Noyabr november miras

 NOYABR   NOVEMBER    MİRAS
 
| 
35
ArAŞdIrmA   REsEARCH
meanings. We present the readers transphoneliteracy and philologi-
cal translation of original quatram to make clear imagination: 
Aməd xəbəre-rəsidəne- delbəre-ma
Ər aşeğe-ma, biya beneh del bəre-ma
Ma zane-toyim və to zane-mayi
Coz delbəre-ma nist kəsi del bəre-ma.
Translation:
Our charming delivered,
If you love, bring our soul.
We belong to you,
Our soul can not be taken but beauty.
In another quatram the poet uses “küfr” (apostasy) word’s meanings 
like covering, hijab and disbelief. The poet points to wisdom mean-
ing of this word in expression  “küfri-küfr”( apostasy of apostasy) 
in the ode:
Apostasy is inside the soul
Faith comes out from them.
If you find apostasy,
You capable in devout’s row.
Following last ghazal in his Chorum and Manisa copy an ode of 30 
couplets dedicated to Prophet Muhammad was given in Baku copy. 
In the ode the poet writes that after he glorifies Prophet, the reason 
for universe creation, pray for worlds, as universe’s rescue, he says he 
saw him in dream, his talks and acceptance him to dervish lodge by 
Prophet:
He accepted me with grace,
I became honourable with his acceptance.
He said: ”You are on the method way with us”.
We will show you the way
If no doubt to our respect.
Our love in all cases is your key, 
The people has no other way.
This ode was translated by us philologically and  will be soon pub-
lished.
On 95a paper of the copy there is an ode named “Dər vəsfe-Əmir-əl-
mömianin Əli Əleyhissəlam”. Besides, there is “Məaşi-salikin” letter 
and some little letters of wisdom. There is also a work written under 
influence of Sheik Faridaddin Attar’s work “Tezkietul-Ovliya” and 
dealt with the life, living and situation of ovliyas. The author cites 
Attar frequently in the work and makes quotes. But no exact word 
can be said on  these works’ belonging to Seyid Yahya. Because as 
we mentioned before, it was interpreted in distinctive paper and by 
distinctive person. It is supposed that these works were included into 
the book of Seyid Yahya.
Our researches we carried out on Baku copy assume great importance 
for exploration of Seyid Yahya heritage. Newly found poems of Seyid 
Yahya substantiate saying that we must continue our searches in the 
field of studying the poet’s rich philosophical and literary heritage.
işlədir.  Daha  aydın  təsəvvür  yaratmaq  üçün  rübainin  orijinalının 
transfoneliterasiyasını və filoloji tərcüməsini  oxuculara təqdim ed-
irik:
Aməd xəbəre-rəsidəne- delbəre-ma
Ər aşeğe-ma, biya beneh del bəre-ma
Ma zane-toyim və to zane-mayi
Coz delbəre-ma nist kəsi del bəre-ma.
Tərcüməsi:
Bizim dilbərimizin çatması xəbəri yetişdi,
Əgər aşiqsənsə, gəl, qəlbini önümüzə qoy.
Biz sənə aidik, sən də bizə məxsussan,
Dilbərimizdən başqa bizim könlümüzü aparan yoxdur.
Digər  rübaidə  isə,  şair  “küfr”  sözünün  həm  örtü,  hicab,  həm  də 
imansızlıq mənalarından istifadə edir. Şair bu rübaidə işlətdiyi “küfri-
küfr”(küfrün küfrü) ifadəsində bu sözün irfani mənasına işarə edir:
Küfrdür küfr fikri qəlbin içində
İman və yəqin hamısı ondan hasil olur.
Əgər sən küfrün küfrünü tapa bilsən,
Möminlərin səfində(sırasında) kamil olarsan.
Çorum  və  Manisa  nüsxəsindəki  sonuncu  qəzəldən  sonra  Bakı 
nüsxəsində  Məhəmməd  Peyğəmbəri  vəsf  edən  30  beytdən  ibarət 
qəsidə  də  verilmişdir.Qəsidədə  şair  Peyğəmbəri,  kainatın  yaranma 
səbəbi, aləmlərə rəhmət, kainatın nicatı kimi vəsf etdikdən sonra onu 
yuxuda  gördüyünü,  onunla  söhbətlərini,  Peyğəmbərimizin  onu  öz 
dərgahına qəbul etdiyini bildirir:
Kərəmi ilə məni qəbul etdi,
Onun qəbul etməsi ilə mən möhtərəm oldum.
Dedi: ”Bizimlə sən üsul yolundasan.
Sənin bizim izzətimizə şübhən olmadığından
Hər iki aləmdə də sənə yolgöstərənik.
Bizim məhəbbətimiz bütün hallarda sənin açarındır,
Qal əhlinin bu hala yolu yoxdur.
 Bu qəsidə də tərəfimizdən filoloji tərcümə edilmişdir və yaxın vaxt-
larda nəşr ediləcəkdir.
Nüsxənin  95a  vərəqində  “Dər  vəsfe-Əmir-əl-möminin  Əli 
Əleyhissəlam” adlı bir qəsidə də verilmişdir. Bundan əlavə, nüsxədə 
“Məaşi-salikin” adlı bir risalə və irfani məzmunlu daha bir neçə kiçik 
həcmli risalələr vardır. Eləcə də Şeyx Fəridəddin Əttarın “Təzkirətül-
Övliya”  əsərinin  təsirilə  yazılmış,  övliyalaın  həyatından,  hal  və 
yaşantılarından  bəhs  edən  bir  əsər  də  mövcuddur.  Müəllif  əsərdə  
tez-tez  Əttarın  adını  çəkir  və  ondan  sitat  verir.  Lakin  bu  əsərlərin 
Seyid Yəhyaya aid olması barədə qəti bir söz söyləmək mümkün dey-
ildir. Çünki, yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi fərqli kağızda və fərqli 
bir şəxs tərəfindən köçürülmüşdür. Ehtimal ki, bu əsərlər sonradan 
Seyid Yəhyanın kitabına əlavə edimişdir.
Bakı nüsxəsi üzərində apardığımız araşdırmalar bu nüsxənin Seyid 
Yəhya irsinin tədqiqi üçün böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini göstərir. 
Seyid  Yəhyanın  yeni  tapdığımız  şeirləri  onu  deməyə  əsas  verir 
ki,  şairin  zəngin  fəlsəfi  və  ədəbi  irsini  üzə  çıxarmaq  sahəsindəki 
axtarışları davam etdirməliyik.

