Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika unversiteti

Muammoning tadqiq qilinganlik darajasi: Kichik bolalardagi qo`rquv va xavotirlanish xodisasi muammosi bilan qator olimlar sho`g`ullanganlar. Masalan, Boulbi o`zining asarlarida bolalardagi qo`rquv xolati sabablarini keng ochib berganlar, jo`mladan, uning fikricha, qo`rquvning muhim va teraң sabablarining biri – bu yolg`izlik. Qo`rquv xolati muammosiga Rechmen o`zlarini ko`p
vaqtlarini ajratganlar. Uning taliymotiga binoan og`riqni paydo qiladigan xolatlar yoki voqealar bolada, hattoki u usha og`riqni sezmagan xolatda ham qo`rquvni keltirib chiqarishi mumkin ekan. Cheryasvort qo`rquvning indikatorlar ro`yxatini taqdim qilganlar. Uning fikricha, qo`rquv biron bir narsaning oqibati bo`lishi, yoki uning izida ehtiyotli izlanish, hattoki iljayish ham bo`lishi mumkin. A.M.Prixojan tomonidan kichik maktab o`quvchilarida xavotirlanishni bartaraf etish buyicha qator usul va metodlar ishlab chiqilgan.
Dissertatsiyaning ilmiy-tadqiqot ishlar rejalari bilan bog`liqligi: Bu tadqiqot ishi davlatimiz ta`lim tizimidagi islohotlarning asosiy yo`nalishlari bo`lib hisoblanadigan maktabgacha ta`lim hamda boshlang`ich ta`lim yunalishlari bilan, shu jo`mladan, «Ta`lim haqida»gi Qonun va «Kadrlar tayyorlashning milliy dasturi» hamda 2013 yili mamlakatimizda qabul qilingan «Obod turmush yili» davlat dasturi asosida maktabgacha va boshlang`ich maktab ta`lim muassasalari bolalarini tarbiyalash masalalari buyicha tasdiqlangan ilmiy-tadqiqot ishlarning rejalari bilan bevosita bog`lik. Shuningdek, Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti «pedagogika va psixologiya» kafedrasining ilmiy-tadqiqot ishlari rejalari bilan uzviy bog`lik.
Tadqiqot predmeti – bolalardagi qo`rquv va xavotirlanish emotsional xolatlari.
Tadqiqot ob`ekti – maktabgacha va kichik maktab yosh davri bolalari.
Tadqiqot ishining maqsadi – maktabgacha va kichik maktab yosh davri bolalarning psixologik xususiyatlarini aniqlash, shuningdek, ulardagi qo`rquv va xavotirlanish muammosini, ayniqsa, ushbu xolatlarni tuzatish metodikalarni tahlil qilish va tegishli tavsiyalar ishlab chiqish.
Tadqiqot ishida kuyidagi ishchi gipoteza ilgari surildi: maktabgacha va kichik maktab yosh davrida bolalarda qo`rquv va xavotirlanish emotsional xolatlari o`ziga xos xususiyatlariga ega, va xususan, u o`quv faoliyati bilan bog`liq bo`lgani bois uni tadqiq hamda tahlil qilish ta`lim-tarbiya jarayonidagi faoliyat ko`rsatayotgan amaliy psixologlar uchun bugungi kunda dolzarb muammo hisoblanadi, jumladan, bolalarda qo`rquv va xavotirlanish emotsional xolatlarini
bartaraf etish avallambor va faqatgina ular bilan har hil mahsus metodikalar asosida tuzatish ishlarini olib borish bilan bevosita va uzviy bog`liq bo`lishi kerak.
Maqsadga erishish hamda gipotezani tekshirib ko`rish uchun tadqiqot jarayonida kuyidagi belgilangan vazifalarni hal etishimiz zarur:

• 
  muammo buyicha psixologik-pedagogik manbalarni, adabiyotlarni va ma`lumotlarning nazariy tahlilini tavsiya etish;
  
• 
  maktabgacha hamda kichik maktab yosh davri bolalarida qo`rquv va xavotirlanish xolatlarini aniqlash maqsadida: qo`rquv va xavotirlanish emotsional sferaning ko`rinishi ekanligi; maktabgacha yosh davridagi bolalarning xususiyatlari; maktabgacha yosh davri bolalarida qo`rquv va xavotirlanish xolatlarini paydo qiladigan muammolar; kichik maktab yoshi davri bolalarning xususiyatlari; kichik maktab yoshi bolalarida qo`rquv va xavotirlanish xolatlarini paydo qiladigan muammolar haqida to`liq tushunchalarni berish va mulohazalar yuritish;
  
• 
  bolalarda qo`rquv va xavotirlanish xolatlarini tuzatish metodikalarini taqdim etish maqsadida: psixogimnastika usuli yordamida bolalardagi qo`rquv xolatini tuzatish; artterapiya usuli yordamida bolalardagi qo`rquv xolatini tuzatish; musiqaterapiya usuli yordamida bolalardagi qo`rquv xolatini tuzatish; rasm bola qalbining ko`zgusidir; rasm yordamida bolalardagi qo`rquv xolatini tuzatish metodikalarini tahlil qilish va amaliy tavsiyalar berish;
  
• 
  bolalarda qo`rquv va xavotirlanish muammosini eksperimental o`rganish tajriybalarini ko`rsatish maqsadida: eksperiment bosqichlari va natijalari; ^kichik maktab yoshi bolalar rasmlari tahlili^{ni taqdim etish;}
  
• 
  dissertatsiya mavzusiga bog`liq taqdimot materiallarini tayyorlash;
  
• 
  dissertatsiya buyicha xulosalar chiqarish.
  

Dissertatsiya maqsadini va vazifalarin amaliyotga tadbiq qilinishi bosqichma-bosqich 2011-2013 yillari olib borildi. Tadqiqotning barcha bosqichlarida ta`lim-tarbiya jarayonida bolalar bog`chasi hamda boshlang`ich
maktab ish faoliyati kuzatilib borildi, shuningdek, bog`cha bolalari va maktab o`quvchilari bilan suhbat, trening-o`yinlar va dars-mashg`ulotlar ishlari olib borildi. Ilmiy adabiyotlarni va manbalarni o`rganish asosida maktabgacha va kichik maktab yoshi bolalar tarbiyasiga oid tadqiqotlarning xususiyatlari muammosini tahlil qilishning asosiy yo`nalishlari aniqlandi, ta`lim muassasalari hujjatlarin tahlil qilish natijasida ularning pedagogik tajriybalari umumlashtirildi, amaliy psixologlar kasbiy faoliyati ish mazmuni chuqur o`rganildi. Olingan natijalarning to`g`riligi va ishonchligi oldimizga qo`yilgan ishchi gipotezamizni isbotladi.