Noyabr november miras

78 
| 
MİRAS   NOYABR   NOVEMBER
ArAŞdIrmA   REsEARCH
the Bloody hill street for farewell with A.Huseynzade in the result 
of pressures increased gradually by the Tsar government and with 
the  invitation  of  his  friends  going  to  Turkey  on  December  1910, 
A.Huseynzade spoke and dealt with historical services and duties 
of A.Huzeynzade.
Al-Bakuvi was irreconcilably fighting against the persons who ex-
ploited religious soots of the people. With a spirit of enlightenment, 
Al-Bakuvi enlightened the people against the chain acts as a strike 
against the people during ceremonies in Karbala fighting against su-
perstition among Shiites, encouraged people to science all the time, 
showing that there is no anything like that in Islam. Thinker’s ac-
tivity in this field was reflected in newspapers and magazines like 
“Irshad”,”Molla Nasiraddin”, and met with satisfaction. In another 
edition of “Irshad” look of the “Hidayat” meeting had been present-
ed to the mourning ceremony widespread among the Shiies. There 
was council of “Hidayat” assembly in the appartment of Excellency 
Agha Mir Muhammad Karim, the chairman of “Hidayat” assem-
bly and veteran of city at twelve oclock yesterday. Member and ad-
vocate of the meeting Mr. Mustafa bay Alibayov stood up and asked 
such a question during the talk. Most of the Sunnites in Baku City 
asked me to give a question to akhunds and theologians in this meet-
ing that we want to become mourner like Shiahs during mourning 
ceremonies (mourning A.F) striking chains, splitting heads, as we 
are Moslems. After the discussion on this issue in general, they re-
plied so: All of traditions like splitting head, striking chains are sin. 
They are not in the laws or books of Islam. But there is not any doubt 
bu məclisdən ki, burada axundlar cəmdirlər, sual edüm ki, hərgah 
şəriəti-məhəmmədiyyədə  bu  kibi  əza  (təziyə-Ə.F.)  günlərində 
müsəlman millətinə baş yarmaq, ...zəncir vurmaq kimi əzadarlıqlar 
var  isə,  yəni  şəriət  üzrə  ixtiyar  verilir  isə,  biz  sünni  cəmmaəti  də 
müsəlman olduğumuzdan bu təziyə günlərində bu şərafətdən (şərəf-
Ə.F.) məhrum olmamağı nəzərə alub cümlə müsəlman cəmaətiylə 
bir  yerdə  əzadar  olaq...  Bu  məsələ  müzakirə  olunduqdan  sonra 
ümumən  bu  məsələyə  böylə  cavab  verdilər:  “Baş  yarmaq,  ...zəncir 
vurmaq  kimi adətlərin cümləsi artıq bir günahdır. Və bunlara islam 
şəriətində heç bir kitabda və qanunda yoxdur.... Lakin təziyədarlığın 
vacib  olmasına  heç  bir  şəkk  yoxdur”.  Bu  cavaba  şəhər  qazisi  Mir 
Məhəmməd Kərim ağa... imza etdilər”.
əl-Bakuvi  1910-cu  illərdə  Bibiheybət  ziyarətgahını  özlərinin  gəlir 
mənbəyinə  çevirən,  toplanan  sərmayəni  din  və  millət  yolunda, 
ziyarətgahın  və  ətrafının  abadlaşdırılması  və  təmiri  əvəzinə  öz 
mənfəətləri  üçün  xərcləyən  Nəcəf  uşaqları  adı  ilə  tanınan  dörd 
qardaşın bu əməlinə qarşı da mübarizə aparır, onların bəd əməlləri 
haqda  Bələdiyyə  idarəsinə  şikayət  edirdi.  “Günəş”  qəzeti  bu 
haqda  belə  yazırdı:  “Bakunun  cənub-ğərbində  təxminən  7  verst 
məsafədə  Bibiheybət  kəndində  imam  Musayi-Kazim  qızı,  imam 
Rza  əleyhissəlamın  xahəri-mükərriməsi  (möhtərəm  bacısı-Ə.F.) 
Hökümə  xatun  əleyhissəlamın  məqbəreyi-mübarəkləri  mövcud-
dur. Bu qəbri-mübarək ümum müsəlmanların ziyarətgahı, hamunın 
məhəlli-təvəccöhüdür  (meyl  yeri-Ə.F.).  Buraya  müşərrəf  olan 
zəvvar  hər kəs beqədri-qüvvə ... burada ianətdə (yardım-Ə.F.) bu-
lunurlar.  Bu  nəzr  və  ianələrin  miqdarı  nə  qədər  çoq  olsa  da  onlar 
məqbəreyi-müqəddəsin təmir və islahına sərf olunmayub buranı öz 
məxsusi əmlakı hesab edən bir neçə məşayix (şeyxlər-Ə.F.), xüddam 
(xadimlər-Ə.F.) və mütəvəllilərin (hami-Ə.F.) kisələrinə gediyor. Bu 
axır  illərdə  Baku  vilayət  qəzəvatı  (qazılıq  idarəsi-Ə.F.)  məqbəreyi-
şərifin ...artıq dərəcədə təmirə möhtac oldığını dər-nəzər edüb qərar 
vermiş ki, illər ilə burayı mənbeyi-mədaxil (gəlir qaynağı-Ə.F.) etmiş 
müfsid  (fəsadçı-Ə.F.)  şeyxləri  buradan  kənar  edüb  məqbərənin 
mədaxilini cəm edüb fəqət öz təmir və zinətinə  sərf edilsün. Bunun 
içün  keçən  ildə  Baku  vilayət  qazisi  Baku  qorodonaçalnikinə  rücu 
edüb  orada  olan  müfsid  şəxslərin  kənar  olmasını  təklif  etmişdir. 
Baku qorodonaçalniki də bu təklifi qəbul edüb neçə illər ilə burada 
istiqlaliyyət  sürən  məşhur  Nəcəf  uşaqları  nam  bir  firqəyi  buradan 
kənar  ediyor.  Məzkur  Nəcəf  uşaqları  ...  böylə  mənbeyi-mədaxili 
əldən  bıraqmamaları  içün  min  cürə  vəsilə  ittixaz  etdikdən  (tədbir 
görmək-Ə.F.)  sonra  axirüləmr  Tiflisdə  idareyi-ruhaniyyəyə  rücu 
edüb Hökumə xatun əleyhissəlamdan həya etməyərək bu məqbəreyi-
şərifi müzayidə (hərrac-Ə.F.) ilə qəbul edəcəklərini bəyan və izhar 
ediyorlar...“.  Təəssüf  ki,  qazının  bu  kimi  şəxslərə  qarşı  mübarizəsi 
“Molla  Nəsrəddin”  jurnalı  tərəfindən  qazının  ziyarətgahın  gəlirini 
mənimsəmək  istəməsi  şəklində  belə  qələmə  verilirdi:  “İndi  gələk 
Pişnamazzadə  cənablarına.  Bu  yazıq  da  baхıb  görür  ki,  iş  işdən 
keçib, görür ki, indiyə kimi ziyarətgahın mədaхilini Nəcəf uşaqları 
yeyəndən sonra indi də Bakı qazısı dişlərini itilədib. Və bu işləri bu 
halda görəndən sonra, şeyхülislamın təklifi dəхi o (müzayidə-Ə.F.) 
imiş ki, eləyibdir. İndi hər kəs bizə isbat eləsə ki, Mir Məhəmməd 
Kərim  ağanın  tamahı  Nəcəf  uşalarının  tamahından  əskikdir,  biz 
“minavat” olarıq (canımızı qurtararıq-Ə.F.)... 

---