---

36 
| 
MİRAS   NOYABR   NOVEMBER
xəBər   NEWs
On 25-26 October, 2013 the republican conference on ‘Education, 
Promotion and Protection of Historical-Cultural Heritage and the 
Organization of Ethnography Work’ was arranged by Azerbaijan 
Teachers’ Institute at the Institution. The conference aimed at at-
tracting  attention  and  participating  of  relevant  bodies,  especially, 
educational institutions and wide community to current situation of 
numerous historical and cultural monuments in Azerbaijan, there-
by helping education of young generation in spirit of love towards 
Motherland, historical and cultural values. Representatives of Azer-
baijan Academy of Sciences of Azerbaijan, scientific-research insti-
tutions, high and general education schools, state and municipality 
bodies and people interested in these fields took part there.
First, the participants visited Haydar Aliyev Centre functioned within 
Azerbaijan Teachers Institute, put flowers onto Great Leader’s bust. 
Rector of the Institute MP Professor Agiya Nakhchivanli spoke at ple-
nary session and about special care and attention on protection and 
research of historical and cultural monuments of our country. It was 
noted that historical monuments of ours of scientific and cultural im-
portance are studied and archaeological excavations, restoration and 
conservation work implemented in ancient living places. Study of old 
castles, temples and our historical and cultural heritage enrich our 
knowledge about Azerbaijani history. We reach cultural treasure of 
world peoples by studying our historical and cultural heritage.
The rector stated that foreign guests admire our magnificent castles, 
ancient  temples,  delicate  jewellery,  masterly  knitted  carpets  and 
many  other  art  examples.  Each  of  these  reflects  invincible  power, 
patriotism and aesthetic feeling of our people. Fortresses, architec-
Oktyabrın  25-26-da  Azərbaycan  Müəllimlər  İnstitutunda 
(AMİ) bu ali təhsil ocağının təşkilatçılığı ilə “Tarixi-mədəni 
irsin  tədqiqi,  təbliği,  mühafizəsi  və  diyarşünaslıq  işinin 
təşkilində təhsil müəssisələrinin rolu” mövzusunda respub-
lika konfransı keçirilmişdir.
Konfransın  məqsədi  Azərbaycan  ərazisindəki  çoxsaylı  ta-
rix  və  mədəniyyət  abidələrinin  hazırkı  vəziyyəti,  onların 
tədqiqi,  təbliği  və  mühafizəsində  aidiyyəti  qurumların, 
xüsusən də təhsil müəssisələrinin, geniş ictimaiyyətin iştira-
kı məsələlərinə diqqəti cəlb etmək və bununla, gənc nəslin 
Vətənə,  tarixi-mədəni  dəyərlərə  məhəbbət  ruhunda  tərbiyə 
olunmasına kömək göstərməkdir.
Tədbirdə  Azərbaycan  Milli  Elmlər  Akademiyasının,  elmi-
tədqiqat  müəssisələrinin,  ali  və  ümumtəhsil  məktəblərinin 
nümayəndələri,  dövlət  və  bələdiyyə  qurumlarının 
təmsilçiləri, bu sahəyə maraq göstərən şəxslər iştirak etmişlər.
Əvvəlcə  tədbir  iştirakçıları  AMİ-nin  nəzdində  fəaliyyət 
göstərən  Heydər  Əliyev  Mərkəzini  ziyarət  etmiş,  Ulu 
Öndərin büstü önünə əklil qoymuşlar.
AMİ-nin  rektoru,  Milli  Məclisin  deputatı,  professor 
Aqiyə  Naxçıvanlı  konfransın  plenar  iclasında  çıxış  edərək 
ölkəmizdə  tarix  və  mədəniyyət  abidələrinin  qorunma-
sına  və  tədqiq  olunmasına  xüsusi  diqqət  və  qayğının 
göstərilməsindən söz açmışdır. Bildirmişdir ki, elmi-mədəni 
əhəmiyyətə malik tarixi abidələrimiz öyrənilir, qədim yaşa-
yış məskənlərində arxeoloji qazıntılar, bərpa və konservasiya 
işləri aparılır. Qədim qalaların, məbədlərin, tarixi-mədəni ir-
Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunda konfrans
  CONfERENCE At AZERBAiJAN tEACHERs’ iNstitutE 

---