80
|
MİRAS NOYABR NOVEMBER
ArAŞdIrmA REsEARCH
propriation of that tomb in Molla Nasraddin journal although he
fought against Najaf’s children. Now about Mr. Pishnamazzadeh-
this poor saw that everything is too late and now governor of city
wants to catch the sanctuary’s income after Najaf’s children appro-
priated the income of this place. The suggestion of sheikhulislam was
such. Now if everybody makes proof that seduction of Mir Maham-
mad Karim Agha is less than seduction of Najaf’s children we would
escape from that.
But unfortunately, Molla Nasraddin journal insulted valuable re-
ligious figures like Al-Bakuvi:” The nation is illiterate as their reli-
gious leader is Agha Mir Karim” and published their caricatures
on their pages. For example, words of Al-Bakuvi with caricatures as
he bowed in front of a Russian officer were showed in that journal
so: I wish God bless our official and give him more life as he visited
our Mosque. There were such words in Molla Nasraddin journal
about al-Bakuvi when Russian government wanted to pull down
grave-yard of Moslims and Al-Bakuvi was considered guilty over
this: There was an old grave-yard in Baku last years. The govern-
ment suggested to Moslems fencing that grave-yard against pollution
by dogs. Government considered and said: this is a good place and
Moslems dont need it. I said that governor of city passed everyday
by carriage by that grave-yard and saw they dug bones of Moslem
corpses and threw them aside. How Mr. Governor doesn’t say any-
thing looking at these bones, but every time when poor bones saw
Mr. Governor, they say: “Look, He is the rescuing man of our alive
brother, he is the holder of our brothers”.
Words of Al-Bakuvi in his work “Kashful-hagayig” about explaining
adultery punishment in shariat were considered as strike to the edu-
cation of people by the journal of Molla Nasraddin, and publisher of
this work H.Z.Tagiyev was condemned so: “Imagine, your daughter
studied and became educated, i.e. she can write and read. One day
your daugther came to the book shop and saw three nicely bounded
books. Taking one of them she saw such figures on it: “Kashful-Ha-
gayig”, Generous Descriptive the Koran. If your daughter opens the
587th page of the book, she will see a story about audltery of a man
and a woman. Excellency Governor spoke this story so interesting
that every child of Moslem on ten years will come to his or her father
after reading this story and will say: father, I want to marry, because
I am not a kid, I have grown up and I am educated after reading
story describing the Koran written by Mir Karim Agha about adul-
tery of a man and a woman. “Molla Nasraddin” journal reproached
publisher of “Kashful-Hagayig”, H.Z.Tagiyev and considered Al-
Bakuvi guilty for his words: writing and publishing words on holy
book pages are the adultry by pen.
The problem found out by Al-Bakuvi to enlighten the masses and
prevent utter confisions to arise for not only adultery but also con-
cerning free relations among men and women caused punishments
with death forbidden in the Moslem society was explained in the
hadiths of Prophet and works of authors for a long time. Al-Bakuvi
had a purpose to sobermind Azerbaijani readers in this field by giv-
Əl-Bakuvinin nəinki zina, hətta ən adi kişi-qadın sərbəstliyinin
qadağan olduğu və ölüm kimi ağır bir cəza ilə cəzalandırıldığı
müsəlman cəmiyyətində baş verə biləcək sui-istimalların qarşısını
almaq və əslində xalqı maarifləndirmək üçün ortaya qoyduğu bu
məsələ əslində elə peyğəmbərin hədislərində və uzun əsrlər boyu
fəqihlərin əsərlərində geniş izah edilmişdi. Əl-Bakuvi isə sadəcə
bu məsələyə öz təfsirində yer verməklə azərbaycanlı oxucuları
bu sahədə də şüurlandırmaq qayəsini güdmüşdü. Mövzunu əl-
Bakuvinin öz qələmindən dinləmək məsələni obyektiv anlamaq
baxımından faydalı olardı. İslamın qadağan etdiyi və cəmiyyətdə bir
çox problemlərin yaranmasına səbəb olan zina cəzasını izah edən əl-
Bakuvi “Nur” surəsinin 2 (3)-cü “Zina eyləyən arvad və zina eyləyən
kişi hər birinə 100 ədəd taziyanə vurun” ayəsini təfsir edərkən belə
yazır: “Hz. peyğəmbər buyurubdur: zinadan çəkinin. Zinadan 6
pis şey hasil olar, 3-ü bu dünyada, 3-ü axirətdə. Dünyada olanlar
bunlardır: 1-zinakar şəxsin camaat arasında hörməti olmaz. 2-zinayla
məşğul olanın var-dövləti puç olub kasıblaşar. 3-az ömür sürər. Hz.
