlaqәlәrә malikdir. Şifahi әdәbiyyat gәlәnәyi bugün dә bütün cah-cәlalı ilә yaşayır vә yazılı әdәbiyyatla atbaşı addımlayır. Yunanıstan hakimiyyәtindәki Qәrbi Trakya Türk әdәbiyyaytının mәnbәlәri bunlardır: 1-Qәrbi Trakya, Türkiyә vә digәr Balkan ölkәlәrindә olan müxtәlif cönklәr, divanlar vә mәcmüәlәr. 2-Lozan sazişindәn bu tәrәfә Qәrbi Trakyada Türkcә yayımlanan qәzet, jurnal vә kitablarda yaradılan әdәbiyyat vә onların arxivi. 3-Türkiyәyә mühacirәt edәn Qәrbi Trakya Türklәrinә mәxsus xalq әdәbiyyatı haqda aparılan araşdırmalar. 4-Qәrbi Trakya xaricindә olmaqla Türkiyә vә digәr ölkәlәrdә yayımlanmış vә ya çap üzü görmәmiş kitablar, mәqalәlәr, mәruzәlәr, dissertasiyalar vә s. Yüklə 1,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|