Novda va uning tuzilishi novdaning shoxlanish tiplari poyaning xayot kechirish davr turlari

Poyaning birlamchi ichki tuzilishi. Poyaning birlamchi tuzilishida epiderma, birlamchi po’stloq va markaziy silindlar ajratiladi. Epiderma tunika qavatidan shakllanadi. Agarda u bir necha qavat hujayralardan iborat bo’lsa, birlamchi po’stloqning tashqi qavatlari ham hosil bo’lishi mumkin. Birlamchi po’stloq asosiy parenxima to’qimasidan tashkil topib, tashqi qavatidagi hujayralarida xloroplastlar ham kuzatiladi. Ko’pchilik o’simliklarda birlamchi po’stloq tarkibiga mexanik to’qima kollenxima ham kiradi. Sklerenxima kamdan-kam hollarda uchraydi. Birlamchi po’stloqning ichki hujayralari endoderma halqasini hosil qiladi. Markaziy silindr endoderma bilan chegaralangan peritsikl, o’tkazuvchi elementlar sistemasi va o’zakdan tashkil topgan. Peritsikl birlamchi yon meristema hisoblanib, u kambiy hujayralari, qo’shimcha ildizlar yoki kurtaklani hosil qiladi. Ko’pchilik o’simliklarda peritsikl butunlay mexanik to’qima yoki asosiy to’qima hujayralariga ajralib ketadi.

Markaziy silindrning o’tkazuvchi elementlari o’sish konusidagi maxsus qism, prokambiydan rivojlanadi. Prokambiy birlamchi meristemaning ba'zi hujayralarini bo’yiga bo’linish natijasidan kelib chiqadi. O’ziga xos ingichka va cho’ziq, quyuq, donador sitoplazma bilan to’lgan hujayralar to’dasi paydo bo’lib, ular poyaning markaziga qarab birlamchi yog’ochlik elementlari, chekkalarda esa birlamchi lub elementlarini hosil qiladi. Markaziy silindrning ichki qismi o’zakni tashkil etuvchi parenxima to’qima hujayralaridan iborat. O’zakning bo’lishi poyaning ildizdan farq qiluvchi xarakterli belgisidir. Poyaning o’zak qismi parenxima hujayralaridan tashkil topgan. U birlamchi o’zak nurlari orqali birlamchi po’stloq bilan bog’lanadi. O’zak ba'zi o’simliklarda qisman yoki butunlay yemirilib ketadi. Bunda poyaning o’rtasi bo’shliqdan iborat bo’lib qoladi. O’sish konusida prokambiy turlicha shakllanishi mumkin. Uning shakllanishi va keyingi taraqqiyoti bir pallali o’simliklar poyalarining o’tkazuvchi boylamlarini tuzilishi va joylashish xarakterini belgilaydi.