Peyğəmbər necə də doğru buyurub, bu 3 xüsusiyyətin 3-ü də zina-
kar şəxsdə görünübdür. Ey var-dövlət sahibləri, zinakarlıq çox pis şey
olub, insanı fəlakətə salar, camaatın qınağına tuş gəlib, ömrü qısalar,
çox vaxt nəsli də kəsilər. Bir halda ki, hz. peyğəmbər ümmətinin
gələcəyini düşünüb, onların mallarının və ömürlərinin azalmasına
razı olmayıb, onlara zərər verən şeyləri qadağan edib, belə şəxsin
uca fərmanına itaət etməmək insafsızlıqdır. Axirətdə meydana gələn
pis şeylər bunlardır: 1-Allah-Təalanın qəzəbi, 2-haqq-hesab anında
əziyyət çəkmək, 3-cəhənnəm odunda daim əzab çəkmək. Zina iki
şeylə təsdiq olunar: I - zinakarın 4 dəfə iqrar etməsi ilə, əgər 3 dəfə
iqrar eləyib, 4-cü dəfə iqrar etməsə, zina cəzası düşər. II - 4 nəfər
şahidin şəhadəti ilə təsdiq olunar. Gərək belə şəhadət edilsin: “mil
sürmə qabına girdiyi kimi onları da elə əlaqədə gördük“. Əgər onların
bir yerdə yatmasına, ya da qucaqlaşıb, eyş-işrətlə məşğul olmalarına
şəhadət edilsə, bu, zina sayılmayıb, zina cəzası da verilməz. Əgər 3,
ya 2 nəfər şahidlik etsə, bununla da zina sayılmaz. Hətta o şahidlərə
yalandan məsum bir şəxsə zina isnad etdikləri üçün 80 çubuq cəzası
(“həddi-qəzf”) verilər”. Müəllif yenə “Nur” surəsinin 3 (4)-cü “Zi-
nakar, (fasiq və xəbis) kişi (saleh qadınlarla yox) ancaq özü kimi
bir zinakar (fasiq və xəbis) qadınla, ya da müşrik bir qadınla evlənə
bilər, habelə zinakar (fasiq və xəbis) qadınla da (saleh və mömin
şəxslər yox), ancaq (özləri kimi fasiq və xəbis) zinakar, ya da müşrik
bir kişi evlənər. Bu (zinakar qadınlarla evlənmək) mömin şəxslərə
haram edildi” ayəsilə əlaqəli olaraq belə yazırdı: “Bu mətləb əsl bi-
zim bu zəmanəmizə uyğundur. Var-dövlət sahibi müsəlmanlar o
nemətə görə Allaha şükür etmək əvəzinə pak və halal müsəlman
qadınlarla evlənməyi tərk edib, ya da nikahlı arvadlarını tərk edib,
digər kişilərin artığı olan xəbis, zinakar qadınlara bənd olub, həm
canlarını, həm də mallarını o cür xəbis qadınlarla eyş-işrət yolunda
tələf edirlər. Bu səbəbdən hər cür xəstəliklərə də düçar olduqlarından
cavan çağlarında qiymətli ömürləri puç olub, söyüş və lənətdən
başqa bir şey də qazanmayıb miras qoymurlar. Möminlər gərək zi-
nakar qadınla evlənməkdən çəkinsinlər. Ayədən belə məlum olur
ki, zinakarlarla evlənənlər müsəlmanlıqdan çıxmış olurlar”. Müəllif
ayənin açıq-aşkar hökmünü görməməzlikdən gəlib zinakarlarla
evlənməni haram yox, məkruh (harama yaxın-Ə.F.) sayan imamiyyə